فقدان آموزش در مدیریت بحران ، پایتخت نشینان را سراسیمه کرد
نهران مانند زندانی شده بود که همه قصد فرار کردن از آن را داشتند اما درهای آن بسته بود…یکی از نقاط پررنگ در زمین‌لرزه اخیر تهران، مصدومیت ۹۷ شهروند بود. اتفاقی که با توجه به عدم خسارات مالی و تخریبی در زلزله اخیر، بسیار قابل تامل است و خبر از نبود آگاهی و اطلاع لازم شهروندان از واکنش صحیح در هنگام زلزله می‌دهد

***

بالاخره کابوس زلزله شهر به شهر ایران را زیر پا گذاشت و به تهران رسید. ساعت یازده و نیم چهارشنبه‌شب به خانه تهرانی‌ها پا گذاشت و خواب را از چشم های‌شان ربود. مردم هراسان و وحشت‌زده از خانه ها بیرون زدند تا زیر آوار نمانند. پیش فرض ذهنی اغلب تهرانی‌ها، زلزله مساوی با مرگ است و تنها راه نجات‌شان برای فرار از زلزله را دور ماندن از هجوم آوار ساختمان های مسکونی می دانند. دقایقی بعد از زلزله، خیابان های تهران پر از حضور مردمی شد که ترس امان‌شان را بریده بود. همه فرار می کردند، بی آنکه کسی به وضعیت بقیه توجه کند. زلزله اول که ۵٫۲ ریشتر بود، تمام شد و مدتی بعد خبر آمدن پس‌لرزه ها یکی بعد از دیگری از مرکز زلزله نگاری تهران در کانال های تلگرامی چرخید. مردم موبایل به دست در خیابان‌ها خبرهای را دنبال می‌کردند و عده ای داخل مغازه‌ها میزگرد زنده تلویزیونی درباره زلزله را تماشا می‌کردند. پیرزن ها و پیرمردها با پتویی در دست در حالی که به سختی پله های آپارتمان منزل مسکونی شان را پایین آمده بودند، روی جدول سر کوچه‌شان نشسته بودند و در انتظار اینکه کی خبر تمام شدن وضعیت قرمز بعد از زلزله را اعلام می‌کنند، به سر می بردند. زن و شوهرهای جوانی که ماشین نداشتند، دست بچه‌های کوچک‌شان را گرفته بودند و بی‌خواب و هراسان به‌دنبال جایی امن برای سپری کردن لحظه های بحرانی می‌گشتند. پارک‌های کوچک محلی جای سوزن انداز نبود. مردم کنار همدیگر نشسته بودند از دردی مشترک صحبت می‌کردند که هر لحظه ممکن است از راه برسد و دنیای‌شان را به پایان برساند. تا قبل از زلزله همه راحت و آسوده در خانه‌های‌شان نشسته بودند و تصویر مرگبار زلزله تهران، جایی در ناخودآگاه ذهن‌شان بود که گاهی به آن فکر می‌کردند. حالا این تصویر مقابل چشم های‌شان زنده و زنده تر می شود و هیچ کاری هم نمی شد کرد. البته بعضی ها با وجود شنیدن و خواندن خبرها، تختخواب و اتاق های‌شان را ترک نکردند و با ذکر «هرچه باداباد» خوابیدند. محمد و خانواده‌اش، یکی از این خانواده ها هستند. او می گوید:« در کشورهایی مانند ژاپن زلزله های هشت ریشتری می آید و مردم خانه‌های‌شان را بیشتر از همه جا برای پناه گرفتن امن می دانند. در ایران هم باید همین ‌گونه باشد. باید آن‌قدر درمورد امنیت خانه‌های‌مان مطمئن باشیم که از وحشت به خیابان ها پناه نبریم». زن و شوهر جوانی که هر دو از شدت سرما در گوشه یکی از میدان های شهر تهران نشسته اند و از سرما به خود می لرزند، می‌گویند:« وقتی زلزله آمد لوستر خانه تکان خورد، از خانه بیرون آمدیم و نیم ساعت با لباس خانه در خیابان ایستادیم اما به داخل خانه رفتیم، لباس های گرم‌مان را پوشیدیم، یک وعده غذایی با خودمان برداشتیم و پول و طلاهای‌مان را در کیف گذاشتیم و با چند پتو خانه را ترک کردیم». پیرمردی که از شدت وحشت با زیرشلواری از خانه بیرون آمده بود، با هول و هراس به پسرش گفت:« چرا همه آمدید بیرون؟ بروید داخل خانه»؛ این را به پسرش می‌گوید و همه می زنند زیرخنده.

