زنان روستایی نقش اصلی در تولید مواد غذایی، مدیریت منابع طبیعی، درآمدزایی، مراقبت از خانه و خانواده و همچنین امنیت غذایی ایفا می‌کنند. در آفریقا، ٨٠ درصد از محصولات کشاورزی به‌وسیله کشاورزان کوچک و عمدتا ازسوی زنان روستایی تولید می‌شود. زنان بین ۶٠ تا ٨٠ درصد از موادغذایی در بسیاری از کشورهای درحال توسعه را تولید می‌کنند و مسئول نیمی از کل تولید مواد غذایی در جهان هستند.

***********
نقش زنان روستایی در فراوری محصولات کشاورزی

میشل باچلت، معاون دبیر کل و مدیر اجرائی زنان سازمان ملل، می گوید: «هنگامی که زنان توانمند شده و حقوق دسترسی به زمین، رهبری، فرصت ها و انجام انتخاب های خود را داشته باشند، رشد اقتصادی و امنیت غذایی افزایش یافته و چشم انداز برای نسل فعلی و آینده بهبود می یابد». زنان ستون فقرات توسعه اقتصاد روستایی و ملی هستند. در جهان زنان در حدود ۴٣ درصد از نیروی کار کشاورزی را دارا هستند و این سهم در برخی از کشورها به بیش از ٧٠ درصد می رسد. به طوری که به طور میانگین سهم زنان از نیروی کار کشاورزی از حدود ٢٠ درصد در آمریکای لاتین تا تقریبا ۵٠ درصد در شرق و جنوب شرق آسیا و جنوب صحرای آفریقا را شامل شده که در برخی مناطق هم از ۵٠ درصد بیشتر است. سهم زنان در بازار کار بخش کشاورزی به سرعت در حال تغییر در جهان است و ازهمین روست که حضور زنان روستایی در فعالیت های مختلف اقتصادی از تولید تا فراوری و بازاریابی و فروش دیده می شود. در آفریقا، ٨٠ درصد از محصولات کشاورزی به وسیله کشاورزان کوچک و عمدتا ازسوی زنان روستایی تولید می شود. زنان بین ۶٠ تا ٨٠ درصد از موادغذایی در بسیاری از کشورهای درحال توسعه را تولید می کنند و مسئول نیمی از کل تولید مواد غذایی در جهان هستند. زنان روستایی نقش اصلی ای را در تولید مواد غذایی، مدیریت منابع طبیعی، درآمدزایی، مراقبت از خانه و خانواده و همچنین امنیت غذایی ایفا می کنند.
(UNIDO، Women in Agribusiness) زنان روستایی بیشتر از زنان و مردان شهری کار کرده و وقت زیادی صرف امور خانه و کارهای تولیدی خانواده می کنند. مطالعه ای در ٢۵ کشور در جنوب صحرای آفریقا تخمین زده که زنان حداقل ١۶ میلیون ساعت در روز برای جمع آوری آب آشامیدنی صرف می کنند و در مقابل مردان شش میلیون ساعت و کودکان، چهار میلیون ساعت وقت صرف کرده اند (UNDP (٢٠١٢) Millennium Development Goals Report ٢٠١٢). آمار جهانی نشان می دهد زنان روستایی در فعالیت های گوناگونی مشغول به کار هستند که یکی از این فعالیت ها مربوط به فراوری محصولات کشاورزی است. موسسات بین المللی حمایت های کافی و لازم را درباره توسعه فعالیت های فراوری در میان زنان روستایی انجام می دهند. به عنوان نمونه سازمان توسعه صنعتی ملل متحد (UNIDO) درخصوص توسعه کسب وکارهای تجاری و بازرگانی بخش کشاورزی پروژه های مختلفی را در جهان اجرا کرده که یکی از آنها در کشور «مالی» و برای زنان روستایی بوده است. این پروژه چهار سال طول کشیده و در سال ٢٠١٢ پایان یافته است. پروژه اخیر با هدف توسعه ظرفیت تولیدی و بازاریابی محصولات کشاورزی، تسهیل دسترسی به اعتبارات و بازار و تجهیرات و افزایش درآمد برای زنان کشورهای جنوب صحرای آفریقا بوده است. دستاوردهای حاصل از این پروژه را می توان در مواد متعددی خلاصه کرد. در حدود ١۵۶ گروه زنان سازماندهی شده اند و بیش از ٣٠ تن میوه های مغزدار شئا (دانه روغنی در آفریقاست که از آن برای صابون سازی و… استفاده می کنند)، (shea nuts) را برای مرکز فراوری ارسال می کنند. ۴۵ گروه زنان در کسب وکار آموزش داده شده که درمجموع هزارو ٢٠٠ زن روستایی است. یونیدو به آموزش فناوری، مدیریت تولید، فروش و فناوری اطلاعات و دسترسی به بازار های بین المللی پرداخته است. از دستاوردهای دیگر این پروژه، افزایش تولید میوه شئا بوده به طوری که در سال ٢٠١١، دو برابر شده و از رقم ١۵ هزار کیلو به رقم ٣٠ هزار کیلو در سال رسیده است.
درحال حاضر مرکز دیویلا(Dioila) در حدود ٢٠ زن روستایی استخدام کرده که به فراوری میوه شئا می پردازند. این گروه، میوه خود را از دوهزارو ۵٠٠ زنی که در ٣٢ روستا زندگی می کنند، خریداری می کنند. تا یک سال پیش، این مرکز صدکیلوگرم صابون در روز تولید می کرد که با کمک این پروژه، هم اکنون ۶٠٠ کیلوگرم در روز صابون تولید می کند. هدف این مرکز بر افزایش کیفیت، کمیت محصول و علاوه بر آن، فراهم سازی زندگی بهتر برای نیروی کار خود یعنی زنان روستایی است. تجارب جهانی حاکی از آن است زنان روستایی نقش مهمی در تولید و امنیت غذایی دارند، اما مشکلات متعددی در هر کشور به ویژه در زمینه دسترسی به منابع مالی، بازار، آموزش و فرصت های اقتصادی دارند که رفع موانع موجود و توانمندسازی زنان روستایی می تواند راهکاری برای افزایش رفاه خانوار روستایی و توسعه امنیت غذایی جهان باشد.
نویسنده: فاطمه پاسبان، کارشناس کشاورزی

شرق ـ ۶ شهریور ۱۳۹۵

نظرات بسته است