براساس نتایج یک تحقیق که در هشت استان کشور و از ۲ هزار و ۱۰۰ زن با میانگین سنی ۱۸ تا ۵۵ سال انجام شد، برخی از مشکلات این قشر نیز مشخص شد. تبعیض و نابرابری، نبود اشتغال و بیکاری و امنیت اجتماعی زنان به عنوان سه مشکل اصلی این زنان سرپرست خانوار به شمار می آمد که پس از آن، نداشتن آزادی و حق انتخاب، نداشتن منزلت اجتماعی و فقر و محرومیت اقتصادی در اولویت مشکلات این زنان بود./

******

صحبت هایش را با بغضی در گلو و اشکی در چشم شروع می کند و می گوید؛ چند سالی است ، هرکجا می رود هیچکس به دادش نمی رسد و تلاش هایش بیهوده است.

فقط ۳۶ سال دارد و دو فرزند ۱۶ و ۱۹ ساله که هر کدام از آنها نیازهایی دارند، اما دستش خالی است. پدر، مادر و خواهری ندارد و شوهرش هم که ۱۱ سال پیش فوت کرده است.
بغض گلویش، پس از چند دقیقه صحبت ، می ترکد و با صدایی همراه با گریه به حرف هایش ادامه می دهد که همسرش بجز بدهی هیچ چیز، برایش بجا نگذاشته است و او مانده است و ۲ فرزندش .
به همه نهادهای مختلف نامه نوشته است که شاید تسهیلاتی در اختیارش قرار دهند تا بتواند شغلی حتی آرایشگری، خیاطی و فعالیت در مهدکودک داشته باشد تا شب ها بچه هایش سر گرسنه بر بالش نگذارند.

این مادر ، می گوید: ۱۱ سال پیش که شوهرم فوت کرد بچه هایم فقط پنج ساله و هشت سال بودند و پدر و مادری هم نداشتم که به عنوان سرپناه برایم باشند اما باز هم ناامید نشدم و تلاشم را برای کسب درآمدی آبرودار آغاز کردم. در آن زمان سازمان بهزیستی، ۶ ماه تمام من را برای دریافت خدمت، پشت نوبت گذاشت و چون نانی برای خوردن نداشتم، همچنان به امید دریافت خدمات، چشم انتظار ماندم تا اینکه بهزیستی بچه های من را به عنوان امدادبگیر معرفی کرد و هر ماه به آنها مستمری می داد.
روزها و سال ها به سختی و مشقت فراوان می گذشت و هر روز اضطراب و استرسم برای گذران زندگی به ویژه برای فرزندانم ،‌افزایش می یافت تا اینکه سیستم ایمنی بدنم بخاطر استرس زیاد، تضعیف شد.
پزشکان ، پس از انجام آزمایش در سال ۹۱، متوجه ابتلای من به بیماری خود ایمنی شدند و پس از چندی کبدم از بین رفت و مشکلات ، دوچندان شد. دوباره به بهزیستی مراجعه کردم تا هزینه ای برای درمانم پرداخت کند اما هیچ کمکی از سوی این سازمان حمایتی به من نشد که بالاخره شورای شهرمان هزینه عمل پیوند کلیه من را داد.پس از عمل جراحی دوباره به بهزیستی رفتم تا شاید برای تامین هزینه های دارویی به من کمک کند اما متاسفانه هنوز هم در گیر و دار این موضوع قرار دارم و نتوانسته ام این مشکل را حل کنم.
پس از سالها توانستم از سازمان تامین اجتماعی نیز بیمه از کارافتادگی دریافت کنم که ماهانه ۸۰۰ هزار تومان مستمری می گیرم که کفاف زندگی من و دو فرزندم را نمی دهد.
بخشی از کارهای زندگی ام که رو به راه شد و بیمه تامین اجتماعی و پیوند کبدم انجام شد، بخشی از استرسم کمتر شد اما بخاطر عدم توان مالی، نتوانستم داروهای موردنیاز کبدم را خریداری کنم و دوباره استرس و اضطرابم زیاد شد و پس از چند سال عمل جراحی و پیوند کبد، پیوندم، پس زده است چون دارو مصرف نکردم.
حال دوباره نیاز به پیوند کبد دارم،‌ هزینه های درمانیم زیاد است، برای تحصیل فرزندانم نیازمند کمک هستم، چند سال با آبرو زندگی کردم از ریاست جمهوری و وزیر بهداشت یاری می خواهم تا زندگی ام به دور از هرگونه مشکلی و با توکل به خداوند و عنایت آنها به نتیجه خوبی برسد.
یک زن سرپرست خانوار دیگر که ۴۵ سال سن دارد از همسرش می گوید که معتاد است و بخاطر دوری فرزندانش از هر نوع آسیبی به ویژه اعتیاد از همسرش جدا شده است.
این مادر نیز با هزاران سختی، ‌فرزندان خود را بزرگ کرده است و امروز به خاطر توان مالی پایین، دیگر نمی تواند از پس زندگی برآید.
او می گوید:‌تمام درآمدی که من دارم حقوق بسیار ناچیزی است که از بهزیستی دریافت می کنم که به هیچ وجه کفاف زندگی من را نمی دهد، اما همچنان امیدوارم که راهی برای حل مشکلاتم پیدا کنم. سرپرستی مادر پیرم نیز بر عهده من است،‌ فقط از خداوند می خواهم بیشتر به من صبر بدهد تا بتوانم زیر بار این همه مشکلات شانه خالی نکنم.

