همزمان با فرارسیدن ۸ مارس روز جهانی زن، فعالان و کنشگران حقوق زنان در سراسر جهان نسبت به وضعیت زنان ایران و افغانستان ابراز نگرانی کرده و آنچه بر زنان این دو کشور می‌گذرد را مصداق بارز «آپارتاید جنسیتی در قرن بیست‌ و یکم» و «جنایت علیه نیمی از بشریت» خوانده‌اند….

روز جهانی زن در حالی فرا رسیده است که زنان افغانستان برای دومین سال متوالی، این روز را در زیر سلطه گروه طالبان سپری می کنند و زنان ایران نیز با خیزش «زن، زندگی، آزادی» برای مطالبۀ حقوق بنیادین خود و مبارزه با حجاب اجباری، به پا خواسته‌اند.

همزمان با روزی که در آن برابری جنسیتی در جهان گرامی داشته می‌شود، نقض سیستماتیک حقوق بشری زنان افغانستان وخیم تر شده و زنان و دختران ایران نیز از آزادی‌های اساسی و حقوق ابتدایی خود محروم شده اند.

از سویی، گروه طالبان با سیاست حساب شده، زنان را عامدانه از جامعۀ افغانستان حذف کرده‌اند و تمام مراکز آموزش خصوصی و دولتی را به روی دختران بسته و تحصیل را برای زنان این کشور ممنوع کرده اند و از سوی دیگر، مسمومیت سریالی دانش آموزان دختر در ایران و حمله با گاز سمی به مدارس دخترانۀ شهرهای مختلف این کشور همچنان ادامه دارد و واکنش‌های گستردۀ جهانی را برانگیخته است.

نشریۀ فرانسوی لوموند در مقاله‌ای به نوشتۀ ورونیک نائوم گرپ مردم شناس و ماریه لادیه فولادی جامعه شناس، به وضعیت زنان ایران و افغانستان به مناسبت روز جهانی زن، پرداخته است.
این دو جامعه شناس با اشاره به مسمومیت سریالی دانش‌آموزان دختر در ایران، تأکید کرده‌اند: «اقدام به مسمومیت دختران دانش آموز در مدارس ابتدایی، راهنمایی و دبیرستان این کشور که از ماه نوامبر آغاز شده، نوعی مجازات سیاسی است و در پی جنبش شجاعانۀ دختران و زنان ایرانی که در ملأ عام حجاب اجباری را از سر برداشتند، اجرا شده است».

در ادامۀ این مقاله آمده است: «آزادی زنان در قلب جنبش اجتماعی کنونی در ایران قرار دارد و تلاش به تنبیه دسته‌جمعی دختران جوان در مدارس، نشان دهندۀ خشونت مذهبی و سیاسی علیه آنها است».

این دو جامعه شناس تأکید می کنند: «در ایران و افغانستان، بیزاری از مدارس دخترانه نشانۀ تنفر از آزادی زنان است؛ این نفرت در افغانستان شکل شدید سیاسی ممنوعیت واقعی را به خود گرفته که هدف آن حذف زنان از تمام عرصه های اجتماعی است».

این دو جامعه شناس با اشاره به حرکت اعتراضی اسماعیل مشعل استاد دانشگاه در افغانستان مبنی بر پاره کردن مدارک تحصیلی خود در یک برنامۀ زنده در دسامبر ۲۰۲۲ در اعتراض به ممنوعیت حق تحصیل دختران از سوی طالبان که به دستگیری او هنگام توزیع کتاب در خیابان‌های کابل در تاریخ ۲ فوریه منجر شد، تأکید می کنند: «ما باید مقاومت او را بستاییم و خواستار آزادی او باشیم و رویای جهانی را در سر بپرورانیم که در آن مردان از دریافت مدرک تحصیلی که زنان از دستیابی به آن ممنوع و محروم شده‌اند، امتناع کنند».

در این مقاله آمده است که طرد شدن زنان از مدارس و دانشگاه‌ها، سلاحی برای حذف نیمی از جمعیت از عرصه‌های اجتماعی است که نه تنها شامل محروم کردن دختران جوان از آیندۀ حرفه‌ای است بلکه در قلب زندگی روزمره نیز تأثیر گذاشته و مانع از تجربۀ بیرونی دختربچه ای می شود که هر روز صبح شاهد مدرسه رفتن برادر خود است.

همچنین شکاف فرهنگی نابرابری میان دختران و پسران نیز افزایش می یابد؛ به طوریکه تنها مردان حق انحصاری برخورداری از تحصیل را خواهند داشت و دختران جوان با محرومیت از آموزش، از زمانۀ خود عقب می مانند و از تجربۀ رویدادهای کنونی جهان منع می شوند.

این دو جامعه شناس در ادامه با اشاره به مسمومیت های زنجیره ای دختران دانش آموز در ایران و نیز خشونت ها علیه زنان افغانستان، تصریح می کنند که جهنمی از استبداد مردانه با رفتارهای خشونت آمیز و ظالمانه، شکلی از زندگی زنانه را که با وظایفی دائمی و تکراری همچون خانه‌داری و بچه‌داری تعیین شده و فاقد هرگونه ارزش و معنای اجتماعی است، احاطه کرده است.

آپارتاید جنسیتی و نقض حقوق زنان در افغانستان و ایران، نه تنها بر یک جامعۀ قومی، اجتماعی یا ملی، بلکه بر نیمی از جمعیت بر اساس هویت جنسی آنها که شامل میلیونها زن می شود، سنگینی می کند.

این دو جامعه شناس همچنین تأکید می کنند که حذف زنان از عرصه های اجتماعی و پروژۀ نسل‌کشی علیه یکی از دو نوع بشر غیرممکن است اما اقدامات گروه طالبان که تلاش دارند موجودیت اجتماعی زنان را نابود کنند، نشان دهندۀ آن است که یک گروه مردانۀ سیاسی-مذهبی، به نوعی رویای نسل‌کشی زنان و به عبارت دیگر جنسیت‌کُشی را در سر می‌پروراند.

این دو جامعه شناس همچنین با انتقاد از خشونت ها علیه زنان در ایران و افغانستان، تصریح می کنند که جنایت سیاسی کنونی که نیمی از بشریت را هدف قرار داده است نباید در پشت سنت های منسوخ مذهبی، پنهان و نادیده گرفته شود.

در همین حال، شمار زیادی از فعالان و کنشگران حقوق زنان، تبعیض نهادینه علیه زنان در ایران و افغانستان را «آپارتاید جنسیتی قرن بیست و یکم» می نامند و از جامعۀ بین‌المللی می‌خواهند که از ابزارهای قانونی برای مبارزه با جداسازی و تبعیض جنسیتی به عنوان یه پروژۀ سیاسی، استفاده کنند./ رادیو فرانسه

۱۷ اسفند ۱۴۰۱

نظرات بسته است