پزشکان و پرستاران هردو کادر درمان‌اند؛ اما این کجا و آن کجا؟
تبعیض آشکار بین پزشکان و پرستاران؛ در سال‌های گذشته تبعیض بین پرستاران و پزشکان در روزنامه‌ها نشان از فاصله طبقاتی درآمدی این دو شاغل در بخش کادر درمان داسته است. این روزها انتشار فیلم پرستاری که با صدای بغض‌الود که گویی از حنجره همه پرستاران فریاد می‌زند و از تلاش پرستاران که در صف مقابله با ویروس کووید و حتی با مبتلا سدن به این ویروس مرگبار بر آن غلبه کردند و امروز سهمشان از زندگی چندرغازی است که فقط چند روز در ماه را بیشتر دوام نمی‌آورد…
***
همدلی: انتشار فیلم‌هایی از اعتراض یکی از پرستاران بیمارستان پاستورنو در برابر پزشکی که به نظر می‌رسد یکی از مسئولان این بیمارستان است گویا اعتراض جامعه پرستاری به یک تبعیض آشکار و قدیمی است. پرستارانی که اخیراً گفته‌شده پنج هزار نفرشان بعد از فروکش کردن کرونا تعدیل شده‌اند اما از چشم بسیاری از ما مغفول ماند؛ اما در مقابل همه ما دغدغه مهاجرت چهار هزار پزشک از کشور و ترس از آینده‌ای داریم که کشور با کمبود پزشک مواجه شود. حال‌آنکه امروز نظام سلامت از کمبود پرستار در کشور رنج می‌برد.
یک‌سوم حقوق پزشک را نمی‌گیریم
«دو روز است حقوق من ریخته شده است اما می‌ترسم به این حقوق دست بزنم. پرستاران یک‌سوم حق‌وحقوقی را که شما [پزشک] می‌گیرید نمی‌گیرند. ما همه استعفایمان را نوشته و آمده‌ایم چون جسم و روحمان از بین رفته است؛ به خاطر اینکه در دو سال کرونا در این بیمارستان پرسنل جانشان را گذاشتند. دو سال است که بچه‌ها اعضای خانواده‌شان را ازدست‌داده‌اند. من در زمان کرونا به این بیمارستان آمدم درحالی‌که حال پدرم بد بود و شوهرم خون بالا می‌آورد. کو حق‌وحقوق بچه‌هایی که در کرونا جان دادند؟»
این صدای بغض‌آلود پرستاران بیمارستان پاستورنو مشهد بارها و بارها در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌شود؛ اما این صدای بغض‌آلود گویا از حنجره همه پرستاران به گوش می‌رسد؛ پرستارانی که بسیاری از آن‌ها در صف مقابله با ویروس کووید، به این بیماری مبتلا می‌شدند اما تلاش می‌کردند زندگی در برابر ویروس مرگبار دوام بیاورد، اما حالا سهمشان از زندگی چندرغازی است که فقط چند روز در ماه را بیشتر دوام نمی‌آورد.
تبعیض بین کادر درمان از کجا شروع می‌شود؟
داستان جدا شدن راه پزشکان از پرستاران تنها از چند تست در کنکور سراسری شروع می‌شود؛ همان‌هایی که تا پیش از رفتن به دانشگاه یک درس را می‌خواندند یا حتی ممکن بود در مدرسه پشت یک نیمکت نشسته باشند؛ اما فقط چند تست در کنکور راه و سرنوشتشان را تغییر داد. این تفاوت از زمانی که روی صندلی دانشگاه می‌نشینند پیدا می‌شود؛ زمانی که دانشجوهای پزشکی نسبت به رشته تحصیلی و شغل آینده‌شان غرور بیشتری نشان می‌دهند. تب پزشکی همچون گذشته در بین خانواده‌های ایرانی همچنان بالاست. خانواده‌ها فرزندانشان را به دکتر و مهندس شدن تشویق می‌کنند اما در این میان کمتر خانواده‌ای است که فرزند را به پرستار شدن تشویق کند؛ گویا نگاهی وجود دارد که پرستاران کسانی‌اند که نتوانسته‌اند پزشکی قبول شوند. با این نگاه اگر یک پرستار پس از سال‌ها درس خواندن در رشته خود دکترا بگیرد دکتر خطاب نمی‌شود اما در مقابل فردی که فقط مدرک پزشکی عمومی دارد دکتر صدا زده می‌شود. حال‌آنکه طبقات اجتماعی افراد در قبولی آن‌ها در رشته موردعلاقه آن‌ها نقش مهمی دارد. ماه گذشته سعیدرضا عاملی، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اذعان به بی‌عدالتی آموزشی در کشور اعلام کرد که ۸۶درصددانشجویان رشته‌های پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی در ایران از دهک‌های بالای اقتصادی هستند.
