بزرگداشت روز جهانی حقوق بشر در کانون وکلای دادگستری؛ تفاوتها را جشن بگیریم
روز یکشنبه ۱۸ آذرماه کمیسیون حقوق بشر کانون وکلای دادگستری به مناسبت هفتادمین سالگرد تصویب اعلامیه جهانی حقوق بشر همایشی را برگزار کرد. در این همایش که با شعار “تفاوتها را جشن بگیریم” و با حضور حقوقدانان، وکلا و فعالین حقوق بشر برگزار شد، دکتر محمد هاشمی، افشین علا، دکتر حاتم قادری و دکتر سعید مدنی به سخنرانی پرداختند.
***
به گزارش خبرگزاری هرانا، ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران، در ابتدای این مراسم مجری برنامه در زمینهی بستر اجتماعی، سیاسی و تاریخی تصویب اعلامیه جهانی حقوق بشر در پاریس سخن گفت و از ایران به عنوان یکی از اولین کشورهای امضا کننده این اعلامیه یاد کرد و ایران را کشوری “با سابقه درخشان در زمینه حقوق بشر” نامید. وی در ادامه به وضعیت اسفبار حقوق بشر در جهان پرداخت و با اشاره به شعار این همایش، رواداری با افکار متفاوت را لازمه رعایت حقوق بشر دانست. پس از آن او با یاد کردن از سه وکیل دربند امیرسالار داوودی، نسرین ستوده و آرش کیخسروی تلاشها و فداکاریهای وکلای دادگستری در زمینه دفاع را ارج نهاد.
پس از آن دکتر سید محمد هاشمی به سخنرانی پرداخت. وی با اشاره به ماده یک اعلامیه جهانی حقوق بشر از “چهار اصل” تاکید شده در این ماده یعنی منزلت انسانی، آزادی، برابری و برادری یاد کرد و به توضیح در مورد این چهار اصل پرداخت. او اشاره کرد: “در تمام ادیان به منزلت و کرامت انسانی اشاره شده و بر همین مبنا در قانون اساسی نیز یکی از اصول بنیادین کرامت انسانی است. متاسفانه اگر این اصل از قانون درست اجرا نمیشود دلیلش کنار گذاشته شدن تعقل و عقلانیت است.”
دکتر هاشمی در مورد اصل دیگر یعنی آزادی گفت: “آزادی عبارت از حقی است که به موجب آن افراد بتوانند استعدادها و تواناییهای طبیعی خود را به کار اندازند مشروط بر اینکه به دیگری آزار یا اذیتی وارد نکنند. برداشتهای زیادی از آزادی وجود دارد، آزادی انواع زیادی دارد اما از دید من آزادی باید همراه با آزادگی باشد”. بعد از این توضیحات دکتر هاشمی به اصل برابری خصوصا اصل برابری بین زن و مرد پرداخت و تاکید کرد تفاوت میان افراد نباید منجر به عدم رعایت اصل برابری گردد. وی در انتها با اشاره به اصل برادری با تاکید بر توسعه سیاسی که ضامن تحول فکری است، توسعه سیاسی را لازمه اجرای اصل برادری در هر جامعهای دانست.
پس از سخنان دکتر هاشمی بیانیه ریاست کانون وکلای دادگستری قرائت شد. در این بیانیه با بزرگداشت تنظیم اعلامیه سی مادهای حقوق بشر در سال ۱۹۴۸ به سابقه حقوق بشر در ایران اشاره شد و رعایت حقوق بشر بخشی از شناسنامه جداناشدنی ایران عنوان شد. پس از آن به نقش وکلای دادگستری در زمینه اجرای حقوق بشر پرداخته شد و بر عدم فروکاستن حقوق بشر به دفاع از فعالان سیاسی و فعالان مدنی و دفاع از حقوق آحاد مردم تاکید شد. در ادامه این بیانیه لزوم ترویج آگاهی مردم از حقوق مدنی مورد تاکید قرار گرفت و در انتها به لزوم دفاع از کودکان، محیط زیست، آزادی بیان، اقشار، اقلیتها و گروههای خاص، کولبرها و کارتنخوابها اشاره شد.
به گزارش خبرنگاران هرانا، پس از آن افشین علا شاعر و روزنامهنگار به سخن راند. او در ابتدای سخنانش با اشاره به تاریخچه ادبیات فارسی از سابقه تلاش حکیمان، ادبا، شاعران و نویسندگان ایرانی برای از میان بردن تنازع و حقکشی گفت. آقای علا اولین پیام سعدی، حافظ و فردوسی را صلح، دوستی، از خودگذشتگی و عشق دانست و عنوان کرد با وجود این تاریخچه ادبی وضعیت فعلی جهان اسلام را اسفبار است و “خشونت، حقکش، تبعیض و عقبماندگی پیام این روزهای جهان اسلام به کشورهای دیگر است”. در انتها نیز او با شعری از خود در زمینه عدالت و حقوق بشر سخنان خود را پایان برد.
