«اینترنت برای کودکان و نوجوانان طراحی نشده است.» این را که یک مقام مسئول در امور کودکان در بریتانیا می‌گوید. آنه لانگفیلد، کمیسیونر امور کودکان، که اخیرا گزارشی مفصل در رابطه با حضور کودکان در اینترنت منتشر کرده است درباره حضور کودکان و نوجوانان بریتانیایی در اینترنت خبر می‌دهد که کودکان سه تا چهار ساله حدود هشت ساعت و نوجوانان ۱۲ تا ۱۵ ساله دست کم ۲۰ ساعت در هفته آن‌لاین هستند.

همچنین نیویورک تایمز گزارش می‌دهد که بر اساس یافته‌های یک تحقیق که در کشور آمریکا انجام شده، ۲۴ درصد نوجوانان آمریکا تقریبا به طور مدام آن‌لاین هستند. مشاهدات درباره ایران نیز از دسترسی بالای نوجوانان به دنیای آن‌لاین خبر می‌دهد. دسترسی به اینترنت مزایایی گسترده‌ای از جمله در زمینه تحصیلی و آموزشی برای کودکان و نوجوانان دارد اما موضوعی که فکر مقامات و محققان برخی کشورها را به خود مشغول کرده، فراهم کردن زمینه حضور امن کودکان و نوجوانان در اینترنت است.

آنه لانگفیلد، کمیسیونر امور کودکان در بریتانیا، با اعلام اینکه کودکان و نوجوانان نیمی از وقت آزاد خود را در اینترنت می‌گذرانند، می‌گوید کاربران کودک و نوجوان در حالی در اینترنت به سر می‌برند که از مقررات اینترنت حتی اطلاع درستی ندارند. او می‌گوید بر اساس تحقیقی که نهاد او انجام داده می‌توان گفت “تقریبا کل اینترنت توسط یک سری از شرکت‌های خصوصی کنترل می‌شود که مسئولیت‌پذیری بسیار اندکی در قبال کودکان دارند.” او به مقررات شبکه‌های اجتماعی خصوصا اینستاگرام (به دلیل محبوبیت میان نوجوانان) اشاره می‌کند که زبان آن برای سنین پایین “غیرقابل فهم” است. بنابراین کودک و نوجوان نمی‌داند معنای واقعی هر عکسی که می‌گذارد چیست. از همین رو کودکان و نوجوانان برای حضور در اینستاگرام به درستی آماده نمی‌شوند و غالبا اطلاعات شخصی خود را پخش می‌کنند.

بیش‌تر بخوانید: کودکان: عکس‌های ما را در اینترنت منتشر نکنید!

این سازمان بریتانیایی در تحقیق خود ابتدا از یک گروه از نوجوانان خواسته است تا مقررات استفاده از اینستاگرام را بخوانند. به گفته آنه لانگفیلد هیچ کدام از اعضای این گروه قادر نبودند متن را کامل بفهمند. به گفته کمیسیونر کودکان، این بچه‌ها می‌گفته‌اند که “می‌خوانیم اما نمی‌فهمیم.” سپس این سازمان از یک مرجع حقوقی درخواست کرده است که مقررات استفاده از اینستاگرام را به زبان ساده بازنویسی کند.

برای مثال یکی از مقررات استفاده از اینستاگرام به این شکل بازنویسی شده است: «احتمال آن وجود دارد که اطلاعات شخصی شما را نگه داریم، استفاده کنیم و با شرکت‌های مرتبط با اینستاگرام به اشتراک بگذاریم. این اطلاعات، اسم، آدرس ایمیل، مدرسه، جایی که زندگی می‌کنید، شماره تلفن، آنچه دوست دارید یا دوست ندارید، جاهایی که می‌روید و اینکه چه کسانی دوست شما هستند و میزان استفاده شما از اینستاگرام را در بر می‌گیرد.»

پس از اینکه گروه مورد نظر مقررات ساده‌نویسی‌شده را خواندند واکنش‌های مختلفی از تصمیم برای ترک کامل اینستاگرام تا بازنگری در میزان و محتوای عکس‌های منتشر شده از خود نشان دادند. پنجاه و شش درصد نوجوانان ۱۲ تا ۱۵ ساله بریتانیایی و ۴۳ درصد کودکان ۸ تا ۱۱ ساله بریتانیا عضو اینستاگرام هستند.

