پدیده روز افزون کودکان کار نتیجه فقر و برنامه ریزی غیرمردمی اقتصادی و راندن زندگی مردم به خط زیر فقر است که به شکلی غیر مستقیم در نشست های معضل کودکان کار بیان می شود از جمله در گفت‌وگوی اخیر «ایسنا» با کارشناسان حوزه کودک مطرح شد: « تجربیات در انجمن حمایت از حقوق کودکان نشان دهنده این است که مشکلات اقتصادی، بیکاری و اعتیاد منجر به کار کردن کودکان و تقبل هزینه خانواده توسط آنها شده است» .اما در هیچ سمینار یا نشستی به عامل اصلی آن، سیاست راهبردی نظام اقتصادی دو ولی فقیه در طی سی و هفت سال گذشته اشاره نمی شود./

*****

پدیده روز افزون کودکان کار نتیجه فقر و برنامه ریزی غیرمردمی اقتصادی و راندن مردم به خط زیر فقر است که به شکلی غیر مستقیم در نشست های کودکان کار بیان می شود اما در هیچ سمینار یا نشستی به عامل اصلی آن، سیاست راهبردی نظام اقتصادی دو ولی فقیه در طی سی و هفت سال گذشته اشاره نمی شود و برخی از راهکارهایی مانند «کودکان باید حمایت سازمانهای تابعه مانند پلیس کودکان را داشته باشند» برای این امر پیشنهاد می شود و یا «با تشخیصی کارشناسانه از خانواده‌ها حمایت و مصاحبه شود تا علل عدم حضور کودکان در مدرسه مشخص و حل شود و این کودکان بتوانند با حضور در مدرسه به روش‌های صحیح آموزش داده شوند تا از اینکه با کار کردن در محیط خیابان و شهر مورد آزار و آسیب قرار بگیرند، جلوگیری شود اما به دلیل عدم وجود چنین حمایت هایی از خانواده ها، آنها مجبور به انجام کار در سطح شهر هستند» . گزارش زیر خلاصه ای از گزارش امروز ایسنا ( «کودکان» کالایی سرمایه‌ای برای کولی‌ها) است که در گفتگو با کارشناسان حوزه کودک مطرح شده است:
کودکان کار به کودکان کارگری گفته می‌شود که به صورت مداوم و پایدار به خدمت گرفته می‌شوند که این امر آنها را در بیشتر اوقات از رفتن به مدرسه و تجربه دوران کودکی بی‌‎بهره و سلامت روحی و جسمی آنها را تهدید می‌کند.

کار کودک نزد بسیاری از کشورها و سازمان‌های بین‌المللی فعالیتی استثماری تلقی می‌شود. کار کودکان بسیار معمول است و می‌تواند شامل کار در کارخانه، معدن، روسپی‌گری، کشاورزی، کمک در کسب و کار والدین، داشتن کسب و کار شخصی (مانند فروش غذا) یا کارهای نامتعارف باشد. کار کودک به درجات مختلف در طول تاریخ وجود داشته است اما با آغاز سواد آموزی همگانی و تغییراتی که در شرایط کار طی صنعتی شدن به وجود آمد ، مفاهیمی چون حقوق کارگر و حقوق کودکان مورد نقد و بحث عمومی قرار گرفت.

بر اساس آمار سازمان جهانی کار (ILO)، سالانه ۲۵۰ میلیون کودک ۵ تا ۱۴ ساله در جهان محروم از تجربه دوران کودکی می‌شوند. طبق این آمار ۱۲۰ میلیون ‌نفر از آنها وارد بازار کار شده و مشغول به کار تمام ‌وقت هستند. ۶۱ درصد این کودکان در آسیا، ۳۲ درصد در آفریقا و ۷ درصد در آمریکای لاتین زندگی می‌کنند.

لیلا ارشد در همین باره در گفت‌وگو با خبرنگار «اجتماعی» ایسنا منطقه علوم پزشکی تهران، با بیان اینکه درصد بالایی از کودکان کار دارای والدین هستند، گفت: تجربیات ما در انجمن حمایت از حقوق کودکان نشان دهنده این است که مشکلات اقتصادی، بیکاری و اعتیاد منجر به کار کردن کودکان و تقبل هزینه خانواده توسط آنها شده است.

این عضو هیات مدیره انجمن حمایت از حقوق کودکان با اشاره به اینکه از کودکان کار با عنوان نان آوران کوچک در انجمن یاد می‌شود گفت: کار کردن کودکان در خیابان و جامعه مشکلات زیادی به صورت کودک آزاری جنسی، جسمی، اجتماعی و آموزشی را برای آنها به بار می‌آورد.

وی تصریح کرد: در صورتی که کودکان کار مراحل رشد خود را به صورت کامل پشت سر نگذارند، ممکن است خطر و تهدیدی برای جامعه محسوب شوند زیرا بسیاری از افرادی که در بزرگسالی مرتکب جرم و جنایت می شوند، به دلیل داشتن شرایط سخت و تلخ در کودکی بوده است و این باعث شده که اگر یک روزی قربانی بوده‌اند، اکنون عامل جرم و جنایت شوند.

