زبان، زنان و جنسیت
تحقیقات جدی فمینیستی در این حوزه، همزمان با موج دوم فمینیسم و از دهه هفتاد میلادی شروع شد و رابطه زبان و جنسیت، از دو جهت مورد توجه قرار گرفت: یکی کاربرد متفاوت زبان توسط زنان و مردان، و دیگری بررسی بازتاب ناهمسان جنسیتها در زبانهای متفاوت.
زبانشناسی جنسیت هم یکی از شاخههای مورد توجه در حوزه جامعهشناسی زبان است که به مطالعه تأثیر متغیر جنسیت بر ایجاد گوناگونیهای زبانی می پردازد.
اما در سطح روزمره هم نمونههای فراوانی از تقابل و ارتباط زبان و جنسیت دیده میشود: از جنسیتزدگی زبان گرفته تا تلاشهای زبانشناسان و فعالان حقوق زنان برای جنسیت زدایی از زبان.
«زمانه» در یک پرونده کوچک محموعه مطالبی را که به موضوع جنسیت زدگی زبان در جامعه و در سطح سیاسی میپردازد، جمعاوری کرده است.
چرا ما کلمات را تقسیم بندی میکنیم و به دو جنس زن و مرد، دایره واژگانی متفاوتی را اختصاص میدهیم؟
اما حرامزاده یعنی چه؟ این واژه چه مفهومی را در ذهن تداعی میکند؟ چند بار این واژه را شنیدهاید یا به کار بردهاید و درباره خشونت نهفته در پس آن فکر کردهاید؟
اگر به اینترنت دسترسی دارید و هم اکنون دارید این نوشته را میخوانید، حتماً با پدیدهای که قرار است در این مقاله بررسی شود برخورد داشتهاید: جوکهای جنسیتی! اولین سوال در برخورد با این نوع جوکها این است: آیا اینها واقعاً جوک هستند؟
زبان و قدرت در رابطه باهم هستند. دستور زبانهایی که جنسیت را به عنوان شاخص تمایز دستوری لحاظ میکنند، صرفاً ابزار دقیقتری برای ایجاد تمایز و حتی تبعیض دارند.
آکادمی سوئد که هر سال برنده جایزه نوبل ادبی را هم انتخاب میکند، در ماه آوریل، ضمیر بدون جنسیت هن (Hen) را معرفی خواهد کرد. در حالی که دنیای انگلیسی زبان تازه میخواهد اولین قدمها را برای جنسیتزدایی از زبان بردارد، سوئد با این اقدام که ریشههایی ۵۰ ساله دارد، در این راه پیشرو است.
به همت چهار گروه و انجمن فمینیستی در فرانسه، توماری برای تغییر یکی از قوانین دستور زبان فرانسه در دسترس عموم قرار گرفت: «قانون تقدم مذکر بر مؤنث» موجب میشود وقتی در جملهای از زنان و مردان سخن بگوییم، صفات و ضمایر مذکر به کار برده شوند؛ قانونی که کودکان در اولین سالهای مدرسه میآموزند و یاد میگیرند مذکر بر مؤنث و مرد بر زن تقدم دارد.
ترامپ با وجود زبان جنسیت زده و ضد زنش، رییس جمهوری آمریکا شد اما کاربرد زبان جنسیت زده به او محدود نیست. این مقاله به تاثیرات زبان جنسیت زده و ضد زن سیاستمداران، هنرمندان و شخصیتهای تاثیرگذار در جامعه میپردازد.
استفاده از مقوله جنسیت (gender) و گفتمان جنسی (sexual) در عرصه سیاست، چه در حوزه سیاست داخلی کشورها و چه در روابط بینالملل، پدیده نادر یا پنهانی نیست. حتی در جوامع پیشرفته و دموکراتیک نیز که برابری جنسیتی از اهمیت فزایندهای برخوردار است، برخی سیاستمداران از مقولاتی مانند «مردانگی» و «زنانگی» و دلالتها و انگارههای مرتبط با آنها برای پیشبرد اهداف سیاسی بهره میگیرند.
زمانه ـ ۲۴ خرداد ۱۳۹۶