۲ میلیون و ۵۰۰ هزار زن سرپرست خانوار
قصه این زنان ، مشتی است نمونه خروار و این، تنها درد و دل دو زن سرپرست خانوار است که با هزاران مشکل مواجه اند و در کشور، ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار زن سرپرست خانوار مثل همین زنان بسر می برند که ۴۵ درصد آنان از هیچ نهاد حمایتی، خدمات دریافت نمی کنند.
شاید بهتر باشد گوشی برای شنیدن مشکلات این زنان وجود داشته باشد چرا که در طی ۱۵ سال تعداد آنها با رشد ۷۲ درصدی مواجه شده است و این موضوع می تواند زنگ خطری برای بروز آسیب های اجتماعی در جامعه به ویژه در این زنان باشد.

سوسن باستانی، معاون بررسی های راهبردی معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری درباره اقدامات این معاونت و وضعیت زنان سرپرست خانوار در کشور در این خصوص گفت: اکنون نهادهای حمایتی همچون کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی کشور فقط ۴۵ درصد زنان سرپرست خانوار را تحت پوشش دارند.
وی ادامه داد: براساس اطلاعات به دست آمده از زنان سرپرست خانوار در زمان حاضر ، این زنان با جمعیت بالغ بر ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تن ، ۱۲ درصد جمعیت زنان کشور را تشکیل می دهند و طی ۱۵ سال گذشته، رشد زنان سرپرست خانوار در کشور ۷۲ درصد بوده است.
وی هر چند اظهار کرد که بر اساس آمار بدست آمده، نسبت امید به زندگی زنان سرپرست خانوار بالاتر از مردان سرپرست خانوار است اما این قشر از نظر وضعیت اقتصادی آسیب پذیرتر از مردان هستند.
باستانی ادامه داد: ۴۳ درصد زنان سرپرست خانوار در کشور در دهک پایین بسر می برند؛ این در حالی است که ۱۶ درصد مردان سرپرست خانوار در دهک پایین قرار دارند.

۱۶ درصد زنان سرپرست خانوار در سیستان و بلوچستان
وی با بیان اینکه سیستان و بلوچستان بیشترین سهم را در زمینه زنان سرپرست خانوار دارد به این نکته اشاره کرد که این استان ، ۱۶ درصد کل زنان سرپرست خانوار را در خود جای داده است.
وی اظهار کرد: همچنین وضعیت اشتغال زنان سرپرست خانوار بسیار پایین تر از مردان با این شرایط سرپرستی خانوار است و اکنون میزان درآمد این زنان ۶۵ درصد درآمد مردان سرپرست خانوار است.
معاون بررسی های راهبردی معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری ، متوسط سن زنان سرپرست خانوار را ۵۷ سال عنوان و تصریح کرد: اما این متوسط سن برای مردان ۴۴ سال است؛ ضمن اینکه تعداد زیادی از خانوارهای با سرپرسی زنان، توسط زنان سالمند و بالای ۶۵ سال سرپرستی می شوند.
وی همچنین درخصوص تحصیلات این زنان اظهار کرد: زنان سرپرست خانوار مدرک تحصیلی و نرخ سواد پایین تری نسبت به مردان سرپرست خانوار دارند. ۴۴ درصد زنان سرپرست خانوار در سنین ۴۵ تا ۶۵ سال بیسوادند. ۴۱ درصد نیز به تنهایی زندگی می کنند؛ همچنین نیمی از آنان با فرزندان خود زندگی می کنند؛ ضمن اینکه مخارج سرانه بهداشتی برای زنان بیشتر از مردان است.
وی تصریح کرد: براساس گزارش کمیته امداد از مجموع یک میلیون و ۷۶۱ هزار و ۹۸۰ خانوار تحت پوشش، ۵۶ درصد خانوارها دارای سرپرست زن، هشت درصد زنان سرپرست، معلولند، هفت درصد دارای بیماری جسمی و ۳۰ درصد دیگر نیز از کارافتاده اند.

