یلدای لاکچری و سفره‌های خالی!
مردم ایران که همیشه پایبند به آیین‌های کهن سرزمینشان هستند و دوست دارند که یلدا را جشن بگیرند اما آنقدر گرانی و فشارهای اقتصادی بیشتر شده که سفره‌هایشان رفته‌رفته کوچک و کوچک‌تر شد که عطای این شب را به لقایش بخشیدند. . برخی که میان خوبی با آیین‌های کهن ندارند شرایط چه تفاوتی کرده که امسال بنرهایی را به در و دیوار شهر نصب و به تبلیغ شب یلدا می‌پردازند!…./
آرمان ملی: امشب (چهارشنبه) مصادف با سی‌ام آذرماه یعنی اولین شب زمستان، شب یلداست؛ یکی از کهن‌ترین جشن‌های ایرانیان که خاطراتی را برای همه اقوام و هرکجا از جغرافیای ایران می‌سازد. البته بهتر است بگوییم ساخته، به این دلیل که سال به سال و در هر دوره‌ای قیمت‌ها آن قدر بالا رفته‌اند که بسیاری به تدریج متوجه شدند که دیگر توان خرید ملزومات و مایحتاج خوراکی طولانی‌ترین شب سال را ندارند. در واقع مردم ایران که همیشه پایبند به آیین‌های کهن سرزمینشان هستند و دوست دارند که یلدا را جشن بگیرند اما آنقدر گرانی و فشارهای اقتصادی بیشتر شده که سفره‌هایشان رفته‌رفته کوچک و کوچک‌تر شد که عطای این شب را به لقایش بخشیدند. این چند دهه نشان داده شده که برخی میان خوبی با آیین‌های کهن ندارند یا لااقل استقبالی نکرده‌اند حتی مواردی هم وجود دارد که به انتقاد از آیین‌هایی مثل چهارشنبه سوری، نوروز یا همین یلدا پرداخته‌اند؛ اینکه شرایط چه تفاوتی کرده که امسال بنرهایی را به در و دیوار شهر نصب شده و به تبلیغ شب یلدا می‌پردازند، جای بحث در این گزارش نیست اما نکته این است که مسئولانی که این شب را تبلیغ، برنامه‌های تلویزیونی ترتیب و مردم را به برگزاری جشن و خوشحالی و شاد بودن ترغیب می‌کنند، آیا تغییری در قیمت آجیل، شیرینی یا میوه شب یلدا داده‌اند؟ ناگفته نماند در این اوضاع و احوال گرانی، ناتوانی بسیاری در خرید، برخی ارگان‌ها، ادارات و سازمان‌ها و نهادها ، پک‌ها یا همان بسته‌های ویژه شب یلدایی دریافت می‌کنند. برخی شرکت‌های خصوصی وابسته به ارگان‌های دولتی هم همین‌طور؛ برای نمونه برخی کانون‌های تبلیغاتی که با صدا و سیما قرارداد دارند هم این کار را می‌کنند. نمونه از این کانون‌های تبلیغاتی در تهران با حدود ۸۰۰ نفر نیروی کار است و تصور کنید ۸۰۰ پک شب یلدایی که هر پک مملو از آجیل‌های باکیفیت گران قیمت و انار و سایر میوه‌ها و خیلی چیزهای دیگر است…
سال گذشته؛ یک بسته آجیل یلدا ۲میلیون و ۴۰۰ هزارتومان!
نگارنده، شب گذشته، سری به آجیل فروشی‌های شهر زده، همین‌طور میوه و شیرینی فروشی‌ها، زده، قیمت‌های بازار بزرگ تهران را هم برآورد کرده است و از سوی دیگر، فضای مجازی و اپلیکیشن‌های خریدی مثل اسنپ را هم بررسی کرده. سال گذشته همین موقع هم به برخی آجیل فروشی‌های شهر سری زده بود البته نه برای خرید؛ باز هم جهت دیدن قیمت‌ها. در شب یلدای سال ۱۴۰۰ هم تنها عده‌ای از ثروتمندان توانستند برای شب یلدای خود و خانواده‌شان آجیل و تنقلات تهیه کنند! سال گذشته، یک بسته آجیل یلدا ۲میلیون و ۴۰۰ هزارتومان و فروشگاه‌ها خالی از مشتری بود. چیزی شبیه ۱۴۰۱٫ بازدید از یکی از فروشگاه‌های آجیل شمال پایتخت نشان داد که در عصر ۳۰آذر- شب یلدا- تقریبا خالی از مشتری بود. آنجا انواع آجیل و تنقلات به چشم می‌خورد و از ۳۸۹ هزار تومان برای هر کیلو آجیل چهارمغز درجه دو، تا ۲میلیون و چهارصد هزار تومان برای یک بسته آجیل مخصوص شب یلدایی متغیر بود.