هشدار نسبت به کمبود پزشک در آینده
در سال‌های گذشته تبعیض بین پرستاران و پزشکان در اخبار رسانه‌ها خود در سطح مادی و معنوی خود را نشان داده است. از فاصله طبقاتی درآمدی این دو شاغل در بخش کادر درمان گرفته تا کمرنگ دیده شدن پرستاران. در سراسر فضای وب اخبار مربوط به مهاجرت پزشکان و تبعات آن به‌خوبی منعکس‌شده است اما موضوع مهاجرت پرستاران هم که در سال‌های گذشته رایج‌تر شده کمتر موردبررسی قرار گرفته است؛ همچنان که بارها نسبت به کمبود پزشک در جامعه برای سال‌های آینده هشدار داده‌شده است اما کمتر به این نکته پرداخته می‌شود که در همین حالا بیمارستان‌ها دچار بحران کمبود پرستار هستند. به گفته آرمین زارعیان، رئیس هیات مدیره نظام پرستاری تهران، نظام سلامت ما در عین بیکاری حدود ۱۰۰هزار نفر از فارغ‌التحصیلان پرستاری، با کمبود حدود ۱۰۰هزار پرستار دست‌وپنجه نرم می‌کند.
رنج پرستاران و نظام سلامت از کمبود پرستار
این کمبود پرستار باعث شده بسیاری از پرستارهای ناچار در بیمارستان‌ها برای تأمین خدمات محل کار خود شیفت‌های اضافی و اضافه‌کاری‌های اجباری را متقبل شوند. مسئولان حوزه صنفی پرستاری فشار کاری و دستمزد نامناسب را عامل نارضایتی پرستاران می‌دانند. به گفته محمد شریفی مقدم دبیرکل خانه پرستار، بر مبنای کف استانداردهای جهانی به ازای هر هزار نفر باید سه پرستار وجود داشته باشد، اما در ایران این میزان یک و نیم پرستار به ازای هر هزار نفر است. او با تأکید بر آنکه فشار بالای کار ازجمله دلایل مرگ‌ومیر پرستاران است ایران را در طول دوران پاندمی کرونا جزو بیشترین تلفات در بین پرستاران می‌داند. آرمین زارعیان، رئیس هیات مدیره نظام پرستاری تهران نیز اوایل شهریور گفته بود که از زمان شیوع کرونا در کشور تا آن زمان بیش از ۱۰۰هزار نفر از پرستاران به کرونا مبتلا شده‌اند.
از مشقات پرستاری: ۳۸درصد پرستارها در معرض خودکشی‌اند
یک پژوهش از روان ناآرام شمار قابل‌توجهی از پرستاران حکایت می‌کرد. شهریور سال گذشته فریبرز درتاج، عضو شورای مرکزی سازمان نظام روانشناسی با اشاره به پژوهشی که میزان شیوع افسردگی، اضطراب و افکار خودکشی در پرستاران بیمارستان‌های ملایر را در زمان شیوع کرونا بررسی کرده است گفت: بیش از ۳۸درصد پرستاران به خودکشی فکر می‌کنند یا آمادگی برای خودکشی داشته‌اند.
به گفته او، بر اساس پژوهش انجام‌شده در بیمارستان‌های ملایر، ۱۵.۳۸درصد پرستاران از افسردگی متوسط تا شدید و ۴۶.۴۷درصد از اضطراب متوسط تا شدید رنج می‌برند. همچنین ۲۷.۵۶درصد دارای افکار خودکشی بوده و ۹.۹۴درصد آمادگی برای خودکشی داشته‌اند. این روانشناس این را توضیح داده بود که پرستاران در دوره پاندمی کووید۱۹ بیشتر از قبل با مرگ‌ومیر بیماران و حتی پرسنل بیمارستانی روبه‌رو هستند و این مسئله می‌تواند میزان افسردگی و افکار خودکشی را در آنان بیشتر کند چراکه علائم استرس مرتبط با حوادث استرس‌زا با افسردگی و افکار خودکشی ارتباط مستقیم دارد. بااین‌حال اکثریت پرستاران فشار کار بالا را بهانه مهاجرت قرار نداده‌اند. درحالی‌که پس از همه‌گیری کرونا در جهان، شرایط مهاجرت به کشورهای مختلف فراهم بود، تعداد پرستارانی که در سال جلای وطن کرده‌اند به حدود هزار و ۵۰۰نفر می‌رسد.
چهار هزار پزشک بیشتر است یا ۱۰۰هزار پرستار؟
از سوی دیگر مخابره شدن دو خبر درباره درخواست مهاجرت چهار هزار پزشک و تعدیل پنج هزار پرستار پس از فروکش کردن کرونا تبعیض بین پرستاران و پزشکان را به‌خوبی نشان می‌دهد. بارها بدون ارائه سند و مدرکی به ادعاهایی نظیر حقوق پنج میلیون تومانی پزشکان و اینکه که بسیاری از پزشکان طبابت را رها کرده و سوپرمارکت داری می‌کنند پرداخته‌شده اما از بیکاری بودن صدهزار پرستار چشم‌پوشی شده است.
۱۳ تیر ۱۴۰۱