لای در ورزشگاه‌ها آرام آرام باز می‌شود!
بازیکنان شادی نکنند، آقایان فحش ندهند؛
ورود زنان ایرانی پس از انقلاب سال ۵۷ به ورزشگاه‌ها ممنوع شد. اما این حکم در ابتدا برگرفته از تصمیم مراجع تقلید یا نهادهای حکومتی نبود. مدیریت ورزشگاه شیرودی در سال ۵۹ تصمیم گرفت درهای ورزشگاه را به روی دختران ایرانی باز نکند. از آن پس، سازمان وقت تربیت بدنی در تبعیت از تصمیم مدیران زیرمجموعه‌اش، ورود زنان به ورزشگاه‌های کشور را ممنوع کردند…
********
غلامحسین اسماعیلی تاکید کرد که یک بار برای آخرین بار ورود زنان به ورزشگاه آزاد شد تا فدراسیون فوتبال از خطر محرومیت رها شود.
«مخبر دزفولی» دبیر شورای انقلاب فرهنگی، خبر از تلاش برای حل مشکل ورود زنان به ورزشگاه داده است. او در حاشیه بیست و ششمین جلسه کمیسیون فرهنگی تربیت بدنی به خبرنگار ایسنا گفته که وزارت ورزش و جوانان باید پیشنهاد خود مبنی بر چگونگی حل مشکلات پیش روی برای ورود زنان به ورزشگاه‌های کشور را به شورای انقلاب فرهنگی ارایه کند.
همین طور امروز ایسنا از قول «محمدرضا داورزنی» معاون ورزش قهرمانی وزارت ورزش و جوانان هم نوشت: «سئوالی که دنیا همیشه از مسئولان ورزش ایران دارد این است که چرا با وجود این که بانوان ایرانی فعالیت حرفه ای ورزشی دارند ولی اجازه حضور در استادیوم های ورزشی برای تماشای مسابقات را ندارند؟»
ورود زنان ایرانی پس از انقلاب سال ۵۷ به ورزشگاه‌ها ممنوع شد. اما این حکم در ابتدا برگرفته از تصمیم مراجع تقلید یا نهادهای حکومتی نبود. مدیریت ورزشگاه شیرودی در سال ۵۹ تصمیم گرفت درهای ورزشگاه را به روی دختران ایرانی باز نکند. از آن پس، سازمان وقت تربیت بدنی در تبعیت از تصمیم مدیران زیرمجموعه‌اش، ورود زنان به ورزشگاه‌های کشور را ممنوع کردند.
اما طی سال‌های اخیر تلاش‌های زیادی از سوی رجل سیاسی برای ورود زنان به ورزشگاه انجام شد. مهمترین نمونه آن در سال ۸۴ و پیش از انتخابات ریاست جمهوری بود. «محسن مهرعلیزاده» یکی از نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری آن دوره، موفق شد مجوز حضور ۱۵۰ خانم بازیگر، ورزشکار و همین طور خانواده ملی پوشان فوتبال را برای حضور در ورزشگاه آزادی و روز بازی ایران مقابل بحرین به دست آورد. تمام بانوانی که روز ۱۸ خردادماه سال ۸۴ برای تماشای صعود ایران به «آزادی» رفته بودند، تحت محافظت نیروهای انتظامی وارد ورزشگاه شده و بعد با همان تدابیر امنیتی بدرقه شدند.
وقتی محمود احمدی نژاد در سال ۸۴ به ساختمان «پاستور» رسید، نیازی به مشاوره یا تعیین قانون جدید و یا کسب مجوز برای حضور بانوان در ورزشگاه ها ندید. سال ۸۵ او با ارسال نامه ای مستقیم به «محمد علی آبادی»، رییس وقت سازمان تربیت بدنی، خواستار فراهم کردن امکانات حضور زنان در ورزشگاه‌ها شد. احمدی نژاد در اولین جلسه هیات دولت از سوی علی آبادی و «علی سعیدلو»، معاون اجرایی رییس جمهوری مورد این سوال مشترک قرار گرفت که طرح از چه زمانی اجرایی شود؟ احمدی نژاد به آن ها گفت که نامه او دستور بوده، نه طرح.
