مقاومت و قدرتمندسازی در تعاونی زنان الخلیل
زنان در فلسطین؛ بعد از پایان دومین انتفاضه در ۲۰۰۵، گردشگری در فلسطین به شدت کاهش پیدا کرد. ساخت دیوار آپارتاید توسط اسرائیل، گردشگری داخلی و خارجی را تضعیف کرد و کسانی که همچنان به این منطقه سفر می‌کنند بیشتر برای سفرهای کوتاه‌مدت می‌آیند که به اقتصاد محلی کمک کمی می‌رساند. در این گزارش به سراغ بنیانگذار بزرگ‌ترین تعاونی «زنان الخلیل» رفته‌ایم تا با او درباره‌ی کسب و کار، اشتغال و قدرتمندسازی زنان گفت‌وگو کنیم…
*************
به سراغ بنیانگذار بزرگ‌ترین تعاونی «زنان الخلیل» رفته‌ایم تا با او درباره‌ی کسب و کار، اشتغال و قدرتمندسازی زنان گفت‌وگو کنیم.
إذنا شهری کوچک در غرب الخلیل است و در فاصله‌ی کمتر از یک کیلومتری دیواری قرار دارد که اسرائیلی‌ها را از فلسطینی‌ها جدا می‌کند. اینجا محل کارگاه اصلی «زنان در هبرون[۱]» نیز هست، یک تعاونی زنان که منبع درآمد مستقلی برای ۱۵۰ زن از روستاهای مجاور را فراهم می‌کند.
کارگاه تعاونی یک آپارتمان چهار اتاقه‌ی ساده در طبقه‌ی هم‌کف است؛ با ماشین‌های بافت سنتی و هم‌زمان چرخ‌خیاطی‌های مدرن. دیوارها را نمونه‌کارهای زنان پر کرده است: قالی‌های نقش‌دار و پیراهن‌هایی که با ظرافت طراحی‌شده اند و در کنار کیف پول‌ها و روبالشی‌های دست‌ساز قرار گرفته‌اند. حتی یک اتاق هم برای لباس بچه هست که فضایی را برای خوابیدن فرزندان زنان در هنگام کار نیز شامل می‌شود.
نوال بنیانگذار این تعاونی است: یک زن فلسطینی میانسال از همین منطقه. صدای آرام او، حال و هوای پرانرژی و مصممش را پنهان می‌کند. نوال که از نقش خود در کمک به هماهنگ کردن کار زنان راضی نیست، بر خودش واجب می‌داند که به اروپا و آسیای شرقی سفر کند و درباره‌ی اشغال فلسطین آگاهی‌رسانی و برای تولیدات این زنان بازار پیدا کند.
بعد از پایان دومین انتفاضه در ۲۰۰۵، گردشگری در فلسطین به شدت کاهش پیدا کرد. ساخت دیوار آپارتاید توسط اسرائیل، گردشگری داخلی و خارجی را تضعیف کرد و کسانی که همچنان به این منطقه سفر می‌کنند بیشتر برای سفرهای کوتاه‌مدت می‌آیند که به اقتصاد محلی کمک کمی می‌رساند.
افول گردشگری تنها یک بخش از کارشکنی و خرابکاری اقتصادی است که از طرف قدرت اشغالگر بر فلسطینیان تحمیل شده است. موانع جاده‌ای و ایست‌های بازرسی جلوی آزادی تردد را گرفته‌اند، در عین حال شهرک‌نشین‌ها، مزرعه‌های فلسطینیان را تخریب کرده و دولت اسرائیل عمداً دسترسی به خدمات اولیه مانند آب را محدود کرده است.
در این بستر بود که نوال تصمیم گرفت تعاونی «زنان در هبرون» را تأسیس کند تا منبع درآمد مستقلی برای زنان محلی تأمین کند، زنانی که بیشترشان در غیر این صورت، نمی‌توانستند شغلی پیدا کنند. نوال توضیح می‌دهد «آن‌ها مدرک دانشگاهی ندارند اما همه‌ی زنان روستا سوزن‌دوزی بلدند- این کارِ سنتی اینجاست.» سه سال طول کشید تا دیگر زنان هم به او بپیوندند، اما حالا بیش از ۱۵۰ زن برای فروشگاه آن‌ها در مرکز هبرون، محصول تولید می‌کنند.
کار در تعاونی به‌جای کار در یک کسب‌و‌کار سنتی به این زنان اجازه می‌دهد تمامی محصول دست‌رنج‌شان را برای خود نگه دارند. در مقابل، بسیاری از کارخانه‌ها در کرانه‌ی باختری در مالکیت اسرائیلی‌هاست که در آن کارگران بخش اعظم کار خود را بابت سود صاحبان یا سهامداران که اغلب مرد هستند، از کف می‌دهند. این سودها به نوبه‌ی خود از اقتصاد فلسطین خارج می‌شود و به وضعیت وابستگی نو استعماری کمک می‌کند و حتی می‌تواند به وجود آمدن یک دولت مستقل فلسطینی را تهدید کند.
