روز بیست و پنجم نوامبر مصادف با چهارم آذرماه، روز جهانی مبارزه با خشونت علیه زنان است. این روز که سالگرد قتل خواهران میرابل است، از سوی سازمان ملل متحد مبنایی نمادین برای الزام به توجه و اهمیت به زنان و انواع خشونت علیه آنان نام‌گذاری شده است….‌/

آرمان ملی: این روز که سالگرد قتل خواهران میرابل است، از سوی سازمان ملل متحد مبنایی نمادین برای الزام به توجه و اهمیت به زنان و انواع خشونت علیه آنان نام‌گذاری شده است. خواهران میرابل چهار خواهر اهل جمهوری دومنیکن بودند که از مخالفان تروخیو، حاکم نظامی جمهوری دومنیکن به شمار می‌رفتند. تروخیو بین سال‌های ۱۹۳۰ تا ۱۹۳۸ و سپس از ۱۹۴۲ تا ۱۹۵۲ رئیس‌جمهور دومنیکن بود و دوران حکومتش خشن‌ترین دوره در تاریخ جمهوری این کشور به حساب می‌آید. خواهران میرابل در فعالیت‌ها و مبارزات مخفیانه علیه رژیم او مشارکت داشتند و سه نفر از چهار نفر آن‌ها در ۲۵ نوامبر ۱۹۶۰ به جرم شرکت در فعالیت‌های سیاسی علیه رژیم حاکم بر دومنیکن به قتل رسیدند.

هدف از نامگذاری این روز به نام روز جهانی مبارزه با خشونت علیه زنان این بوده که افکار عمومی جهانیان بیش از پیش به نهی خشونت نسبت به زنان متمرکز شوند. طرح بحث منع خشونت علیه زنان با اینکه بر جنس مونث تمرکز کرده و نتیجه‌اش نوعی تفکیک جنسیتی به بار می‌آورد اما اقدام به آن تا حدی بالا بوده که کنشگران اجتماعی بر جداسازی و توجه ویژه به آن دست یازیده‌اند. ایران هم به عنوان گوشه‌ای از جهان همواره درگیر این مساله بوده و هست. در اینجا به مواردی از خشونت علیه زنان نگاهی می‌اندازیم.

از تفاوت دستمزد تا دوچرخه‌سواری و رفتن به ورزشگاه

به گفته جامعه شناسان، در ایران خشونت علیه زنان در اشکال گوناگونی چون خشونت خانگی، کودک همسری و قتل‌های ناموسی مشاهده می‌شود و البته تجربه خشونت برای زنانی که همزمان گرفتار ساختارهای طبقاتی و محرومیت‌ها قرار گرفته‌اند . از سوی دیگر این خشونت تنها به خانواده محدود نمی‌شود. در واقع شکل و ساختار مسئولیت‌پذیری در سطوح مدیریتی در جامعه بر مردم و خانواده همواره بر هم تاثیرگذار و از هم تاثیرپذیر بوده‌اند. به همین مناسبت انواع خشونت علیه زنان را در سطوح مخلتف هم می‌توان مشاهده کرد. بحث عدم تساوی حقوق و مزایا و امکانات میان زنان و مردانی که هر دو در یک جامعه زندگی می‌کنند می‌تواند نمونه‌ای از این موارد باشد. علاوه بر بحث دستمزد، حقوق شهروندی نیز مورد توجه قرار می‌گیرد. دو نمونه ساده در این میان ذکر می‌شوند؛ یکی بحث دوچرخه‌سواری یا موتورسواری زنان و دیگری بحث حضور آن‌ها در ورزشگاه‌ها برای تماشای مسابقات ورزشی که مورد غفلت مسئولان و مخالفت آن‌ها قرا گرفت. در آن زمان زنان با احقاق این حقوق خود به رضایتی نسبی دست پیدا می‌کردند. مشخص نیست با گذشت زمان و با تلنبار شدن خواسته‌های برآورده نشده ، آیا با تامین این خواست‌ها بتوان رضایت آن‌ها را کسب کرد یا خیر.

قتل‌های ناموسی

اما همان‌طور که گفته شد قتل‌های ناموسی نمونه‌ای همیشگی از خشونت‌های علیه زنان بوده و هست. تصویر رومینا اشرفی، دختر ۱۴ ساله اهل تالش را یادتان هست که پدرش او را با داس سربریده بود یا مونا حیدری دختر اهوازی که همسرش سرش را برید و در خیابان‌های شهر با آن سر بریده راه رفت. این گونه قتل‌ها تاریخچه‌ای طولانی داشته‌اند. اما اگر بخواهیم آماری در این زمینه ارائه دهیم باید بگوییم که محققان ایرانی در مقاله‌ای در لنست در تاریخ اول اکتبر ۲۰۲۰ با عنوان قتل‌های ناموسی و خشونت علیه زنان در ایران طی پاندمی کووید ۱۹، ‌نوشتند: شیوع خشونت علیه زنان در سراسر جهان از زمان اجرای قرنطینه‌های کرونایی افزایش یافته است. ایران تا پیش از این نیز آمار بالایی از نظر خشونت علیه زنان داشته‌است.» باید گفت که به گفته این محققان، در ایران، استان‌هایی با بیشترین آمار قتل‌های ناموسی، نرخ‌های بالایی از نظر بیکاری و فقر هم دارند.