۱۵ استان بیشترین زنان سرپرست خانوار را دارند
باستانی در ادامه با بیان اینکه ۱۵ استان دارای بیشترین زنان سرپرست خانوار در کشورند، اضافه کرد: این استان ها حتی دارای میانگین بالاتری از نظر داشتن زنان سرپرست خانوار در کشور هستند و میانگین سنی این زنان نیز بیشتر از نرخ کشوری است و استان های سیستان و بلوچستان، هرمزگان و گلستان به عنوان سه استان اول در این زمینه اند.

نتایج یک پژوهش و استخراج سه مشکل اصلی زنان سرپرست خانوار
باستانی در ادامه به برخی از مشکلات اصلی زنان سرپرست خانوار در راستای اجرای یک طرح تحقیقاتی در کشور اشاره کرد.
وی افزود: براساس نتایج یک تحقیق که در هشت استان کشور و از ۲ هزار و ۱۰۰ زن با میانگین سنی ۱۸ تا ۵۵ سال انجام شد، برخی از مشکلات این قشر نیز مشخص شد. تبعیض و نابرابری، نبود اشتغال و بیکاری و امنیت اجتماعی زنان به عنوان سه مشکل اصلی این زنان سرپرست خانوار به شمار می آمد که پس از آن، نداشتن آزادی و حق انتخاب، نداشتن منزلت اجتماعی و فقر و محرومیت اقتصادی در اولویت مشکلات این زنان بود.
معاون بررسی های راهبردی معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری خاطرنشان کرد: این تحقیق در شهرهای اصفهان، اهواز، تبریز، تهران، زاهدان، سنندج، شیراز و مشهد اجرا و در بیشتر استان ها تبعیض و نابرابری، بیکاری و امنیت اجتماعی زنان به عنوان مشکلات اصلی مطرح شد.
وی تصریح کرد: ۹۰ درصد زنان تحت مطالعه در این تحقیق ، معتقد بودند که می توانند مدیران خوبی باشند، ۸۰ درصد، معتقد بودند ، زنان، عاطفی نیستند و ۷۸ درصد نیز اعتقاد داشتند که این قشر می تواند وزارتخانه را اداره کند.
وی ادامه داد: این زنان همچنین از دولت انتظار داشتند که به موضوع اقتصادی و فرهنگی، اصلاح قوانین، تامین امنیت اجتماعی زنان، دفاع از آزادی اجتماعی، مقابله با آسیب های اجتماعی و تامین امکانات آموزشی و تفریحی بیشتر توجه کند. همچنین ۱۳ درصد زنان، مشکلات این حوزه را در ضعف و ناتوانی خود زنان می دانستند و خواستار مشارکت جدی آنان در تمامی عرصه ها شدند.

سرپرستی ۷۱ درصد زنان به دلیل فوت همسر
انوشیروان محسنی بندپی ،‌رئیس سازمان بهزیستی نیز پیش تر اعلام کرده بود که یک میلیون و ۸۰۰ هزار تن ، معادل ۱ / ۷۱ درصد از زنان سرپرست خانوار به دلیل فوت همسر، ۳۵۰ هزار تن ، معادل ۷ / ۱۳ درصد به علت از کارافتادگی یا زندانی بودن شوهر، ۲۵۰ هزار تن بخاطر طلاق و جدایی، سرپرستی خانوار را برعهده دارند ؛ همچنین ۱۳۵ هزار تن از زنان هم، خودسرپرست هستند که تاکنون ازدواج نکرده اند.

به نقل از خانه امن
۱۹ بهمن / ۱۳۹۵

نظرات بسته است