زندانیان سیاسی در ایران که جان و زندگی‌شان را در راه آزادی هزینه کرده‌اند در قلب حق‌شناس سرشار از مهر مردم ایران نسبت به آنان جای دارند. دیری نخواهد پائید که دستان توانای مردم بساط جنایتکاران اسلامی حاکم را درهم خواهد ریخت و درهای زندان‌ها و سیاهچال‌ها را همچنان که در هنگامهٔ زوال رژیم پادشاهی خواهند گشود….

غذا انقدر کم بود که همیشه گرسنه بودیم؛ تهیه آب آشامیدنی حتی با پرداخت پول هم ممکن نبود و برای استحمام آب گرم نداشتیم.
بیش از پنجاه نفر در شش اتاق بند قرنطینه حبس بودیم، روزانه به صورت میانگین ده نفر ورودی جدید داشتیم، اما چون بندهای زندان پر شده بودند، کسی از قرنطینه به بند عمومی فرستاده نمی‌شد.

این روایت یکی از زنان محبوس در زندان قرچک از شرایط اسف‌بار این زندان است که به تازگی آزاد شده؛ شرایطی که موجب شد زنان سیاسی محبوس در زندان قرچک، ۲۸آبان۱۴۰۱ اعلام اعتصاب کنند.
صبح ۲۸آبان۱۴۰۱، با دستور بازرس سازمان زندان‌ها، مسوولان زندان قرچک تصمیم گرفتند تا از کریدور‌ها(محل رفت‌وآمد) نیز به عنوان جای خواب زندانیان استفاده شود. دلیل اخذ چنین تصمیمی، افزایش بیش از اندازه تعداد زنان محبوس در زندان و نبود جا اعلام شده بود.
دو روز بعد از آن، «نازنین کی‌نژاد» مترجم و فعال حوزه تبلیغات، در تماسی از زندان اوین اعلام کرد که تمامی زندانیان محبوس در قرچک، به دلیل شرایط بسیار بد زندان، اعتصاب کردند.

جهنم قرچک

پس از یک رانندگی طولانی در مسیری بیابانی، به دروازه‌های جهنم می‌رسید، به در اصلی ندامتگاه شهر ری، معروف به زندان قرچک یا زندان قرچک ورامین، که مختص زنان با جرائم موسم به «عادی» بود؛ اما مدت‌هاست محل حبس زندانیان سیاسی نیز شده است.
زنان بازداشت شده در تهران، شهر ری، ورامین و …در جریان اعتراضات سراسری نیز، به زندان قرچک فرستاده شدند.
زنان در بدو ورود به زندان، مورد بازرسی بدنی قرار می‌گیرند، بازرسی‌ای که به گفته این زن تازه آزاد شده، چیزی کم از تجاوز نداشت: «زندانبان زن دستکش پلاستیکی به دست کرد و انگشتانش را به هر کجا که می‌توانست فرو کرد.»
این زن که پیش از این نیز سابقه بازداشت داشت، به «ایران‌وایر» گفت: «زندان قرچک پیش‌تر هم لباس به زندانی‌ها نمی‎داد، اما یک عدد لباس زیر، یک بسته نوار بهداشتی، یک مسواک و یک خمیر دندان در بدو ورود به زندانی داده می‌شد. این بار اما همه چیز خریدنی بود. اگر پول نداشتی، از حداقل‌ها هم حتی محروم می‌شدی.»
ابعاد این محرومیت زمانی روشن‌تر می‌شود که بدانیم برخی از زنان محبوس در زندان قرچک، در همان روزهای آغازین اعتراضات سراسری بازداشت شده‌اند، یعنی بیش از دو ماه زندگی بدون حداقل‌های بهداشتی در زندانی که شامپو و صابون نیز، بدون پول در دسترس نیست.

