من درد مشترکم مرا فریاد کن !
مادران مایو با ترکیبی از آگاهی زنانه سنتی به مبارزه علیه دیکتاتوری پرداخته و با بهره گیری از جایگاه اجتماعی و سیاسی شان اندوه فرزندانشان را به خشمی اجتماعی برای حفظ حافظه‌ی جمعی و تلاش برای عدالت تبدیل کردند . در چنین شرایطی استراتژی سیاسی مادرانه – زنانه آنان همچون تجربه­­ ای حیاتی، نقش برجسته‌­ای در عرصه‌ی عمومی داخلی داشت. قرارگرفتن در وضعیت مادران ناپدیدشدگانْ، هویت ، اندیشه و عملکرد سیاسی آنان را تغییر داد،…/

*****

در سال ١٩٧۶ کودتایی تحت حمایت امریکا در آرژانتین به وقوع پیوست که در نتیجه ان “خورخه رافایل” دیکتاتور نظامی این کشور برروی کار آمد. از سالهای ١٩٧۶ الی ١٩٨٣ جو دهشت و استبداد عریان بر کشور حاکم و جنایات هولناکی در آرژانتین زیر نام «جنگ کثیف» صورت گرفت دراین جریان حدود ٣٠٠٠٠ تن از روشنفکران، نیرو‌های چپ، معلمان و رهبران اتحادیه‌های کارگری از سوی نیروهای راست افراطی و نظامیان کشته و «ناپدید» شدند.

در آوریل ۱۹۷۷ گروه‌ کوچکی متشکل از ۱۴ مادر برای دادخواهی از سرنوشت فرزندان ناپدید شده شان در میدان مایو در شهر بوینوس‌آیرس تجمع ‌نمودند که بعد‌ها بر تعداد شان افزوده و به «مادران میدان مایو» شهرت یافتند.

میدان مایو مرکز سیاسی پایتخت آرزانتین است که در سال ۱۸۱۰ مردم استقلال این کشور از اسپانیا را در آنجا جشن گرفته بودند. این مادران در روزهاى پنجشنبه هر هفته ساعت پانزده و سى دقیقه در میدان مایو گرد هم آمده شعار سر می‌دادند: «ما فرزندان مان را می‌خواهیم!»، «مهم نیست فرزندان ما چه عقیده‌ای دارند، آنها نباید شکنجه شوند! «

مادران در گردهمایی‌های هفته‌گی تصاویر عزیزان شان را با خود حمل می‌نمودند و تکه‌های سفیدی را که قنداق کودکی فرزندان گم‌شده شان بود به سر می‌کردند که بر روی آن اسامی فرزندان و شعار‌هایی نیز درج بود. آنان به تدریج خود را به جامعه معرفی و جمع خود را گسترده تر می کردند

بعدها سربند سفید را سمبل صلح، زندگى، رابطه مادرانه و ضدیت با خشونت دیکتاتورى نظامیان معنا کردند.

این مادران، که ناخواسته و به سبب ناپدید شدن فرزندان شان به صحنه اجتماعی کشیده شده بودند، در آغاز کوچکترین انگیزه سیاسی نداشتند. اغلب آن ها زنان خانه دار بودند و تعداد کمی از آن ها بیش از دوره متوسطه تحصیل کرده بودند. یکی از مادران در توصیف اراده مادران برای تحقق این رسالت می گوید: «ما در سایه و ابهام و با ترس، ناتوانی، تهی بودن و رخوت آغاز کردیم؛ اما زیر هر روسریِ سفیدی مقاومت، ثابت قدمی، شجاعت و مطالبه حقیقت و زندگی نهفته بود.

مادر بودن در جوامع آمریکای لاتین – اعم از جوامع مذهبی و غیرمذهبی – از منزلت ویژه ای برخوردار است و این منزلت ویژه فرصتی برای مادران میدان مایو فراهم آورد

اولین بیانیه جنبش «مادران میدان مایو» و اعلام رسمی موجودیتشان موجب انعکاس جهانی شده و با به قتل رساندن سه تن از بنیانگذاران حرکت مواجه شد اما مبارزه ادامه یافت به گفته خودشان آنان ” نخستین مادرانی بودند که از فرزندان شان زاده شده بودند .

مسابقات جهانی فوتبال در سال ١٩٧٨ در آرژانتین فرصتی بود تا انها صدایشان را به گوش همه جهانیان برسانند . آنان صدها کارت پستی به سیاستمداران و خبرنگاران خارجی فرستادند این تلاش‌ها زمینه‌ساز ارتباط مادران با سازمان‌های حقوق بشر شد.

در سال ١٩٨٢، در نتیجه‌ جنگ آرژانتین و انگلیس بر سر مالکیت جزایر فالکلند، دیکتاتوری نظامیان سقوط کرد و حرکت‌های دموکراسی‌خواهانه اوج یافته و جنایتکاران به میز محاکمه کشانیده شدند. اما پس از مدتی قانون معافیت جنایتکاران به تصویب رسید اما بازهم این مادران مایو بودند که با تلاش‌های شان باعث بسیج دهها هزار تن علیه این قانون در ١٩٨٢ گردیدند.