یک مشت آجیل متوسط؛ سهم ما
در کشور ما قیمت‌ها روند صعودی داشته‌اند و این را همه می‌دانند که ریال ایرانی سال به سال و ماه به ماه از ارزشش کاسته می‌شود. یعنی چیزی را (هر چیزی) که سال گذشته با یک رقم مشخص می‌توانستی بخری امسال با همان رقم و عدد، نمی‌توانی یا واضح‌تر بگوییم غیرممکن است که بتوانی. اینطور که کارشناسان می‌گویند و بر اساس آمارهای ارائه شده، نرخ تورم مواد غذایی در آبان ماه سالجاری به ۶۳٫۴ درصد رسیده است. طبیعی است که قیمت آجیل و سایر اقلام خوراکی هم نسبت به سال گذشته افزایش قابل توجهی داشته باشند. آجیل فروشی‌های سطح شهر تهران قیمت آجیل شب یلدا(با کیفیت متوسط) را چیزی میان ۴۰۰ و ۵۰۰ هزار تومان به‌طور متوسط ارائه می‌کنند، آجیل چهار مغز و مدل‌های دیگری که پسوند و پیشوند شاهی هم دارند بالای ۶۰۰ هزار تومان. به بازار بزرگ تهران که بروید البته ممکن است آجیل با قیمت کمتر هم پیدا کنید؛ آجیل فروشی‌هایی که برند هستند و خودشان بر این نکته تاکید دارند می‌گویند که این آجیل‌های ارزان‌تر کیفیت خوبی ندارند؛ به بسته‌های آن‌ها آب خندان، اضافه می‌کنند تا تازه‌تر به نظر برسد و سایر مواردش هم تازه نیست!در فضای مجازی و از طریق اسنپ فود و غیره هم اگر جست‌وجو کنید برای نمونه ۲۵۰ گرم آجیل را می‌توانید تا قیمت نزدیک به ۳۰۰ هزار تومان بخرید تازه اگر ۲۵۰ گرم آن را بفروشند و معلوم هم نیست که تازه است یا نه؛ سرچ می‌کنید تا اندازه ۲۵۰ گرم دستتان بیاید؛ اندازه‌اش نزدیک به یک مشت می‌شود؛ یک مشت متوسط!
طعم فقر را چشیده‌ام
بر پوستر تبلیغاتی ابراهیم رئیسی، درست زیر «سید محرومان»، نوشته بودند؛ «من طعم فقر را نشنیده‌ام؛ چشیده‌ام!»؛ کسی که طعم فقر را چشیده، مردمی که ریاست‌جمهوری‌شان را بر عهده گرفته اید در تامین مایحتاج روزانه‌شان هم درمانده‌اند چه برسد به اینکه بخواهند آجیل و پسته خندان و انار و هندوانه و موز و شیرینی بخرند و نقل بپاشند و بخندند.
کارشناسان در برآورد هزینه یک سفره ساده برای شب یلدا با ملزوماتی ساده نظیر میوه و آجیل و شیرینی به این نتیجه رسیده‌اند که تنها نسبت به سال گذشته بیش از دو برابر افزایش یافته است. یعنی در خوشبینانه‌ترین حالت، اگر هزینه خرید میوه شامل انار، پرتقال، سیب، هندوانه و نارنگی مد نظر قرار گیرد و یک کیلو آجیل و شیرینی نیز به این رقم اضافه شود، خانوار ایرانی باید نزدیک به هشتصد هزار تومان پرداخت کند. این در حالی است که همین ملزومات در سال گذشته قیمتی در حدود چهارصد هزار تومان را دارا بود. افزایش نزدیک به دویست درصدی قیمت تنها در یک سال، در شرایطی رخ داده است که بخش مهمی از کالاها در همین یک سال بیش از صددرصد رشد قیمت را شاهد بوده‌اند.در حالیکه رئیس اتحادیه آجیل فروشان از وجود کالای کافی در بازار سخن می‌گوید، فعالان صنفی در این حوزه گفته‌اند که «اغلب مردم خریدشان را برای روز پایانی گذاشته‌اند اما تا سال‌های قبل ما آجیل را برای شب یلدا کیلویی می‌فروختیم اما الان مردم در ابعاد نیم کیلو و گرمی از ما خرید می‌کنند.»باید گفت که هر چند روسای اتحادیه‌های میوه و تره‌بار و شیرینی فروشی و آجیل فروشان اعلام کرده‌اند که کمبودی در تهیه ملزومات شب یلدا نیست اما با این حال بسیاری از کسبه از نبود رونق در بازار می‌نالند و معتقدند که با کاهش محسوس فروش روبه‌رو هستند. بسیاری از فعالان اقتصادی دلیل این ریزش تقاضا را کاهش قدرت خرید می‌دانند.
۳۰ آذر ۱۴۰۱