در میان زنان تأثیرگذار ایران، نام «روشنک نوعدوست» به عنوان یکی از بنیان‌گذاران جنبش فمینیستی با گرایش چپ می‌آید. او به دنبال گسترش گرایش‌های چپ در ایران، به سرعت در میان زنان مورد توجه قرار گرفت و طرفدارانی پیدا کرد….

روشنک نوعدوست دختر «حاج سیدحسن طبیب» معروف به ««آقامیر» بود؛ پزشکی که گفته می‌شود نسبتش به «میرزا یحیی نوری»، معروف به «صبح ازل» می‌رسید.

روشنک دروس مقدماتی، ادبیات و فرانسه را نزد پدر یاد گرفت. و در نوجوانی نزد «میرزاحسن صدر» رفت و ادبیات، عربی و ریاضی را آموخت. روشنک نوعدوست به زبان روسی نیز مسلط بود و همین باعث شد تا به کمونیسم گرایش پیدا کند.

دوران نوجوانی او با پیروزی «جنبش مشروطه» هم‎زمان شده بود؛ جنبشی که تأثیر زیادی در زندگی زنان ایرانی نیز گذاشت. یکی از این تحولات، راه‌اندازی مدارس دختران بود که با سختی زیاد پا گرفتند.

شنیدن اخبار باز شدن مدارس دخترانه باعث شد تا روشنک هم به فکر راه انداختن مدرسه‌ای دخترانه در شهر رشت بیفتد. او در سال ۱۲۹۶، درست زمانی که ۲۳ ساله بود، مدرسه‌ای چهارکلاسه با عنوان «سعادت نسوان» راه انداخت.

نخستین کنگره حزب کمونیست ایران در سال ۱۲۹۹ در انزلی برگزار و باعث شد زنان این منطقه تصمیم به راه‌اندازی انجمنی با اندیشه‌های کمونیستی بگیرند؛ انجمنی که نام و رسم خود را از مدرسه روشنک گرفت و به «پیک سعادت نسوان» مشهور شد. بنیان‌گذاران این جمعیت، روشنک نوعدوست، «جمیله صدیقی»، «سکینه شبرنگ» و «اورانوس پاریاب» بودند. این جمعیت خیلی زود مجله‌ای به همین نام منتشر کرد که نخستین نشریه کمونیستی به شمار می‌رفت و با هدف پشتیبانی از حقوق زنان، به صاحب امتیازی روشنک نوعدوست روانه بازار می‌شد.

این مجله منحصر به گیلان نبود و در سراسر کشور توزیع می‌شد. جمعیت پیک سعادت نسوان با راه‌اندازی کلاس‌های اکابر و کلاس‌های مختلف، سعی در بالا بردن سطح آگاهی زنان داشت. این جمعیت همچنین دست به تأسیس کتاب‌خانه و قرائت‌خانه در رشت زدند که در آن سخنرانی‌ها و نمایش‌هایی برای تنویر افکار زنان برگزار می‌کردند و تئاترهایی را به روی صحنه می‌بردند.

انجمن پیک سعادت نسوان در سال ۱۳۰۰، در بندر انزلی برای نخستین بار مراسم بزرگداشت «روز جهانی زن» را برگزار کرد. سال بعد همین انجمن، هشتم مارس را در شهر رشت جشن گرفت. در سال ۱۳۰۶، «سازمان بیداری زنان» هشت مارس را با نمایش «دختر قربانی»، اثر «میرزاده عشقی» برپا کردند.

روشنک نوعدوست بیشترین وقت و هزینه خود را در زمینه آموزش و پرورش زنان گذاشته بود. او باور دینی و اعتقادات مذهبی خاصی نداشت و بیشتر سوسیالیست بود. او بیشترین وقت خود را در مدرسه می‌گذراند. روشنک نوعدوست مخالف حجاب دختران و زنان بود، هرچند خود او همیشه حجاب را به خاطر عدم علاقه به موهایش رعایت می‌کرد، اما اجازه نمی‌داد که دانش‌آموزان در داخل و محوطه مدرسه حجاب به سر داشته باشند.

او روی نوع پوشش و رفتار با وقار دختران تأکید داشت. ناخن‌های دختران را مرتب بازرسی می‌کرد که بلند نباشند، دامن‌ها نیز نباید زیاد کوتاه می‌بودند و باید روپوش‌های خاصی را به تن می‌کردند. معلم‌ها هم روپوش خاصی داشتند. معلمان مدرسه او هم مسلمان، هم مسیحی و هم بهایی بودند.

با آن که روشنک خودش دین خاصی نداشت؛ اما در مدرسه سعادت نسوان تعلیمات دینی تدریس می‌شد. او در شهری چون رشت که به آزادی نسبی معروف بود، زندگی می‌کرد و همین به او کمک کرد تا در مدرسه خود آزادی عمل بیشتری داشته باشد.

در مورد زندگی خصوصی روشنک نوعدوست اطلاعات کمی وجود دارد. برخی می‌گویند او با مردی که شغل آزاد داشت، ازدواج کرد. اما این که همسر او فوت کرد یا از او جدا شد، مشخص نیست. تنها این مشخص است که او بیشتر عمرش را تنها زندگی کرد. روشنک فرزندی نداشت و سرپرستی دو فرزند کوچک پدرش، «هدایت‌الله» و «ملوک» را برعهده گرفت. ملوک همیشه با او زندگی کرد و به عنوان معلم در مدرسه‌اش تدریس می‌کرد و معاونت مدرسه را به عهده داشت.

روشنک نوعدوست مدیری بسیار جدی بود و بیشتر اوقات خود را صرف مطالعه و کار می‌کرد و در مسائل سیاسی و اجتماعی حضور جدی داشت. در دوران دکتر «محمد مصدق» که اوراق قرضه ملی برای کمک به دولت به فروش گذاشته شد، مدرسه سعادت نسوان بیشترین پول قرضه ملی در میان دبیرستان‌های رشت را برای دکتر مصدق جمع کرد.

روشنک بیماری‌های گوناگونی داشت و در بهار ۱۳۳۸ برای معالجه به تهران رفت. خواهرش «ملوک» به اتفاق فرزندانش او را در این سفر همراهی کردند. بیماری درمان نشد و روشنک در بیمارستان درگذشت و پیکرش را در «ابن‌بابویه» شهرری دفن کردند. مدرسه او تا زمان انقلاب ۵۷ در رشت فعال بود. نام این مدرسه بعد از انقلاب به «روشنک» تغییر کرد؛ اتفاقی که باعث ناراحتی و اعتراض مردم شد. آن‌ها می‌خواستند یاد روشنک نوعدوست، نخستین مدیر زن مدرسه در شهر رشت زنده بماند؛ هر چند نتوانستند.-/ ایران وایر

۶ تیر

نظرات بسته است