مردم در آلودگی و وحشت محبوس شدند

محبوبه، دوخواهرش را که هر دو معلول هستند با تلاش فراوان از خانه بیرون آورده و می‌گوید:«می‌ترسیم دوباره به خانه برگردیم ، زلزله شود». سه تایی در سرما می لرزند و صورت های‌شان سرخ شده. تعداد زیادی از تهرانی ها هم تصمیم گرفتند شهر را به مقصد شهرهای‌شان ترک کنند تا در امان بمانند اما ترافیک زیاد و و بند آمدن خیابان های تهران اجازه حرکت ماشین ها را نمی داد. پمپ بنزین ها شلوغ شد و صف‌ها لحظه به لحظه طولانی تر شد. شاخص آلودگی هوا که برای تمام گروه ها ناسالم بود از ۱۵۰ با ۱۹۰ رسید طوری که دیگر حتی در تهران امکان نفس کشیدن هم به سختی وجود داشت. تهران مانند زندانی شده بود که همه قصد فرار کردن از آن را داشتند اما درهای آن بسته بود. پایانه های مسافربری هم پر از مسافرانی بود که می‌خواستند به هر قیمتی بلیت‌های‌شان را بگیرند و تهران را ترک کنند. تعداد زیادی از مردم در ماشین‌های روشن کنار خیابان شب را به صبح رساندند. عده ای چادرهای مسافرتی شان را برداشتند و در پارک‌ها و کنار خیابان ها چادر زدند. آتش روشن کردند و دورش نشستند تا شب قبل از یلدا را در هراس زلزله سپری کنند. در این هنگام بود که هلال احمر در خبری به مردم اعلام کرد شهروندان برای گرم شدن داخل ماشین ها یا چادرهای‌شان از روشن کردن پیک‌نیک خودداری کنند. حجم بالای شایعات در تلگرام هم بر ترس و حشت مردم دامن زده بود. در چنین مواقعی در وهله اول شهردار تهران باید درباره وضعیت شهر تهران گزارش ارائه کند و در وهله دوم سازمان مدیریت بحران اما از مسئولان راه و شهرسازی گرفته تا هلال احمر همگی درباره وضعیت زلزله صحبت کردند. در این میان حجم خبرهای نادرست و شایعه بسیار زیاد بود تا جایی که دیروز پلیس فتای تهران اعلام کرد تعدادی از شایعه‌سازان زلزله را دستگیر کرده است. عده دیگری از مردم نیز در میان آلودگی هوا فارغ از همه چیز، قلیان‌های‌شان را به میدان های شهر برده بودند و میان آن حجم آلودگی هوا قلیان می‌کشیدند تا هم ترس زلزله را فراموش کنند و هم دور هم باشند. در این میان تنها کسانی که هیچ تغییری در روال عادی زندگی‌شان پیش نیامد کارتون‌خواب ها بودند. پتوهای‌شان را به دوش‌شان انداخته بودند و مردم مضطربی را تماشا می‌کردند که از شدت ترس و سرما می لرزیدند.

۹۷ مصدوم در زلزله تهران

یکی از نقاط پررنگ در زمین‌لرزه اخیر تهران، مصدومیت ۹۷ شهروند بود. اتفاقی که با توجه به عدم خسارات مالی و تخریبی در زلزله اخیر، بسیار قابل تامل است و خبر از نبود آگاهی و اطلاع لازم شهروندان از واکنش صحیح در هنگام زلزله می‌دهد. در پی وقوع زلزله ۵۰ نفر در البرز، ۳۴نفر در تهران، ۱۲ نفر در ساوه و یک نفر نیز در قزوین مصدوم شدند و همچنین یک خانم باردار نیز به دلیل ترس ناشی از زلزله در استان البرز جان خود را از دست داد تا بار دیگر افسوس نبود آمادگی روحی- روانی و آموزشی لازم از سوی شهروندان را بخوریم. یکی از موضوعات بسیار مهم در هنگام وقوع زلزله، واکنش صحیح شهروندان در هنگام زمین‌لرزه و پناه‌گیری های اصولی است. این در شرایطی است که در زلزله اخیر تهران، واکنش‌های سرزده از سوی مردم، چندان با استانداردها و اصول ایمنی همخوانی نداشت و سبب بروز گره های ترافیکی در شهر، ازدحام در مکان های ناامن، هجوم به جایگاه‌های سوخت و در نهایت مصدومیت تعداد قابل توجهی از شهروندان درهنگام فرار از زلزله شد. ارائه آموزش های صحیح و کارآمد برای واکنش صحیح در هنگام زلزله، از مهم‌ترین موضوعاتی است که می تواند خسارات مربوط به زمین لرزه را تا حد بسیاری کاهش دهد و نیاز است مدیران شهری و دستگاه‌های مختلف از این پس اهمیت آموزش به شهروندان را در اولویت برنامه های خود قرار دهند. رامین رادنیا، کارشناس مدیریت بحران در گفت وگو با «قانون» درباره نقش آموزش در مدیریت بحران می گوید:« ما باید به سمت رسانه هایی مانند صدا و سیما برای آموزش های پیشگیری از بحران برویم چون به طور مستقیم با مردم در ارتباط هستند. فکر می کنم که طرح هایی با نام مانورهای زلزله در مدارس نیز اجرا شده که دانش آموزان را با روش‌های رویارویی با آن آشنا می کند». او درباره اینکه این آموزه ها در تهران کافی و تاثیرگذار بوده یا نه نیز گفت: «فکر می‌کنم این آموزش ها تا کنون تاثیرات مثبتی را داشته و مردم توانسته اند ازآن استفاده کنند. با این حال تا رسیدن به نقطه مطلوب و ایده‌آل در اطلاع رسانی و آگاهی بخشی به شهروندان فاصله داریم و زلزله اخیر نیز نشان داد که باید بیش از گذشته موضوع آموزش مورد توجه قرار گیرد. اینکه بدانیم در مواقع بحرانی و زلزله چه کاری انجام دهیم تا حد زیادی از کم شدن تلفات موثر است و در کشورهای لرزه‌خیز همچون ژاپن، واکنش سریع و صحیح مردم در برابر زمین‌لرزه، موضوعی نهادینه شده است و شاهدیم که در برابر زمین لرزه های ۶ و هفت ریشتری نیز کمترین خسارات ممکن بر جای می ماند.

قانون ـ دوم دی ۱۳۹۶

نظرات بسته است