یاری رساندن به کودکان کار به سود جامعه است

این مددکار اجتماعی، یاری رساندن به کودکان کار برای جلوگیری از ایجاد مشکلات را به نفع جامعه دانست و گفت: این به سود سیاستگذاران است که برنامه ریزی کنند تا این کودکان قربانی برای خانواده و جامعه خود تهدیدی به حساب نیایند.

ارشد با تاکید بر اینکه دیدگاه انجمن حمایت از حقوق کودکان این است که وجود یک نگاه کارشناسانه می‌تواند دلایل و مشکلاتی که سبب حضور کودکان در سطح جامعه شده را تشخیص و راهکار حل آن را پیدا کند، گفت: در کنوانسیون حقوق کودک و همینطور قوانین داخلی اشاره شده است که کودک دارای حق گذراندن دوران آموزشی است و اگر نتواند به هر دلیلی در مدرسه حضور یابد، خانواده باید دلیل عدم حضور او را اعلام کند؛ در غیر این صورت جرم محسوب شده و پدر یا مادر مجازات می شوند. در کشور ما نیز چنین قانونی وجود دارد، اما پدر به دلیل نرفتن فرزندش به مدرسه مورد مذاکره و مواخذه قرار نمی‌گیرد.

ضرورت وجود مراکزی با مددکاران اجتماعی در سطح شهر برای حمایت از کودکان کار

این عضو هیات مدیره انجمن حمایت از حقوق کودکان اضافه کرد: کودکان باید حمایت سازمانهای تابعه مانند پلیس کودکان را داشته باشند و در مناطقی که تعداد آنها بیشتر است؛ خانه‌ها و مراکزی با افراد متخصص و مددکار اجتماعی برای حمایت از آنها وجود داشته باشد تا دست افرادی که آنها را مورد آزار قرار می دهند، کوتاه شود.
فعالیت کودکان کار، مشکل اجتماعی اولیه است

به گزارش ایسنا، دکتر علی باصری، جامعه شناس نیز با بیان این مطلب که یکی از مباحثی که در رابطه با جوامع بشری مد نظر قرار دارد، مفهوم کار است، گفت: امروزه به دلیل گسترش شهرنشینی، مهاجرت ای گوناگون و نیاز خانواده‌ها به معیشت اقتصادی مفهومی به نام کار اعضای خانواده از جمله کار کودکان مطرح شده است.

وی با تاکید بر اینکه امروزه فعالیتهای فیزیکی کودکان به جهت کسب درآمد و دستمزد در قبال فعالیت مشخص، مهم است، گفت: کودکان کار و فعالیت آنها امروزه به عنوان یک مشکل اجتماعی اولیه مطرح است. در واقع وقتی ساختار خانواده با مشکلات اقتصادی و فرهنگی روبرو می شود؛ کار یک وظیفه اجتماعی و اقتصادی برای کودکان تلقی می‌شود.

این انسان شناس و جامعه شناس افزود: عوامل گوناگون فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و روانی در رابطه با کودکان و کار آنها مدنظر است.

فقر علت اصلی کار کردن کودکان

باصری نکته مهم و اساسی را تفاوت قائل شدن بین کودکان کار و کودکان خیابانی دانست و اظهار کرد: هر کودک خیابانی کار مشخص و مشروعی ندارد و به نظر می رسد که عوامل اقتصادی و اجتماعی مانند فقر علت اصلی کار کودکان است که از منظر جامعه شناختی و انسان شناسی شهری می توان این مقوله را مورد بررسی قرار داد.

مشخص شدن آمار کودکان کار حائز اهمیت است

طاهره پژوهش،عضو هیات مدیره انجمن حمایت از حقوق کودکان با تاکید بر اینکه در خواست ما در ابتدا مشخص شدن آمار کودکان کار است، گفت: این دسته از کودکان در انجمن حمایت از حقوق کودکان به سه دسته تقسیم می شوند که در رده اول آنهایی قرار دارند که به دلیل فقر مالی، اعتیاد، مسائل اجتماعی پدران خود را از دست می دهند و خانواده دیگر نمی تواند کودک را تامین کند، بنابراین نقش تامین هزینه خانواده به کودک واگذار می‌شود.

وی دسته دوم کودکان کار را افغان‌هایی که به دلیل فقر مالی به شکل غیر قانونی وارد ایران می‌شوند دانست و افزود: بخشی از بار اقتصادی زیر زمینی ایران بر عهده کودکان افغان است که ساعتهای طولانی مشغول به کار هستند بنابراین باید یک قانون کار برای این دسته از کودکان تعریف شود تا از ورود غیر قانونی آنها جلوگیری شود.

کودکان کولی کالایی سرمایه‌ای به حساب می‌آیند

پژوهش با اشاره به اینکه کودکان خانواده‌های کولی که ۶ ماه از سال را در تهران و ۶ ماه دیگر را در شمال شهر سپری می‌کنند، دسته سوم کودکان کار هستند، گفت: برنامه‌ریزی برای این دسته از کودکان به شدت نیاز جدی به دید تخصصی و کارشناسانه دارد چون بسیار پراکنده هستند.

وی در پایان خاطر نشان کرد: کودکان کولی به طور عمده در خیابانها کار می کنند و به عنوان یک کالای سرمایه‌ای برای خانواده محسوب و با پول سنجیده می‌شوند.

مازنان /۸ شهریور / ۱۳۹۴

نظرات بسته است