ماه‌ها بعد از سقوط دیکتاتوری نظامیان، رائول آلفونسین به عنوان رئیس جمهور آرزانتین انتخاب شد. او نمی‌توانست جنبش مادرانی را که مبارزه جسورانه‌شان در سطح ملی و بین‌المللی مطرح بود نادیده بگیرد،لذا کمیسیونی را موظف ساخت تا قضیه گم‌شده‌گان را پی‌گیری کند. مادران کمیسیون را تحریم نمودند، زیرا در راس آن نویسنده‌ای قرار داشت که در سال ١٩٧۶ از خورخه رافایل تعریف و تمجید نموده بود. مادران طی بیانیه‌ای اظهار داشتند: «ما کمسیون را به رسمیت نمی‌شناسیم زیرا منتخب مردم نیست، بلکه انتصاب دستگاه حکومتی است.»

مادران با شعار «فرزندان ما را دوباره برگردانید!» به راهپیمایی‌های خود ادامه دادند. تعدادی این مادران و این شعار‌ها را دیوانگی خواندند و کمیسیون هم این قضیه را تمام شده اعلان نمود. اما مادران برای محاکمه قاتلان فرزندان شان آرام ننشستند و بیان داشتند:‌ «چرا باید اجساد را بپذیریم درحالیکه قاتلان بدون ترس‏ از مجازات در کشور آزادانه زندگى مى‌کنند.»

مقاومت جسورانه‌ی «مادران میدان مایو» بی‌نتیجه نماند. بالاخره در سال ٢٠١٠ دیکتاتور نظامی (خورخه رافایل) بخاطر جنایاتی که در دوره حاکمیتش در سال‌های ١٩٧۶ الی ١٩٨٣ صورت گرفته بود، در محکمه‌ای در آرزانتین به حبس ابد محکوم شد و در محاکمه‌‌ دیگری در سال ٢٠١٢، خورخه و دیگر افسران بالارتبه حکومتش به ۵٠ سال حبس محکوم گردیدند.

سالها می‌گذرد و مادران هنوز به راهپیمایی‌های شان ادامه داده و دست از مبارزه بر نمی‌دارند. گرچه می‌دانند که دیگر جگرگوشه‌های شان را نخواهند یافت،‌ اما برای انسانیت می‌رزمند و نمی‌خواهند در هیچ جای دنیا با هیچ انسانی چنین جنایاتی صورت بگیرد. اکنون «مادران میدان مایو» به یکی از برجسته‌ترین جنبش‌های سیاسی امریکای لاتین مبدل شده و به جهانیان درس ایستادگی و مقاومت می‌دهد.

ویژگی های ماندگار جنبش مادران مایو

بازتعریف جایگاه مادرانگی

آنان با بازتعریف جایگاه مادرانگی از طریق مواجهه با پیچیدگی­‌های موجود در تصویر مادرانگی آن دوره و علاوه بر آن، با بازنویسی پیوندهای خویشاوندی، درگیر چالشی رادیکال با نظم نمادین شدند. آیا نمی‌­توان پنداشت که شاید متهم‌کردن مادران به زنان دیوانه از این‌رو بوده ­است که بیش‌از‌اندازه تصویر مادرانه را تغییر شکل داده ­بودند؟

درهم آمیزی امر خصوصی و عمومی

در خلال همین فعالیت­‌ها بود که از مبارزه برای فرزند به مبارزه‌­ای برای فرزندان همگان رسیدند؛ به‌تدریج به توسط آگاهی جنسیتی از طریق گذر از مادرانگی بیولوژیک به همبستگی مادرانه دست یافتند. این اعتبار هم نتیجه­‌ی ارزش مادرانگی در فرهنگ آرژانتین است و هم به دلیل حمایت این مادران از بخش‌­های دیگر اجتماع و مادربودن برای همه‌ی بی‌پناهان که یکی از ابداعات آنان در استراتژی‌­های سیاسی شان بود.

این زنان- مادران با ایستادن به نقطه بدون بازگشت رسیدند . تجربه وحشت به آنان شجاعتی فوق انسانی بخشیده و رنج آنها را به هنرمند و شاعر تبدیل کرده بود پس آنان دردشان را به ابزاری برای هویت بخشی به جنبش عدالت و هویت فرزندان علیه فراموشی و سکوت (H.I.J.O.S) و تلاش جهت یافتن مجازاتی درخور برای آمران و عاملان مبدل ساختند.

به چالش کشیدن هویت مردانه قدرت

از آنجایی که دولت نظامی خانواده را محلی برای عشق فطری معرفی می­‌کرد؛ نهادی که مبنای آن روابط خونی بود و در نتیجه مسئولیتی اخلاقی محسوب می­‌شد. برای رژیم، خویشاوندی بیولوژیک بستری برای برقراری تکلیف و وظایف بود، مادران مایو برخلاف این رویکرد، پیوندهای والد و فرزندی را بر مبنای تجربه‌­ای جمعی از نو سازماندهی کردند.تا جایی که با قرار گرفتن در جایگاه مادران نافرمان در فرهنگ پدرسالار و سرکوب‌گر نظام از آنان شهروندانی منتقد و عصیانگر پدید آورد.ایستادن آنان به دیگران نیز این جرات را داد که لب له سخن و اعتراض بازکنند.

