بررسی کاهش سقف پرداخت مهریه از ۱۱۰ سکه بهار آزادی به ۱۴ سکه
با کاهش سقف ضمانت اجرای مهریه از ۱۱۰ به ۱۴ سکه، بحث‌ پیرامون پیامدهای این تصمیم بالا گرفته است. منتقدان این اقدام را تضعیف پشتوانه‌های قانونی زنان و مغایر با روح شریعت می‌دانند؛ در مقابل، حامیان بر ضرورت جلوگیری از زندانی شدن بدهکاران مهریه و مهار مهریه‌های نجومی و سوءاستفاده‌های مالی تاکید می‌کنند…/

****

.
مجلس شورای اسلامی درحال نهایی ‌کردن طرحی است که براساس آن سقف قانونی مهریه با ضمانت اجرای کیفری از ۱۱۰ سکه به ۱۴ سکه کاهش می‌یابد. به بیان ساده‌تر، از این پس تنها تا ۱۴ سکه از مهریه جنبه کیفری داشته و عدم پرداخت آن می‌تواند منجر به اعمال قانون و بازداشت (آن هم در قالب پابند الکترونیک) شود؛ بیش از آن، مهریه ماهیتی صرفاً حقوقی و مدنی خواهد داشت. هدف طراحان قانون روشن است: جلوگیری از زندانی شدن مردانی که توان پرداخت مهریه‌های سنگین را ندارند. آمارهای رسمی نشان می‌دهد هم‌اکنون ۲۲۰۶ مرد ایرانی به دلیل ناتوانی در پرداخت مهریه در زندان هستند.

نگرانی مدافعان حقوق زنان: روی دیگر سکهاز دید بسیاری از حقوقدانان و مدافعان حقوق زنان، مصوبه جدید پایان‌بخش یک چالش نیست بلکه آغازگر چالشی تازه برای زنان است. مهسا میرامینی، وکیل دادگستری، این طرح را به «چاقویی که با لبخند زده می‌شود» تشبیه می‌کند؛ ظاهری آرام دارد اما عمق تبعاتش سال‌ها بعد زنانی را قربانی خواهد کرد که هیچ پناهی ندارند. به عقیده او و دیگر منتقدان، در جامعه‌ای که «هنوز زنان با موانع اشتغال، تبعیض در ارث، عدم برابری در طلاق و حضانت مواجه‌اند» مهریه شاید تنها پشتوانه قانونی باشد که برای حمایت از زن در اختیار دارد؛ و اکنون همین تکیه‌گاه نیز در آستانه فرو ریختن است. منتقدان استدلال می‌کنند که قانون جدید، بار مشکل را یک‌سویه بر دوش زنان می‌اندازد.

🔹 برخی کارشناسان پیشنهادهایی برای جبران این خلأ مطرح کرده‌اند. ازجمله «بیمه طلاق» به‌ عنوان پشتوانه‌ای دولتی- شبیه بیمه بیکاری- که در صورت وقوع طلاق به زنان (به‌ویژه زنان خانه‌دار یا کم‌درآمد) مستمری و حمایت مالی دهد. به عقیده آنان، اگر قانون‌گذار ابزار سنتی مهریه را محدود می‌کند باید با ایجاد سازوکارهای نوین حمایتی، نگذارد که زنان در وانفسای مشکلات اقتصادی و اجتماعی پس از زندگی مشترک، بی‌پناه و بی‌حمایت بمانند.

موافقان قانون جدید: پایان زندان مهریه و مهریه‌های نجومیدر سوی مقابل، حامیان طرح ۱۴ سکه‌ای معتقدند که این اقدام گامی ضروری برای تامین عدالت و عقلانیت در نهاد خانواده است. از نگاه آنان، مهریه در دهه‌های اخیر از فلسفه اصلی خود- که نشان محبت و تعهد مرد به زن بوده- فاصله گرفته و به عاملی بحران‌ساز بدل شده است. مهم‌ترین استدلال موافقان، معضل زندانیان مهریه است که گریبان‌گیر جامعه شده. آمار هزاران مرد زندانی به خاطر مهریه، زنگ خطری بود که قانون‌گذار را وادار به واکنش کرد. آنها تاکید می‌کنند بسیاری از این زندانیان صرفاً به دلیل فقر و ناتوانی مالی پشت میله‌ها رفته‌اند و این مجازات نه‌تنها بنیان خانواده آنها بلکه حیثیت و آینده‌شان را نابود می‌کند.

🔹 حامیان حقوق زنان تاکید می‌کنند که «مهریه آخرین تضمین حقوق مالی زن در قانونی است که بسیاری از بندهایش مردمحور است» و حامیان طرح جدید هشدار می‌دهند که زندان رفتن مرد برای مهریه، «خانواده را از درون متلاشی می‌کند». در این میان شاید راه میانه، ایجاد اصلاحات مکمل باشد؛ مثلاً همزمان با تحدید ضمانت مهریه، اختیارات مالی و اجتماعی زنان در خانواده تقویت شود یا سازوکارهای بیمه‌ای و حمایتی برای زنان مطلقه پیش‌بینی شود.

به عقیده ناظران چنین تمهیداتی می‌تواند، تضمین کند که قانون جدید به جای آنکه صرفاً یک ‌سوی معادله را حل کند به تامین منافع هر دو طرف زندگی مشترک بینجامد؛ چنان‌که در نهایت نه مردی به خاطر بدهی روانه حبس شود و نه زنی در گرداب مشکلات پس از طلاق، بی‌پناه بماند.

۲۳ اردیبهشت ۱۴۰۴

نظرات بسته است