کودک همسری

اما آمارهای کودک همسری در ایران هم بنا به همان آماری که خود مسئولان ارائه می‌دهند، آماری به گفته رسانه‌های دولتی، بالاست. جدیدترین آمار منتشر شده از سوی مرکز آمار ایران در حالی خبر از ازدواج ۹۷۵۳ دختر ۱۰ تا ۱۴ ساله در بهار سال ۱۴۰۰ می‌دهد که این تعداد در قیاس با آمارهای فصلی دو سال پیش از آن، با رشدی ۳۲درصدی، بالاترین آمار فصلی ازدواج دختران ۱۰ تا ۱۴ ساله است و به نوعی می‌توان گفت رکورد آمار فصلی ازدواج دختران در این بازه سنی و طی دو سال اخیر، در بهار ۱۴۰۰ شکسته شد. مطابق با همین آمار، ۴۵ هزار و ۵۲۲ دختر ۱۵ تا ۱۹ ساله نیز در بهار ۱۴۰۰ ازدواج کرده‌اند و این در حالی است که آمار مذکور تنها مربوط به ازدواج‌های ثبت رسمی شده در سازمان ثبت احوال کشور است و به گفته کارشناسان اغلب ازدواج کودکان ثبت نشده و همین امر منجر به نبود آمار دقیق در این حوزه می‌شود. از سوی دیگر مطابق با آمار یاد شده، ازدواج شش پسر کمتر از ۱۵ سال و ۶۵۷۳ پسر ۱۵ تا ۱۹ ساله نیز در بهار ۱۴۰۰ به ثبت رسیده است. همچنین در آمار فصلی ازدواج پسران و دختران ۱۵ تا ۱۹ ساله نیز به نوعی رکورد در بهار امسال شکسته شد و تعداد ازدواج‌های به ثبت رسیده دختران و پسران ۱۵ تا ۱۹ ساله در بهار سالجاری در قیاس با آمارهای مشابه فصلی طی دو سال گذشته، بالاترین تعداد است. در این بین اما عدم توجه مسئولان امر، به پدیده «کودک همسری» به ازدواج کودکان ختم نشده و مطابق با آمار، این پدیده بسط یافته و در قالب «کودک مادر»، «کودک پدر» و «کودک مطلقه» نیز در حال جلوه‌گری است.

مطابق با آمار منتشر شده از سوی مرکز آمار ایران، در بهار ۱۴۰۰ تولد ۲۹۳ کودک از مادران کمتر از ۱۵ سال و یک کودک از پدر کمتر از ۱۵ سال نیز به ثبت رسیده است. همچنین، تولد ۱۵ هزار و ۳۵۵ کودک از مادران و ۶۷۴ کودک نیز از پدران ۱۵ تا ۱۹ ساله در همین بازه زمانی ثبت شده است. بخش دیگر آمار منتشر شده از سوی مرکز آمار ایران نیز، از طلاق ۱۷۲ دختر ۱۰ تا ۱۴ ساله در بهار ۱۴۰۰ و پدیده «کودک مطلقه» خبر می‌دهد. در واقع مطابق با آمار منتشره از سوی مرکز آمار ایران، در بهار ۱۴۰۰ علاوه بر ۱۷۲ دختر بچه ۱۰ تا ۱۴ ساله، ۳۰۴۴ دختر و ۱۴۷ پسر ۱۵ تا ۱۹ ساله نیز طلاق گرفته‌اند. این آمار در قیاس با بهار ۹۹ و در همین بازه سنی برای دختران افزایش و برای پسران کاهش داشته است. اما چرا کودک همسری ممنوع نمی‌شود؟ باید گفت که در سال ۱۳۹۷ طرح مربوط به ممنوعیت کودک همسری مورد مخالفت کمیسیون قضائی مجلس قرار گرفت. در آن زمان حسن نوروزی، درباره مخالفت این کمیسیون و پیگیری طراحان این طرح گفت: متوجه نمی‌شوم چرا عده‌ای اصرار دارند مغایر شرع مقدس اسلام، سن ازدواج را بالا ببرند. و البته این نماینده به این نکته اشاره نکرد که ازدواج علاوه بر معیارهایی مثل سن، به ملاک‌های دیگری مثل نداشتن فقر و عدم زندگی در زیر خط آن و بیکاری و موارد اقتصادی بسیار دیگری از این دست نیازمند و محتاج است.

نظرات بسته است