عزم محمود احمدی نژاد برای باز شدن درهای ورزشگاه به روی بانوان آن قدر جدی بود که صدای اعتراض مراجع تقلید و بعضی از خطیبان نمازجمعه ایران را بلند کرد. اولین نشانه اعتراض را «احمد خاتمی» در خطبه های نخستین نماز جمعه نشان داد و گفت: «بنده مهم ترین عامل مخالفت روحانیون با حضور زنان در ورزشگاه‌ها را اهمیت رعایت حجاب و عفاف می دانم. شما به ما بگویید چه کسی تضمینی بر رعایت شوونات اسلامی زنان در ورزشگاه‌ها برای تماشای مسابقات ورزشی می دهد؟»
اما سخنرانی احمد خاتمی هم باعث نشد تا احمدی نژاد از موضع خود عقب نشینی کند. مهرماه سال ۸۵ رییس جمهوری وقت در نامه ای دوباره خطاب به رییس سازمان تربیت بدنی، از او خواست پیشرفت های به دست آمده برای ورود بانوان به ورزشگاه را به وی اطلاع دهد. بلافاصله «امیر خادم»، نماینده وقت مجلس شورای اسلامی و عضو فراکسیون ورزش به خبرگزاری «مهر» گفت: «در شهرستان ها و برای سایر ورزش ها ممنوعیتی برای حضور بانوان نیست و تنها ورزشگاه آزادی است که نمی تواند پذیرای دختران باشد.»
دولت اما ناگهان عقب نشینی کرد. دلیل آن، مخالفت صریح مراجع تقلید با حضور بانوان در ورزشگاه ها بود. چند مقام عالی از قم به صورت صریح اعلام کردند که ورود بانوان به ورزشگاه ها «حرام» است؛ «محمدتقی مصباح یزدی»، «ناصرمکارم شیرازی»، «محمدجواد فاضل لنکرانی»، «لطف الله صافی‌گلپایگانی» و «میرزا جواد تبریزی».
سال ۹۳ «غنچه قوامی» به دلیل اعتراض به ممانعت از ورود به ورزشگاه ۱۲ هزار نفری آزادی برای تماشای مسابقه والیبال ایران مقابل ایتالیا بازداشت شد.
بهمن ماه سال ۹۴ «مرتضی آقا تهرانی»، روحانی نزدیک به مصباح یزدی در گفت و گو با هفته نامه «رمز عبور»، از چالش میان این دو پرده برداشت. بنا به ادعای آقاتهرانی، یک روز پس از دستور احمدی نژاد به سازمان تربیت بدنی، مکارم شیرازی از وی می خواهد تا رییس جمهوری را از این تصمیم منصرف کند. آقاتهرانی مدعی شده که در حاشیه جلسه هیات دولت، به رییس جمهوری تذکر و پیام شفاهی آیت الله مکارم را رسانده است اما احمدی نژاد گفته که به ایشان بگویید نگران نباشند.
نماینده وقت تهران در مجلس گفته است: «رفتم خدمت حاج آقا (مکارم شیرازی). ایشان گفتند پیغام مرا به آقای احمدی نژاد گفتی؟ گفتم بله. گفتند اخبار را شنیدی؟ اخبار اعلام کرد. گفتم آقا من به ایشان گفتم و ایشان گفت نه، چیزی نمی شود و به فکر هستم. نمی دانم. دیدم حاج آقا خیلی ناراحت شد. گفتند ببین! اگر از تو بپرسم از نظر شرعی که خود تو به عنوان یک فقیه این کار را جایز می دانی یا نمی دانی، چه می گویی؟ من هم گفتم جایز نمی دانم. گفتند خیلی خب، پس باید فکری کرد. رفتند توی فکر.»
رییس جمهور بعدی هم از تیغ تندروها دور نماند. «حسن روحانی» روز هجدهم خرداد ماه سال ۹۲ در ورزشگاه «شیرودی» تهران و خطاب به زنانی که برای سخنرانی انتخاباتی او رفته بودند، گفت: «تفکیک جنسیتی در دانشگاه‌ها یک طرح غیرکارشناسی است مانند ممنوعیت ورود خانم ها به ورزشگاه ها. لزومی ندارد درهای ورزشگاه ها به روی خانم ها بسته بماند.»
اما سال ۹۳ «غنچه قوامی» به دلیل اعتراض به ممانعت از ورود به ورزشگاه ۱۲ هزار نفری آزادی برای تماشای مسابقه والیبال ایران مقابل ایتالیا بازداشت و به یک سال حبس تعزیری و دو سال ممنوعیت خروج از کشور محکوم شد.
خردادماه سال ۹۳ «شهیندخت مولاوردی»، معاون امور بانوان رییس جمهوری به «ایسنا» گفت: «من به آقای روحانی توضیح دادم که قبلا این ممنوعیت برای حضور زنان در ورزشگاه و تماشای مسابقه والیبال وجود نداشته و این زیبنده دولت تدبیر و امید نیست که این ممنوعیت ها و محدودیت ها به نام این دولت گره بخورد.»
خرداد ماه سال ۹۴ وزارت کشور حکم ورود بانوان به ورزشگاه آزادی و تماشای رقابت های لیگ جهانی والیبال را ملغی کرد. بحث برانگیزترین اظهارنظر در این مقطع زمانی، به «فاطمه آلیا»، نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی اختصاص داشت. رسانه ها از قول او نوشتند: «کار زن، بچه‌دارشدن و تربیت فرزند و شوهرداری است نه دیدن مسابقه والیبال.»