نوار بهداشتی، جایزه خوش رفتاری

یکی دیگر از زندانیان تازه از قرچک آزاد شده، به «ایران‌وایر» در خصوص شرایط بهداشتی این زندان گفت: «زنان محبوس در زندان قرچک دسترسی به آب و غذای سالم ندارند. در این زندان هر چیز، از آب تا مواد مخدر “خریدنی” است و اگر پول نداشته باشی، از امکانات اولیه‌ بهداشتی نیز محرومی. این محرومیت پس از اضافه شدن خیل بازداشتی‌های اعتراضات اخیر، پررنگ‌تر نیز شده است.»
طی بیش از دو ماهی که از آغاز اعتراضات سراسری می‌گذرد، افزون بر ۴۵۰ نفر از زنان بازداشت شده، در زندان قرچک محبوس شدند.
سایت اطلس زندان‌های ایران در مورد زندان قرچک نوشته است: «سوله‌هایی که در ابتدا مرغداری و سپس مرکز ترک اعتیاد مردان بوده، به زندان زنان تغییر کاربری داده شد.»
زندان قرچک در سال ۱۳۸۹ با هفت سوله افتتاح شده، اما بر مبنای گزارش‌های سال‌های اخیر، تعداد سوله‌ها به ده عدد افزایش یافته است. در ادبیات سازمان زندان‌ها به هر سوله، یک سالن گفته می‌شود.
هر کدام از سالن‌ها گنجایش کم‌تر از صد نفر را دارد، اما به طور معمول در آن‌ها بیش از دویست نفر زندگی می‌کنند. پس از آغاز اعتراضات سراسری اما، اضافه شدن زندانیان جدید موجب شده است تا تعداد کل زندانیان بین هزار و پانصد تا بیش از دو هزار نفر در نوسان باشد.
میزان غذایی که هر زندانی محبوس در قرچک دریافت می‌کند، به حدی ناکافی است، که زندانیان بیشتر ساعات روز را گرسنه می‌مانند. مشکل اما کیفیت همان غذای اندکی است که زندانیان دریافت می‌کنند. خوراک لوبیا، عدسی، ماکارانی با سویا، نان و پنیر و سیب‌زمینی آبپز، بخش عمده برنامه غذایی زندان قرچک را تشکیل می‌دهد.
البته زندانیان امکان خرید مواد غذایی از فروشگاه‌های زندان را دارند، اما برای خرید پول لازم است، ولی تنها زندانیانی پول برای خرید غذا در اختیار دارند، که از حمایت خانواده یا بستگانش‌شان در بیرون زندان برخوردار باشند. هرچند در روزهای ابتدایی پس اعتراضات، فروشگاه‎‌های زندان توانایی تامین مایحتاج زندانیان را برای فروش هم حتی نداشتند.
زنانی که به تازگی از این زندان آزاد شدند، تایید کردند که زندان قرچک از تهویه هوا بی‌بهره است و تمامی زندان بوی فاضلاب می‌دهد. آب زندان به حدی بی‌کیفیت است که حتی قابلیت استفاده برای استحمام هم ندارد. زندانیان محبوس در قرچک همیشه از کمبود آب گرم زندان شکایت داشتند؛ اما این روزها دیگر اصلا آب گرم برای استحمام در دسترس نیست.
از سوی دیگر در زندان زنان قرچک، زنان زندانی دسترسی رایگان به نوار بهداشتی ندارد. یک منبع آگاه به «ایران‌وایر» گفت: «زنانی که توانایی خرید نوار بهداشتی ندارد، در مقابل رفتار خوب، خبرچینی و… روزانه تنها یک عدد نوار بهداشتی، نه یک بسته؛ یک عدد نوار بهداشتی جایزه می‌گیرند.»
طی روزهای گذشته همچنین، بیماری در بین زندانیان شیوع پیدا کرده است. بیماری که به دلیل عدم رسیدگی، حتی مشخص نیست کرونا است یا آنفولانزا. هر کدام که باشد اما، با توجه به نبود دارو و درمان و همچنین عدم قرنطینه بیماران به دلیل جمعیت بالای زندانیان، به سرعت در حال همه‌گیر شدن است.

