به مناسبت ۱۸ آبان، زاد روز تولد آلینوش طریان مادر فیزیک ایران , نخستین زن استاد فیزیک ایران، بنیانگذار نخستین رصدخانهٔ فیزیک خورشیدی وپایه‌گذار نخستین تلسکوپ خورشیدی تاریخ نجوم ایران

وی برای نخستین بار درس‌های فیزیک خورشیدی و اختر فیزیک را ارایه داد. طریان برای گسترش دانش و بهره‌گیری دانشجویان و ارمنیان خانه خویش را وقف کرد. بانویی که ٣٠ سال از زندگی پربارش را به تربیت دانشجویانی پرداخت که اکنون خود استادانی بزرگ در این عرصه هستند…./

*****

آلینوش طریان در ١٨ آبان سال ١٢٩٩ خورشیدی در خانواده ارمنی در تهران پا به عرصه گیتی نهاد. او مدرک لیسانس خود را در سال ۱۳۲۶ از دانشگاه تهران دریافت کرد و همانجا به عنوان متصدی عملیات آزمایشگاهی دانشکده علوم استخدام شد.
سپس برای *بورس تحصیلی* درخواست کرد. ولی به دلیل زن بودن او، استادش، *دکتر محمود حسابی*، با این درخواست *موافقت نکرد*، بنابراین آلینوش طریان به خرج خانوادهٔ خود به دانشگاه سوربن رفت و سال۱۳۳۵ (۱۹۵۶ میلادی) از آن دانشگاه مدرک دکترا گرفت.
با وجود پیشنهاد استادی در دانشگاه سوربن، دکتر طریان با هدف خدمت به کشورش به ایران بازگشت و در دانشگاه تهران به عنوان دانشیار ترمودینامیک منصوب شد.
او در سال ۱۳۳۸ برای شرکت در بورسیهٔ دولتی آلمان غربی در مطالعه رصدخانه خورشیدی انتخاب شد و پس از چهار ماه مطالعه به ایران بازگشت و در سال ۱۳۴۵ نقش عمده‌ای در بنیان‌گذاری نخستین رصدخانه فیزیک خورشیدی در ایران ایفا کرد.
خانم دکتر طریان در سال ۱۳۴۳ به مقام استادی در دانشگاه تهران رسید و نخستین شخصی بود که درس فیزیک ستاره‌ها (اختر فیزیک) را در ایران تدریس کرد.
ایشون توی آسایشگاه سالمندان ودر تنهایی از دنیا رفتند چون که خونه شون رو صرف دانشجویان کردند. مفید وبی ادعا بودند. مالشونو در راه خدا دادند وتا آخر عمرشون مجرد بودند. صد هزار بار افسوس که هیچ اسم و نامی هیچکس از این بانو نشنیده .
این خانم نمونه واقعی یک انسان بوده وافسوس که چون اقلیت بودند وظاهرشون هم به طبع اقایان خوش نمیامده نامی از این بزرگوار نیاوردند ومتاسفانه انگشت شمار کسانی ایشون را میشناسند .
اولین بار مصاحبه شون را در رادیو شنیدم. برنامه ای که مربوط به چهره های ماندگار بود. ایشون دانشجوی مادام کوری بودند. در آن زمان که بیشتر مردان بى سواد بودند و برای زنها تحصیل را بد میدونستن دکتری گرفته بودند اما *دکتر حسابی بورسیه ایشون رو چون زن بودن تصویب نکرد!* بعد همین “زن” برمیگرده که به وطنش خدمت کنه. بنظر من زنان و دختران ما باید اینچنین بانوانی رو الگوی خودشون قرار بدهند.
چند سال پیش برای مقدمات ساخت فیلمی مستند در مورد سالمندی به آسایشگاه سالمندان توحید رفتم. اونجا شنیدم که ایشان در آن آسایشگاه که اصلا شرایط خوبی هم نداشت زندگی می کنند. بسیار مایه تاسفم شد که فردی با این گذشته پربار بایستی روزهای آخر عمرش را در چنین شرایطی بگذراند . بسیار خانم باشخصیت و باسوادی بودن به نظرم نباید میذاشتن که توی اسایشگاه بمونن حد اقل بخاطر خدماتی که انجام دادن براشون حرمت قائل میشدند. من رفتم دیدنشون. خیلی مهربون و دوست داشتنی بودند. وقتی یه گزارشگر زن میره باهاش مصاحبه کنه با اون حال افتادگی و مریضی بهشون میگه شما با این چادرتون تو این هوا اذیت نمیشید!! من با ایشون در کلییی صحبت کرده بودم و از خاطرات گذشته تعریف کرده بودند. یه بار یه گزارشی ازشون نشون میداد که ازشون پرسیدن چرا ازدواج نکردن ایشون جواب دادن:
“اونی که دوسش داشتم مُرد ! ”
متاسفانه سال های آخر زندگی اجازه ی هیچ گونه ضبط مصاحبه ی تصویری و حتی صوتی را نداشتند. برماست که نام این زن رو پر اوازه کنیم. بیایید زاد روزش رو بخاطر بسپاریم (١٨ آبان سال ١٢٩٩) و خدماتی را که به ما کرده به همه بازگو کنیم. درود به مقام بلندت ای بانوی ایرانی. روحش شادو یادش گرامی باد. وباشد که رهروانش ادامه دهنده راهش باشند.

ارسال کننده: یکی از دانشجویانش در شبکه های اجتماعی

۱۸ آبان ۱۴۰۰

نظرات بسته است