سرنوشت زنان افغانستان را به دست طالبان ندهید
گفتگوهای صلح افغانستان بیش از هر زمان دیگری شدت گرفته است و به دور نگه داشتن زنان از گفتگوهای صلح با طالبان، نگرانی‌های زیادی را به همراه داشته است. چیزی که به باور زنان افغان، می‌تواند پیامدهایش ناگوار باشد. نگرانی زنان افغان این است که دستاوردها و آزادی‌های آنان در بازی صلح آمریکا و طالبان، به معامله گرفته نشوند. در گفتگوهای ابوظبی و قطر میان زلمی خلیل‌زاد با نمایندگان طالبان، هیچ نماینده‌ای از کابل حضور نداشت، زنان نیز به همین‌گونه. در گفتگوهای مسکو زنان حضور داشتند اما نقش بسیار کم رنگ‌تری از مردان داشتند…
************
گفت‌وگوهای صلح افغانستان بیش از هر زمان دیگری گرم گرفته‌اند. این گفت‌وگوها اما به غیر از حکومت افغانستان با هر طرف و با هر کشور دیگری انجام می‌گیرند و نگرانی‌های بزرگی در افغانستان درباره مدیریت این گفت‌وگوها به دست واشنگتن و مسکو وجود دارد؛ با این باور که آنان منافع خودشان را در این روند بیشتر از منافع کابل جست‌وجو می‌کنند. در این بازی اما، به سان حکومت افغانستان، زنان نیز در پشت پرده بی خبری مانده‌اند. بازی‌ای که به هرگونه و با هر توافقی که باشد، کابل گفته است تصمیم نهایی را درباره آن خود می‌گیرد.
به دور نگه داشتن زنان از گفت‌وگوهای صلح با طالبان، نگرانی‌های زیادی را به همراه داشته است. چیزی که به باور زنان افغان، می‌تواند پیامدهایش ناگوار باشد. نگرانی زنان افغان این است که دست‌آوردها و آزادی‌های آنان در بازی صلح آمریکا و طالبان، به معامله گرفته نشوند. در گفت‌وگوهای ابوظبی و قطر میان زلمی خلیل‌زاد با نمایندگان طالبان، هیچ نماینده‌ای از کابل حضور نداشت، زنان نیز به همین گونه. در گفت‌وگوهای مسکو زنان حضور داشتند اما نقش بسیار کم رنگ‌تری از مردان داشتند.
نادیده گرفتن شدن نقش زنان در گفت‌وگوهای صلح، زنان را سخت خشمگین ساخته است. حبیبه سرابی، معاون شورای عالی صلح افغانستان به زمانه می‌گوید که زنان در گفت‌وگوهای صلح، فراموش شده‌اند و نتایج این گفت‌وگوها نیز به درستی با زنان شریک ساخته نمی‌شود. بانو سرابی هشدار می‌دهد که نتایج گفت‌وگوها هر چه باشند؛ بدون نقش فعال زنان شکننده و ناپایدار، خواهند بود.
حبیبه سرابی، معاون شورای عالی صلح افغانستان می‌گوید:
«در گفت‌وگوهای زلمی خلیل‌زاد با طالبان، حتی از زنان پرسیده نشده است که خواست شما چیست. نتایجی هم که به دست می‌آیند، به درستی با زنان شریک ساخته نمی‌شوند. نگرانی‌های جدی ما از این است که در توافقات به دست آمده در این زمینه، امکان دارد که روی حقوق زنان معامله صورت گیرد. بدون نقش زنان و بدون نقش فراگیر مردم و همه شمول، صلح پایدار در افغانستان، نخواهیم داشت.»
نقش شرکت‌کنندگان زن در نشست مسکو
هیئت طالبان در گفت‌وگوهای مسکو با چهره‌های مطرح سیاسی افغانستان هم، آزادی‌ها و حقوق زنان را در کشور به سختی به انتقاد گرفت. طالبان، به رعایت حقوق زنان در مطابقت با ارزش های اسلامی تاکید کردند. چیزی که طالبان، تعبیر سخت‌گیرانه‌ای از آن دارند.
در میان ۴۰ شرکت‌کننده سیاستگر افغانستان تنها دو زن در نشست مسکو شرکت داشتند. حوا علم نورستانی، در خاموشی تمام به سر برده بود و فوزیه کوفی، رییس کمیسیون امور زنان مجلس نمایندگان افغانستان، در پیوند با آزادی‌ها و حفظ دست‌آوردهای زنان در ۱۷ سال پسین، یک سخنرانی کوتاه‌تر از مردان داشت. در بیانیه‌های مطبوعاتی نیز، کمتر از مردان فرصت به او داده شد و به همین خاطر، یک بار هم صدای اعتراض بلند کرد.