با پایان صحبتهای افشین اعلا کلیپی با موضوع تاریخچه اعلامیه جهانی حقوق بشر پخش شد و پس از آن دکتر حاتم قادری برای حضار به صحبت پرداخت. دکتر قادری در صحبتهای اولیه خود از رویایی که همواره با خود داشته گفت، رویایی که در آن “اگر کسی از برادری و برابری صحبت میکند از ایران یاد کند”، رویایی که به قول او این روزها هرچه بیشتر با واقعیت فاصله دارد. او با اشاره به حقوق اقلیتهایی مذهبی مانند بهاییان و حقوق اقلیتهای جنسی لازمه به واقعیت پیوستن چنین رویایی را رعایت حقوق اقلیتها دانست که عبارت دیگر آن “تفاوتها را جشن بگیریم” است. او به سوی دیگر این شعار، یعنی بخش خطرناک آن نیز اشاره کرد و انتقاد خود را نسبت به این شعار مطرح کرد. جایی که در آن وجود جامعه طبقاتی خود به ایجاد تفاوت منجر میشود و این تفاوتها خود باعث ایجاد تبعیض میشود. در ادامه صحبتها دکتر قادری به دو جریان فکری اشاره کرد که با شعار “تفاوتها را جشن بگیریم” مخالف هستند. اول ادیان و دیگر بخشی از فلاسفه مانند افلاطون و سقراط که هر دو گروه فرض اولیه خود را بر تغییر ناپذیر بودن قانون گذاشتهاند. دو گروهی که به تفاوتهای فکری اجازه بروز نمیدهند. او با توضیح بیشتر این موضوع عنوان کرد که “قوانین مستقل از وضعیت تقرر انسانی موضوعیت ندارند” و احترام به شرایط انسان و تفاوت آنها را لازمه اجرای حقوق بشر دانست. آقای قادری تاکید کرد تنها با چنین دیدگاهی میتوان حقوق گروههای در حاشیه مانده را رعایت کرد.
آخرین سخنران این مراسم دکتر سعید مدنی با یاد از عبدالفتاح سلطانی صحبتهای خود را آغاز کرد و آقای سلطانی را “شرف جامعه وکالت ایران” نامید. پس از آن دکتر مدنی به رابطه جامعه شناسی و حقوق بشر پرداخت و تاریخ علم جامعه شناسی را مرور کرد. وی گفت: “جامعهشناسان سعی داشتند در طول تاریخ با حقوق بشر فاصلهگذاری داشته باشند.” وی به تشریح این موضوع پرداخت و به اشاره جامعه شناسان اولیه مانند ماکس وبر به حقوق بشر و تردید جامعهشناسان پس از آنها در زمینه حقوق بشر به دلیل استیلای تفکرات مارکسیستی بر علم جامعهشناسی پرداخت. دکتر مدنی نسل سوم جامعه شناسانی که در اواسط قرن بیستم بر روی حقوق بشر کار کردند را علت اصلی نزدیک شدن جامعهشناسی و حقوق بشر به یکدیگر دانست و تحقیقات اخیر را در این دو گرایش قابل توجه دانست. وی در ادامه گفت: “امروزه نوعی همدلی و همراهی از سوی جامعهشناسان به حقوق بشر وجود دارد. به گونهای که از موضع جامعه شناسی یکی از شروط جامعه سالم اجرای حقوق بشر است.” او پس از آن به انتقاد از فعالین حقوق بشر در ایران پرداخت و از پرداختن فعالین حقوق بشر به نسل اول حقوق بشر (حقوق مدنی-سیاسی) پرداخت و این مساله را دلیلی بر به حاشیه رانده شدن حوزههای دیگر حقوق بشر (حقوق اقتصادی-اجتماعی) دانست، او عنوان کرد که حقوق زنان تنفروش، آسیبدیدگان، معتادان، حقوق مجرمان، کارگران و فقرا از دید بسیاری از فعالین حقوق بشر نادیده گرفته شده. او در انتها به تحقیقات مختلفی اشاره کرد که در حوزه مشترک جامعهشناسی و حقوق بشر انجام شده و از تاثیر نتایج این تحقیقات در پیشبرد فعالیتهای حقوق بشری در نقاط مختلف دنیا گفت.
در انتهای برنامه نیز سوالاتی از سوی حاضرین مطرح شد که سخنرانان برنامه به این سوالات پاسخ دادند.