نگرانی والدین و توصیه به آن‌ها

بر اساس گزارش بریتانیا رفتارهایی که کودکان معمولا در محیط آن‌لاین از آن شکایت دارند نظیر در انزوا قرار گرفتن از طرف گروه هم‌سالان، دریافت پیام‌های جنسی یا اغلب آزار و اذیت‌ها، در دنیای واقعی رفتارهایی غیرقانونی هستند اما در محیط مجازی کودکان و نوجوانان معمولا نمی‌دانند چگونه باید چنین رفتارهایی را گزارش دهند و در صورت گزارش دادن نتیجه گزارش برایشان رضایت‌بخش نیست.

از سوی دیگر والدین نگرانی‌های متفاوتی نسبت به حضور آن‌لاین فرزندان‌شان دارند. یک بخش از تحقیق انجام گرفته به بررسی نگرانی‌های والدین اختصاص داشته است. از ۹۰۰ کاربر سایت Mumsnet که یکی پرکاربردترین وب‌سایت‌های بریتانیا برای والدین است درباره نگرانی‌هایشان در زمینه حضور فرزندان‌شان در اینترنت پرسیده شده است. از این تعداد، ۷۳ درصد پاسخ داده‌اند که نگران آن هستند که فرزندان‌شان به محتوای نامناسب دسترسی داشته باشد و ۵۴ درصد نیز نگران آن‌اند که از بچه‌ها طریق اینترنت در معرض تماس غریبه‌ها قرار گیرد.

بیش‌تر بخوانید: سوءاستفاده از کودکان برای سکس سایبری

با این‌همه، رشد صعودی میزان زمانی که بچه‌ها و نوجوان‌ها در اینترنت هستند، باعث شده والدین تنها امیدشان به این باشد که “اتفق بدی نخواهد افتاد”. چرا که این احساس را دارند که از ظرفیت یا توانایی لازم برای رو به رو شدن با موضوعاتی که از سوی فرزندانشان پیش کشیده خواهد شد برخودار نیستند. این احساس به فرزندان هم منتقل می‌شود و آن‌ها با این پیش‌فرض در اینترنت حضور دارند که از حمایت والدین در پرسه‌زنی‌های خود در اینترنت برخوردار نیستند.

یک مشاور آموزشی که کارگاه‌های آموزشی مختلفی در مدارس در زمینه رسانه‌های دیجیتال برگزار می‌کند، در نیویورک تایمز می‌نویسد که کودکان و نوجوانان قواعد خود را در دنیای اینترنت وضع می‌کنند. او به والدین توصیه می‌کند که درباره قوانین نانوشته اما موجودی که در گروه هم‌سالان فرزندان‌شان وجود دارد بدون قضاوت صحبت و از آن‌ها در این باره سوال کنند. مثلا در یک گروه یا یک مدرسه بچه‌ها از ترس منزوی شدن از سوی بقیه، عکس‌هایی که بار نمایش دادن زیبایی داشته باشد از خود نمی‌گذارند یا اگر عکس خیلی زیبا از خود بگذارند حتما عکس تکی نمی‌گذارند بلکه عکس خانوادگی یا دوستانه می‌گذارند تا به نظر نرسد دارند به بقیه “پز می‌دهند.” چنین قوانینی بین همه گروه هم‌سالان در زمینه استفاده از شبکه‌های اجتماعی خصوصا اینستاگرام وجود دارد.

بنابراین به اعتقاد این مشاور آموزشی بهتر است شما به عنوان پدر یا مادر با فرزند خود در این باره صحبت کنید و از او به سادگی در این باره پرسش کنید. برای مثال می‌توانید از او سوال کنید که “چه چیزی خوب است منتشر کنی و چه چیزی به نظرت زیادی است؟” از آن‌ها بخواهید مثال‌هایی را به عنوان عکس خوب یا عکس بد در اینستاگرام یا فیس‌بوک به شما نشان دهند تا به مقررات موجود بین او و گروه دوستان‌اش پی ببرید. از آن‌ها بپرسید آیا هیچ وقت پیش آمده یا می‌آید که حضور در شبکه‌های اجتماعی به آن‌ها احساس اضطراب بدهد یا استرس برایشان محسوب شود؟

این مشاور آموزشی می‌گوید فرزند خود را تشویق کنید تا هر زمان که شبکه‌های اجتماعی به او احساس ناخوشایندی داد برای مدت زمانی زنگ تفریح اعلام کند و سراغ‌شان نرود. مهم‌تر از همه اما شرح مقررات شبکه‌های اجتماعی برای فرزند خود و در تماس دایمی با او بودن و به کمک او شتافتن در مواردی است که به کمک والدین نیاز دارد.

دویچه وله ـ ۱۸ دی ۱۳۹۵