در اعلامیه پایانی نشست مسکو این گونه آمده است: «اطمینان رعایت حقوق تعلیمی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی زنان در مطابقت با اصول اسلامی.»
موضع‌گیری‌های فوزیه کوفی در نشست مسکو، هرچند با استقبال بسیار زنان و مردان روبرو شده است، اما زنان می‌خواهند که سهم آنان در گفت‌وگوهای صلح با طالبان، بیشتر باشد. آنچه که در اعلامیه پایانی نشست مسکو در پیوند با حقوق زنان آمده است، به گونه‌ای زنگ خطر را در میان زنان به صدا درآورده است. به باور این زنان، طالبان هنوز هم، پی‌رو قوانین سختگیرانه خودشان هستند.
در این میان، شبکه زنان افغان، کمپینی را زیر نامه «زنان افغان به عقب برنمی‌گردند»، به راه انداخته است. این کمپین برای حفظ حقوق و آزادی‌های زنان و برضد به حاشیه بردن زنان در گفت‌وگوهای آمریکاییان با طالبان، به گونه گسترده در شبکه‌های اجتماعی به سه زبان فارسی/دری، پشتو و انگلیسی همه‌گانی شده است. تنها زنان نه، مردان نیز در این کمپین هم صدا با زنان شده‌اند. احمد سرمست، رییس انستیتوی ملی موسیقی افغانستان، یکی از این مردان است که در پشتیبانی از زنان، تصویرش را با شعار «زنان افغان به عقب برنمی‌گردند» و با پرچم افغانستان آراسته است.
روشن مشعل، معاون شبکه زنان افغان به زمانه می‌گوید که آنها در حال حاضر با گسترده‌سازی این کمپین، برای بسیج زنان در سراسر کشور نیز دست به کار شده‌اند. در چند روز گذشته، با زنان زیادی در بسیاری از بخش‌هایی از افغانستان، برای همبستگی زنان برضد نادیده گرفته شدن نقش بانوان در گفت‌وگوهای صلح میان آمریکاییان و طالبان، رایزنی‌هایی داشته‌اند و چندین اعلامیه هم در این زمینه پخش کرده‌اند.
روشن مشعل، معاون شبکه زنان افغان می‌گوید:
«طرفهای گفت‌وگو کننده صلح، نقش فعال زنان را باید جدی بگیرند. زنان به گونه گسترده‌تر بسیج خواهند شد و با صدای واحد دادخواهی خواهند کرد. زنان را در دیگر ولایت‌های افغانستان نیز، در حال بسیج ساختن هستیم. زنان یکی از طرفهای اصلی در گفت‌وگوهای صلح باید باشند.»
در ۱۷ سال گذشته، زنان با چالش‌های فراوانی در جامعه سنتی و مردسالار افغانستان، برای تامین جایگاه بهتر در تصمیم‌گیری‌ها و نقش سازنده سیاسی و حکومتداری، مبارزه‌های نفس‌گیر همراه با قربانی‌های بسیار داشته‌اند. حقوق و آزادی‌های امروزی زنان، از دست‌آوردهای بزرگ در افغانستان دانسته می‌شوند. از همین رو، زنان برای حفظ این دست‌آوردها، کمر مقابله سخت بسته‌اند.
بسیاری از فعالان زن در این کشور، برای حفظ ارزش‌های حقوقی، اجتماعی و سیاسی زنان در افغانستان، در پی کارهای جدی‌تر نیز برآمده‌اند. آنان برای بسیج سرتاسری زنان بر ضد آنچه که نادیده گرفته شدن نقش بانوان در گفت‌وگوهای صلح می‌دانند، دست به کار شده‌اند.