طراحی یک استراتژی برخاسته از ویژگی جنسیتی مادرانه – زنانه برای تحقق بخشیدن به اهداف و برنامه ها

مادران مایو با ترکیبی از آگاهی زنانه سنتی به مبارزه علیه دیکتاتوری پرداخته و با بهره گیری از جایگاه اجتماعی و سیاسی شان اندوه فرزندانشان را به خشمی اجتماعی برای حفظ حافظه‌ی جمعی و تلاش برای عدالت تبدیل کردند . در چنین شرایطی استراتژی سیاسی مادرانه – زنانه آنان همچون تجربه­­ ای حیاتی، نقش برجسته‌­ای در عرصه‌ی عمومی داخلی داشت. قرارگرفتن در وضعیت مادران ناپدیدشدگانْ، هویت ، اندیشه و عملکرد سیاسی آنان را تغییر داد،

طراحی الگویی بر انگاره مبارزه بدون خشونت، خلق تجربه ای جدید از کار سیاسی – اجتماعی و سامان دادن یک مقاومت مدنی منفی

استخدام هوشمندی مادرانه – زنانه در اتخاذ تاکتیکهای به شدت تاثیرگذار! اسلحه انان ویژگی زنانه و مادرانه شان بود:

-انتخاب میدان مایو ( به دلیل جایگاه این میدان در نزد جامعه آرژانتین ) برای جلب توجه وتاثیر بیشتر،

– استمرار حضور

-بهره گرفتن از جایگاه سنتی خود

-تلاش برای جلب افکار عمومی

صورت بندی خواستهای به صورت بسیار ساده : -پایان دادن به خشونت ها و شکنجه و مجازات عاملان ، برگرداندن زندانیها ، مشخص شدن وضعیت ناپدید شدگان

– رساندن صدای خود به داخل و خارج و …

این استراتژی و تاکتیکهای هوشمندانه نتایج بسیار مبارکی داشت:

– بی اعتباری نظام

– جلب شخصیتهای برجسته

– سردرگمی نیروهای سرکوبگر در مواجهه با مادران و بستن دست حکومت در سرکوب و حذف کامل انان به دلیل بروز واکنش های داخلی و خارجی

– خلع سلاح دیکتاتوری و ….

متوقف نماندن در خواسته های فردی و یافتن اشکال جدید در فعالیت

تو.سعه و گسترش به موازات قدرت یابی اجتماعی

آنان در مسیر حرکت خود زیاد شدند، متعدد شدند، شاخه های مختلف پیدا کردند، اشکال مختلف حرکتی ابداع کردند ، آنها نه بتمن ونه رابین هود بلکه مادران اسطوره های زنده ایی بودند که الهام بخش فرهنگ مبارزه با بی عدالتی در آرژانتین شدند و این میراثی است که بی تردید از آن ها به جا خواهد ماند.

و …..

*******

آشکار است که مادران مایو تاثیری بسزا در سیاست داخلی داشته‌­اند اما علاوه بر آن منبع الهام نهادهای زنانه‌ی فراوانی با دغدغه‌­های شهروندی گوناگون در جهان بوده ­اند. بسیار از فعالان زن و مادرانی که با الهام از این تجربه دست به اقدام زده خود را وارثان مادران میدان مایو می­‌دانند. بر همین اساس هسته­‌های مادران ناپدیدشدگانِ خشونت­ های حکومتی در سایر کشورهای امریکای لاتین و آفریقا ظهور کردند. همچنین مادران ایتالیایی که علیه مافیا می­‌جنگند، مادران فلسطینی که علیه ارتش اسرائیل مبارزه می­‌کنند و مادران زندانیان کُرد که با تبعیض قومی مبارزه می­‌کنند و بسیاری دیگر از مادرها در جهان. منجمله ایران، این مادران با مادران میدان مایو در ارتباطند تا از آگاهی و آموزش و تجربیات منحصر به فرد آنان بهره برند .

انتشارنشریه و کتاب، برگزاری کارگاههای اموزشی ،حضور در دعوتها و گردهمایی ها و پارلمانها جهت انتقال تجربه، دیدار با مبارزین در آرژانتین ، امریکای لاتین و جهان و تلاش برای حل مشکلات مردم خود و سایر نقاط به عنوان میانجی و … از جمله اقدامات دیگر این مادران برای انتقال این تجربه به منطقه و جهان بوده و هست .

بی­‌تردید تجربه‌ی سیاسی مادران میدان مایو با هیچ تجربه دیگر قابل قیاس نیست، آن­ها به عنوان نسلی از زنان مبارز و پرتوان و سرسخت در تاریخ آرژانتین و امریکای لاتین ماندگار خواهند شد.

فاطمه_گوارایی/ ایران فردا

۱۸ مرداد ۱۴۰۰

نظرات بسته است