دادگاه‌های مجازی، زندان‌های حقیقی
کمیته پیگیری بازداشت‌شدگان در دو ماه گذشته گزارشات متعددی در مورد برگزاری دادگاه‌های آنلاین برای دستگیرشدگان دریافت کرده. امیرمحمد جلالی، بیتا حقانی نسیمی، صالح زمانیه و ماکان داوری از جمله بازداشت‌شدگانی هستند که به‌صورت آنلاین محاکمه شدند. اخبار رسیده نشان می‌دهد که دستگیرشدگان در اکثر موارد بدون داشتن وکیل مورد محاکمه قرار گرفته‌اند و در جلسه آنلاین، تنها متهم و قاضی حضور داشتهاند…
***
بنابر اعلام منابع رسمی در طی بیش از صد روز گذشته از شروع اعتراضات، دستکم بیست هزار نفر در سراسر ایران دستگیر شدهاند و اخبار مختلفی که در رسانهها، شبکههای اجتماعی و یا توسط گروه‌های حقوق بشری منتشر می‌شود نشان می‌دهند که برگزاری دادگاه‌های رسیدگی به اتهامات بازداشت‌شدگان نیز به سرعت ادامه دارد.
کمیته پیگیری در دو ماه گذشته گزارشات متعددی در مورد برگزاری دادگاه‌های آنلاین برای دستگیرشدگان دریافت کرده است.
در یک مورد فرد بازداشت شده که هم‌اکنون در زندان تهران بزرگ نگهداری می‌شود به خانواده‌اش گفته که محاکمهاش به صورت ویدیوکال برگزار شده و در طی محاکمه جملاتی روی مانیتور تایپ می‌شد و او ناچار بوده که همان جملات را تکرار کند. این فرد گفته است که تعداد زیادی از دستگیرشدگان در زندان تهران بزرگ، محاکمهشان به صورت آنلاین برگزار شده و در روز محاکمه‌ی او نیز حداقل سیزده نفر دیگر به شکل مشابه محاکمه شدند.
همچنین اخباری که در مورد امیرمحمد جلالی که در روزهای ابتدایی اعتراضات در گوهردشت دستگیر شد، منتشر شده نیز حاکی از آن است که دادگاه او نیز در تاریخ ۱۹ آبان به صورت آنلاین برگزار شده است. دادگاهی سه دقیقهای که او تنها سی ثانیه فرصت دفاع از خود را داشته و در نهایت به سه سال حبس در زندان تبریز و دو سال تبعید به کرمان محکوم شده است.
به گفته منابع نزدیک به بیتا حقانی نسیمی، بلاگر و دانشجوی بیست و دو ساله که از ۲۶ مهرماه دستگیرشده و هم‌اکنون در زندان قائم‌شهر نگهداری می‌شود، برای او نیز تاکنون حداقل یک جلسه دادگاه آنلاین تشکیل شده است.
همچنین دادگاه صالح زمانیه، طبیعت‌گرد و از لیدرهای گروه‌های گیاهخواری در یزد نیز حدود یکماه پیش بصورت آنلاین برگزار شده است.
درحالی که پیشتر به دستگیرشدگان گفته می‌شد که دادگاه‌های آنلاین بیشتر برای رسیدگی به پروندههای با اتهامات سبک برگزار می‌شود، اما در رشت دادگاه «ماکان داوری» که در دو پرونده جداگانه با اتهامات «عضویت در گروه یا جمعیت به قصد برهم زدن امنیت ملی» و «محاربه» مواجه شده است، در تاریخ سوم دیماه بصورت آنلاین در شعبه سه دادگاه انقلاب این شهر برگزار شد.
برگزاری دادگاه‌های آنلاین در ایران همزمان با شیوع ویروس کرونا در آذرماه ۹۹ با رونمایی از سامانه «عدالت همراه» کلید خورد. یک وکیل در گفتگویی با کمیته می‌گوید:«در جلسات دادگاهی آنلاین معمولا یا وکیل به شعبه مراجعه می‌کند و از آنجا در دادگاه شرکت می‌کند یا از محل استقرار شخصی‌اش به جلسه وصل می‌شود.» او همچنین می‌گوید هنوز در تهران و در دادگاه‌های انقلاب تهران موردی از برگزاری دادگاه آنلاین را ندیده و نشنیده است.
گزارشها و اخباری که در مورد دادگاه‌های آنلاین به کمیته رسیده است، حاکی است که زمان این دادگاه‌ها بسیار کوتاه بوده بطوریکه متهم فرصت کافی برای دفاع از خود را ندارد. همچنین با توجه به اینکه وکلای متهمان (با فرض اینکه اساسا وکیلی داشته باشند) اجازه ملاقات با آنان را در زندانها ندارند، حضور در دادگاه (در صورتی که اجازه آن داده شود) تنها فرصتی است که وکیل میتواند با موکلش دیدار و گفتگو داشته باشد که آنلاین بودن دادگاه، این امکان را نیز از متهمان گرفته است. هرچند که اخبار رسیده نشان می‌دهد که دستگیرشدگان در اکثر موارد بدون داشتن وکیل مورد محاکمه قرار گرفته‌اند و در جلسه آنلاین، تنها متهم و قاضی حضور داشتهاند.
@Followupiran
۱۰ دی ۱۴۰۱