در این میان منیره یوسف‌زاده، فعال سیاسی، نامه‌‌ای برای زلمی خلیل‌زاد، فرستاده ویژه ایالات متحده آمریکا برای صلح افغانستان، نگاشته است. بانو یوسف‌زاد، در این نامه اش از چگونگی گفت‌وگوهای آقای خلیل‌زاد، به شدت انتقاد کرده است. در آغاز این نامه، آمده است: «نگاهِ مردم افغانستان و میلیون‌ها جوانی که در این ۱۷ سال در فضای پسا طالبانیِ این کشور تحصیل کردند، کتاب خواندند و شخصیت ذهنی و ایده‌های اجتماعی- سیاسی شان را رنگ و رونق بخشیدند، به شما نگاهی فراتر ازیک فرستاده وزارت خارجه آمریکا برای صلح است. آنان شما را هموطنی حساب می کنند که جدا از انجام ماموریت و دستور سازمانی خود، قلب تان برای آینده افغانستان و مردمانش می تپد. اما، از آن‌جایی که این خیال در دنیای سیاست محل چندانی از اعراب ندارد، ناچارم شما را صرفاً یک امریکایی وفادار به نظام سیاسی ایالات متحده و دستور کار وزارت خارجه این کشور به حساب آورده و سخنانی را با شما با منطق سیاست و داده های تاریخی آن مطرح کنم.»
در بخش دیگر این نامه نگاشته شده است که ۱۷ سال پیش، امریکا در حالی وارد افغانستان شد که شعار نابودی تروریسم و پشتیبانی از دموکراسی در افغانستان و سرتاسر جهان، به این ورود جاذبه فراوان و چشم اندازی دل‌نواز بخشیده بود. البته این شعارها مصادیق تاریخی داشتند و دارند و آمریکا در مهم‌‌ترین برهه های تاریخی، با ورود به میدان‌‌های جنگ و صلح، نقاط عطفی را خلق کرده که تا امروز در کارنامه این کشور می‌درخشد. ایفای نقش آمریکا، در پایان بخشیدن به جنگ اول جهانی و برقراری صلح متکی به اعلامیه ویلسون و وارد شدن به جنگ جهانی دوم و احیای اقتصاد جهانی، سرفصل شهکاری‌‌های تحسین برانگیز این کشور، در سده بیستم است که تا اکنون، اعتبار و عظمت آمریکا را تذکر می‌دهد.
طنز تلخ نقش آفرینی‌‌هایِ جهانی آمریکا، اما هم برای این کشور و هم برای جامعه جوان افغانستان، گویی با وقوع حادثه ۱۱ سپتامبر، در آغازین سال سده بیست و یکم رقم خورده و ما اکنون، پس از ۱۷ سال حضورِ استراتژیک و پُر از وعده و امیدِ این کشور در افغانستان، در آیینه مذاکرات صلح طالبان و آمریکا، تلخی آن را به تماشا نشسته‌ایم و مردم آمریکا نیز فروپاشی اعتبار صدساله‌‌ای را به نظاره خواهند نشست، که در آن روحِ اعلامیه ویلسون تاراج و تندیس آزادی بی‌فروغ خواهد شد.»
ناخشنودی زنان از برگشت به دوره سختگیرانه حاکمیت پنج ساله طالبان در افغانستان است. یکی از این زنان رویینا شهابی، روزنامه‌نگار و پژوهشگر در امور زنان است. بانو شهابی ۱۰ سال می‌شود که مشغول روزنامه‌نگاری است و پژوهش‌هایی نیز، در بخش زنان انجام داده است. پشت پا زدن واشنگتن به زنان در گفت‌وگوهای صلح با طالبان و نیز ترس از دست رفتن حقوق و آزادی‌های زنان در نتیجه این گفت‌وگوها، قرار رویینا شهابی را هم به مثل دیگر فعالان زن در افغانستان ربوده است. بانو شهابی، می‌گوید که این نگرانی‌ها را با نهادهای خارجی به ویژه با اروپاییان نیز شریک ساخته‌اند.
رویینا شهابی، روزنامه‌نگار و فعال حقوق زن به زمانه می‌گوید:
«آمریکاییان با توجیه برابری جنسیتی، دفاع از حقوق و ارزش‌ها و توانمند سازی زنان افغان، پا به این کشور گذاشتند. زنان افغان، قربانی‌های زیادی در این مدت داده‌اند. صلح را به این قیمت نمی‌خواهم که تمام آسیب و هزینه‌ای که قرار است پرداخت شود، آن را زنان افغانستان بپردازند و همیشه قربانی باشند. نباید به خاطر منافع انتخاباتی ترامپ، یخه زنان افغان را دوباره به دست طالبان بدهند.»
به گزارش سایت زمانه،نگرانی‌های زنان گسترده است زیرا زنان در زمان حاکمیت پنج ساله طالبان در افغانستان، نه اجازه کار در بیرون از خانه را داشتند و نه دختران به مکتب می‌توانستند بروند. اکنون نیز به همین گونه است، در جاهایی که طالبان حاکمیت دارند، از همان قوانین سختگیرانه‌شان در مورد زنان پی‌روی می‌کنند.
۲۲ بهمن ۱۳۹۷