مجادله بر سر حضور حجاب در فیلم «زن و بچه»
از جنبش “زن، زندگی، آزادی” به بعد ، نافرمانی بازیگران و فیلمسازهای ایرانی یکی از جنبه های برجستهء اعتراضات بوده و در این مدت ده ها فیلم بدون کسب اجازهء رسمی و البته با بازیگران بی حجاب ساخته شده است……./

***

در حالی که بیشتر از دو روز به شروع جشنوارۀ سینمایی کن باقی نمانده، روزنامۀ لوموند از انتقادها و بحث‌هایی خبر می‌دهد که در میان «هم‌وطنان سعید روستایی»، در بارۀ آخرین فیلم او درگرفته است. روستایی «زن و بچه» را با اجازۀ نهادهای رسمی جمهوری اسلامی ساخته و بنابراین بازیگران زن فیلم با حجاب‌اند.

به گزارش ار. اف. ای، به نقل از روزنامۀ فرانسوی لوموند، از وقتی معلوم شد فیلم «زن و بچه» در بخش اصلی (مسابقه) جشنوارۀ سینمایی کن شرکت خواهد داشت، محیط سینمایی ایرانی به دو دسته تقسیم شد.

از جنبش «زن، زندگی، آزادی» به بعد، نافرمانی بازیگران و فیلمساز‌های ایرانی یکی از جنبه‌های برجستۀ اعتراضات بوده و در این مدت ده‌ها فیلم بدون کسب اجازۀ رسمی و البته با بازیگران بی‌حجاب ساخته شده است.

لوموند مثال می‌زند که سازندگان فیلم «کیک محبوب من» – مریم مقدم و بهتاش صناعی‌ها – هر یک به ۱۴ ماه حبس تعزیری محکوم شدند. چنان که خود سعید روستایی هم به خاطر فیلم «برادران لیلا» به شش ماه حبس محکوم شده بود و چند روزی را هم در زندان گذراند. ترانه علیدوستی، بازیگر این فیلم نیز به خاطر حمایت از جنبش مهسا به زندان افتاد و گرفتار مشکلات زیادی شد.

اما موقعیت فیلم «زن و بچه» متفاوت است. جمال ساداتیان، تهیه‌کنندۀ این فیلم، هدف انتقادها قرار دارد. ساداتیان که از همکاران قدیمی اکبر هاشمی رفسنجانی است از نظر منتقدان، نمایندۀ رژیم در محیط سینماست. البته در سینمای ایران، حضور عوامل و تهیه‌کنندگان نزدیک به رژیم و سپاه پاسداران کم نیست.

به نظر می‌رسد مسئولان جمهوری اسلامی از این که این بار توانسته‌اند با سعید روستایی همکاری داشته باشند، بسیار راضی‌اند. چندی پیش، خبرگزاری ایرنا با خوشحالی نوشته بود: «روستایی به یک کارگردان مهاجر تبدیل نشد و تصمیم گرفت با وجود مشکلات، در ایران بماند و فیلم بسازد.» این خبرگزاری، فیلم جدید روستایی را چنین ارزیابی می‌کند: «یک نمونه متعالی از همکاری سازمان سینمایی با کارگردانی که تصور می‌شد دیگر با مدیریت سینمایی کشور کاری ندارد.»

اما وحید وکیلی‌فر، سینماگری که به تازگی کشور را ترک کرده به روزنامۀ لوموند می‌گوید: «کیفیت فیلم روستایی هرچه باشد، در هرصورت پذیرفته شدن این فیلم از سوی فستیوال کن نشانه‌ای از بازگشت جمهوری اسلامی به صحنۀ بین‌المللی از طریق سینماست، در حالی که طی دو سال و نیم گذشته از این صحنه کنار زده شده بود.»

منتقدان روستایی معتقدند فیلم «زن و بچه» که از بودجۀ کلانی هم بهره برده، دهن‌کجی به هنرمندانی است که در راه آفرینش مستقل از آزادی خود مایه می‌گذارند. علی احمدزاده که با فیلمی به اسم «منطقۀ بحرانی» برندۀ جایزۀ جشنوارۀ لوکارنو شد اما در تهران ممنوع‌الخروج مانده، به روزنامۀ لوموند می‌گوید: «جشنوارۀ کن همان تصویر رسمی جمهوری اسلامی را عادی‌سازی می‌کند. تصویری که در آن مثلاً زن‌ها حتی در خانه حجاب دارند. این برای کسانی که به خاطر یک سینمای آزاد می‌جنگند، خیانت محسوب می‌شود.»

اما همۀ کارشناسان چنین دیدگاه رادیکالی ندارند. محمد حقیقت، یکی از شخصیت‌هایی که در حضور بین‌المللی سینمای ایران نقش بسیار مهمی ایفا کرده، می‌گوید: «سعید روستایی از همان فیلم اولش نشان داد که کارگردانی قوی است که در میزانسن و هدایت بازیگران کاملا تسلط دارد.» به عقیدۀ آقای حقیقت، روستایی با شهامت و جرأت به موضوعات اجتماعی پرداخته و در عین حال جشنوارۀ کن نیز با انتخاب فیلم او در کنار فیلم جعفر پناهی به اسم «یک تصادف ساده»، گزینش متعادلی داشته است. پناهی همچنان «ممنوع‌الکار» است و فیلم جدید خود را بدون اجازه ساخته است.

محمد حقیقت می‌گوید که فیلم «زن و بچه» را دیده و می‌تواند تأیید کند «حضور زنان باحجاب در این فیلم بی‌مناسبت نیست و اصلاً موضوع فیلم هم ربطی به حجاب ندارد. با اینحال، با توجه به تحولات سریع جامعۀ ایرانی طی دو سال اخیر، فیلمساز کمی تأخیر دارد.»

لوموند می‌افزاید در داخل ایران نیز صداهایی به دفاع از روستایی برخاسته‌اند. هوشنگ گلمکانی، سردبیر ماهنامۀ «فیلم امروز» می‌پرسد: «سینماگری مثل سعید روستایی چه باید بکند؟ آیا باید خارج از کشور فیلم بسازد؟ و اگر نخواهد به تبعید برود چه؟ آیا باید فیلم زیرزمینی – فقط یکی – بسازد و بعد ممنوع‌الکار شود؟ یا به چریک فرهنگی تبدیل شود؟»

روزنامۀ لوموند تلاش کرده تا نظر خود روستایی را هم جویا شود اما وی که سخت درگیر مراحل پساتولید فیلم بوده، پاسخی نداده است.

۲۲ اردیبهشت ۱۴۰۴

نظرات بسته است