با این که این تعاونی تاکنون فقط ۱۵۰ زن را مشغول به کار کرده است، اما اهمیتش بسیار فراتر از روستاهای منطقه‌ی الخلیل است. با وارد کردن زنان به بازار کار – زنانی که در غیر این صورت بیکار می‌ماندند- این تعاونی به آن‌ها کمک می‌کند تا از وابستگی اقتصادی در داخل خانواده رها شوند. با اعطای مالکیت کامل محصولات تولیدی به خود این زنان، این تعاونی سعی دارد آن‌ها را از وابستگی مالی به صاحبان کارخانه‌ها رها کند؛ صاحبان کارخانه‌هایی که به دلخواه، آن‌ها را استخدام یا اخراج می‌کنند. با تقسیم سود میان نیروی کار، تعاونی پول حاصله را در اقتصاد فلسطین نگه می‌دارد و به ساختن اقتصاد رشد یابنده‌ی فلسطینی یاری می‌رساند که می‌تواند بسیار بیشتر از یک منبع تأمین نیروی کار ارزان برای کارخانه‌های با مالکیت اسرائیلی و بازاری برای محصولات اسرائیلی، کارایی داشته باشد.
نوال به اهمیت چندبُعدی تعاونی اذعان دارد و با سازمان‌های فمینیست و سوسیالیست در اروپا در تماس است. هرچند او قدردان حمایت راسخ «کمپین همبستگی برای فلسطین[۱]» از تعاونی و فعالیت‌هایش است، اما امیدوار است که بتواند در میان چپ اروپایی حمایت بیشتری جذب کند. نوال قصد دارد در ماه اکتبر در کنفرانس «فمینیسم در لندن[۲]» سخنرانی کند و در نظر دارد در ماه جولای در «گردهمایی معدنکاران دورهام[۳]» شرکت کند.
نوال امیدوار است که همراه بردن کودکان فلسطینی برای صحبت کردن در کنار او کمک کند تا مخاطبان اروپایی‌اش از واقعیت بزرگ‌شدن تحت اشغال آگاه شوند. فروشگاه اصلی «زنان در هبرون» در بخش قدیمی شهر الخلیل است و توسط دوست نوال، لیلا، اداره می‌شود. الخلیل، حتی در بهترین حالت، جایی نیست که رشد کردن و بزرگ شدن کودکان در آن راحت باشد.
نیروهای اسرائیلی به دو کودک فلسطینی که بزها را از مسجد ابراهیم بیرون می‌رانند نگاه می‌کنند
ساکنان شهر بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ نفر هستند که در هر لحظه توسط ۱۲۰۰ تا ۲۰۰۰ سرباز و پلیس مرزی کنترل می‌شوند. دوازده پست بازرسی داخل شهر وجود دارد که کودکان را در تماس هر روزه با سربازان قرار می‌دهد، در حالی که گشت‌های مسلح معمول و حملات مکرر و تعقیب زندانیان باعث می‌شود این کودکان مدام در معرض آزار، کتک خوردن و بازداشت قرار بگیرند. شهرک‌نشین‌ها هم بهتر از نیروی نظامی نیستند و فلسطینیان در برخورد با آن‌ها مورد آزار و اذیت، ارعاب و گاهی خشونت قرار می‌گیرند. یک شهرک‌نشین که ۲۹ نمازگزار فلسطینی و از جمله کودکان را در سال ۱۹۹۴ به قتل رساند، در این شهر دفن شده است و شهرک‌نشینانی که او را شهید می‌دانند همچنان قبر او را زیارت می‌کنند. رهبر سابق حزب فاشیستی کاخ که از این کشتار حمایت کرده بود، نیز در اینجا ساکن است.
برخلاف دیگر تعاونی‌ها، «زنان در هبرون» از طرف مقامات فلسطینی حمایتی دریافت نکردند چرا که در روستاها مستقر هستند و نه در شهر. بااین‌حال، نوال نگران این موضوع نیست و می‌گوید که زنان به استقلالشان می‌بالند.
سربازان اسرائیلی پسری فلسطینی را در الخلیل بازجویی می‌کنند
چیزی که بیشتر دغدغه‌ی اوست فساد داخلی است. راهنمایان تور، هم‌محلی‌ها و هم اروپایی‌ها، از فروشندگان در قسمت قدیمی شهر ۳۰ درصد باج خواسته‌اند و تهدید کرده‌اند که در صورت پرداخت نکردن این مبلغ، اجازه‌ی نزدیک شدن گردشگران به این مغازه‌ها را نمی‌دهند. نوال می‌گوید فشار این نوع از فساد، مشکلات مالی شدیدی را برای تعاونی به وجود آورده است.
ترکیب فشار اقتصادی و نیاز به آگاهی‌بخشی درباره‌ی تجربیات فلسطینیان تحت اشغال و شیوه‌های مقاومت آنان، نوال را به این نتیجه رسانده که این تابستان به سراسر بریتانیا سفر کند. اگر بتواند ویزا بگیرد، امیدوار است که سفر او بتواند حمایت خارجی را به دنبال داشته باشد که بزرگ‌ترین تعاونی زنان الخلیل به شدت به آن نیازمند است.
منبع: برگرفته از سایت Palestinian News Network جولای ۲۰۱۷
[۱] https://www.palestinecampaign.org/
[۲] https://filia.org.uk/about-the-conference/
[۳] گردهمایی سیاسی چپ‌گرایان که ریشه در سنت اتحادیه‌های کارگری معدنکاران در منطقه‌ی دورام دارد. م
برگردان مهتاب محبوب
بیدارزنی ـ ۲۶ آذر ۱۳۹۶