محرومیت از حق داشتن وکیل

از آذر۱۳۹۹، وکلا موظف هستند تا قرارداد «الکترونیک وکالت» را در سامانه قرارداد الکترونیکی ثبت کنند. پیش نیاز ثبت این قرارداد، ثبت نام موکل در سامانه ثناست.
تا پیش از این، قرارداد وکالت بین وکیل و موکل به صورت دستی و بر روی کاغذ نوشته می‌شد، اما براساس بند (ش) تبصره ۶ قانون بودجه سال ۱۳۹۹، از آذر۱۳۹۹ روند برای ثبت وکالت تغییر کرد.
تغییر این روند موجب شده است که تعداد زیادی از زندانیان اعتراضات اخیر، از حق داشتن وکیل محروم شوند.
یکی از وکلای دادگستری در این رابطه به «ایران‌وایر» گفت: «اگر فردی پیش از بازداشت در سامانه ثنا ثبت نام نکرده باشد، عملا پس از بازداشت از حق دسترسی به وکیل محروم خواهد بود.»
هرچند به گفته این وکیل، برخی از زندان‌ها ازجمله زندان فشافویه، برای ثبت نام زندانیان در سامانه ثنا همکاری می‌کند. زندان قرچک اما از جمله زندان‌هایی است که این اجازه را به زندانیان نمی‌دهد. تعدادی از زندانیان محبوس در زندان قرچک، حتی پس از ارجاع پرونده به دادگاه نیز، به همین دلیل از حق داشتن وکیل تعیینی محروم ماندند.
از سوی دیگر زنان بازداشت شده در اعتراضات اخیر، عموما فعالان اجتماعی یا سیاسی نبودند. برخی از این زنان حتی از سوی خانواده‌های خود حمایت نمی‌شوند، نه برای تامین مخارج زندان، نه برای پیگیری پرونده و گرفتن وکیل و نه حتی برای تامین وثیقه.
به گفته این وکیل، زنانی در زندان قرچک هستند که برایشان قرار وثیقه صادر شده است، اما همسر یا دیگر اعضای خانواده آن‌ها حاضر به تامین وثیقه نیستند.
او همچنین در خصوص زنی صحبت کرد که در بهزیستی بزرگ شده است و مددکاران این سازمان، تمایلی برای پیگیری پرونده‎اش ندارند.

حبس کودکان در کنار خلاف کاران حرفه‌ای

طبق آیین نامه تفکیک و طبقه‌بندی زندانیان، هیچ زندانی اجازه ندارد افراد زیر هجده سال را پذیرش کند؛ کودکان باید به کانون اصلاح و تربیت فرستاده شوند.
زنان آزاد شده از زندان قرچک اما تایید می‌کنند که افراد زیر سن قانونی که در طول اعتراضات سراسری بازداشت شدند، در این زندان محبوس هستند.
به گفته یکی از این زنان، دختران نوجوان در قرنطینه یا بندهای عمومی زندان قرچک در کنار زنان خلافکار حرفه‌ای، دزد، قاچاقچی و زنان روسپی محبوس هستند. این موضوع باعث بهره‌کشی جسمی و جنسی زنان سالمندتر، از کودکان شده است.
کودکانی که به دلیل ترس، نیاز مالی یا هر دلیل دیگری به زنان قدیمی‌تر زندان پناه می‌برند، مورد استثمار قرار می‌گیرند؛ آن هم جلوی چشم زندان‌‌بانانی که بی‌تفاوت نظاره‌گر هستند.
زندان قرچک حداقل برای زندانیان زیر سن قانونی و آن‌هایی که کسی را آن سوی دیوارها ندارند، آخر دنیاست. جهنمی بر روی زمین، در پاسخ به فریاد آزادی خواهی.

سولماز ایکدر/ ایران وایر

۳ آذر ۱۴۰۱

نظرات بسته است