همچنین «فاطمه رهبر»، عضو فراکسیون زنان مجلس هم گفته بود: «ورزشگاه های فوتبال به دلیل بزرگی، زیادی جمعیت، فضای خاص حاکم بر این محیط که معمولا مردانه است. صد البته که حضور خانم‌ها در ورزشگاه های مربوط به ورزش هایی نظیر کشتی، وزنه برداری، شنا و فوتبال از نظر شرعی و عرفی به هیچ وجه درست نیست.»
اما از سویی دیگر فدراسیون‌های جهانی و همین طور کمیته بین المللی المپیک هم برای اجرایی شدن قانون و اساسنامه‌های خود مبنی بر عدالت و برابری در برخورداری از حق شهروندی تمامی شهروندان از امکانات ورزشی، ایران را برای باز شدن درهای ورزشگاه‌ها زیر فشار گذاشته‌اند. طی سال‌های گذشته اما ایران از راه‌هایی مانند انتخاب زنان گزینشی برای ساکت کردن نهادهای بین المللی استفاده کرده است. مهمترین نمونه ماه‌های گذشته هم تماشاگران زنی بودند که توسط وزارت ورزش گزینش شده و به ورزشگاه رفتند. سایر دخترانی که غیرگزینشی آمده بودند اما روزگار خوشی را تجربه نکردند.
حالا اما هم فدراسیون جهانی فوتبال و هم IOC حکومت ایران را تهدید کرده‌اند که در صورت باز نشدن عملی و قطعی درهای ورزشگاه به روی زنان ایرانی، ورزش و فوتبال ایران تعلیق خواهد شد. حساسیت‌های فیفا از جایی افزون شد که صحبت‌های «غلامحسین اسماعیلی»، رییس کل دادگستری استان تهران در جمع خبرنگاران بازتابی گسترده در داخل و خارج از کشور پیدا کرد. او گفته بود: «حضور بانوان در ورزشگاه‌ها مشکل امروز مردم نیست. به مشکلات دیگر برسید. امروز فیفا گفته است که زنان باید در استادیوم حاضر باشند و فردا می‌گوید که زنان و مردان باید شانه به شانه هم و در کنار یک دیگر قرار بگیرند و روز دیگر موضوع حجاب را بیان می کنند. لذا نباید به موضوعات پیش پا افتاده بیش تر از آن چیزی که هستند، بها دهیم.»
غلامحسین اسماعیلی تاکید کرد که یک بار برای آخرین بار ورود زنان به ورزشگاه آزاد شد تا فدراسیون فوتبال از خطر محرومیت رها شود.
پس از این اظهارات «فاطما سامورا» دبیرکل فدراسیون جهانی فوتبال از ایران خواست آخرین توضیح خود را در مورد چرایی بسته ماندن درهای ورزشگاه به این نهاد اعلام کند.
حالا موضع تندروهای ایران هم انگار باید تغییر کند. حجت الاسلام «هادی صادقی» معاون فرهنگی قوه قضاییه به ایرنا گفته است: «حضور زنان در ورزشگاه منع شرعی ندارد. اما باید دو مانع بزرگ در این راه حل شود.» او به مسئله بدن برهنه بازیکنان فوتبال (شادی پس از گل و درآوردن پیراهن) و همین طور استفاده از الفاظ رکیک در ورزشگاه‌ها اشاره کرد.
پیش از این دخترانی که موفق شده بودند با ظاهر و آرایش مردانه به ورزشگاه بروند، گفته بودند که مردان حاضر در ورزشگاه‌ها پس از آن که متوجه حضور یک زن میان خود می‌شدند، ادبیات‌شان را تغییر می‌دادند. «زهرا خوش‌نواز» یکی از پیشقراول‌های این چالش در گفت‌وگو با ایران وایر مدعی شده بود تماشاگران مرد، از او مقابل ماموران نیروی انتظامی محافظت کرده بودند.
اما در مورد شادی پس از گل و درآوردن احتمالی پیراهن هنوز راه حلی قطعی وجود ندارد. فدراسیون جهانی فوتبال پس از جام جهانی ۱۹۹۸ فرانسه، برای بازیکنانی که پس از گلزنی پیراهن خود را از تن درمی‌آورند، جریمه یک کارت زرد را در نظر گرفته است. البته این تنبیه نه برای مسائل شرعی که برای حفاظت از سلامت بازیکنان بود.
به نظر می‌رسد نهادهای میانی، در حال آماده کردن فضای ذهنی تندروها برای باز شدن درها به روی زنان ایرانی هستند. فوتبال و ورزش ایران میان حضور دختران در ورزشگاه‌ها یا تعلیق باید یکی را انتخاب کند.
۹ دی ۱۳۹۷