مراجع رسمی و وابسته به نظام سیاسی ما، بسیاری از آشفتگی­‌ها و نابسامانی­‌های اجتماعی را ریشه در گسترش اندیشه فمنیستی در میان زنان می­‌پندارند. فمنیسم چیست؟ و جنبش­‌های اجتماعی که سرچشمه فکری خود را اندیشه فمنیستی می­‌دانند چه خواست­ه‌ایی را مطالبه می­‌کنند؟ آیا گسترش اندیشه فمنیستی موجب فروپاشی اجتماعی به ویژه خانواده خواهد بود یا به بهبود روابط انسانی و ایجاد عدالت اجتماعی یاری خواهد ­رساند؟…/

*****

مریم میرزانژاد_عضو گروه مطالعات زنان_فروردین۱۴۰۱
فمنیسم و اندیشه فمنیستی یکی از مسایل مورد منازعه­‌ی جامعه­‌ی ماست، به ویژه مراجع رسمی و وابسته به نظام سیاسی ما، بسیاری از آشفتگی­‌ها و نابسامانی­‌های اجتماعی را ریشه در گسترش اندیشه فمنیستی در میان زنان می­‌پندارند. اما فمنیسم چیست؟ و جنبش­‌های اجتماعی که سرچشمه فکری خود را اندیشه فمنیستی می­‌دانند چه خواست­ه‌ایی را مطالبه می­‌کنند؟ آیا گسترش اندیشه فمنیستی موجب فروپاشی اجتماعی به ویژه خانواده خواهد بود یا به بهبود روابط انسانی و ایجاد عدالت اجتماعی یاری خواهد ­رساند؟

«زنان در تکاپو» عنوان کتابی است درباره فمنیسم و کنش اجتماعی که شیلا روباتام آن را نگاشته و حشمت­اله صباغی به فارسی ترجمه و نشر شیرازه در سال ۸۵ آن را منتشر کرد. این کتاب می­‌تواند برای کسانی که به دنبال فهم فمنیسم و جنبش­‌های اجتماعی زنان و مطالبات آن هستند، راهگشا باشد. روباتام در این کتاب با بررسی تاریخی اعتراضات و کنش­‌های اجتماعی زنان نشان می­‌دهد گروه­‌های مختلف زنان چگونه کوشیده­‌اند شرایط خود را تغییر دهند و با چه موانعی دست و پنجه و چه مسایل بنیادینی را مطرح کردند. او در عین حال تلاش می­‌کند تا به پرسش­‌های اساسی که زنان با آن وجوه مختلف جامعه را به چالش کشیدند بپردازد، پرسش­‌هایی چون: آیا مفهوم برابری به این معناست که زنان باید همانند مردان باشند؟ آیا زنان باید بر رشد فردی خود تاکید داشته باشند یا بر تغییرات گسترده­‌تر
اجتماعی؟

این کتاب در ۶ بخش، فصل­‌بندی شده است. بخش اول کتاب مقدمه­‌ای بر جنبش­‌های سده نوزده اروپا چون، جنبش الغای برده­‌داری، انقلاب فرانسه، خردگرایی، اندیشه­‌های برابری و فردگرایی اروپا و نقش زنان در این جنبش­‌ها پرداخته است. در فصل دوم، نویسنده با اشاره به بیانیه­‌ای که ویتوریا وودهال در نشریه نیوزویک هرالد در ۱۸۷۰ منتشر کرد، سراغ اندیشه و زندگی او و تنسی کلافلین و شارلوت پرکینز گیلمن می­‌رود تا برخی از اولین زنانی که نگاهی متفاوت به موضوعاتی چون، اصلاح لباس، روابط جنسی، سقط جنین، حق رای اشتغال زنان و غیره می­‌پرداختند را به خواننده معرفی کند. بخش بعدی کتاب به جایگاه زنان در جنبش­‌های ملی­‌گرایانه در کشورهای مختلف و سیاست­‌های دولت رفاه می­‌پردازد. در این فصل همچنین به اندیشه­‌های سوسیالیستی و مارکسیستی در نسبت با مساله­‌ی زن نیز پرداخته می­‌شود.
در بخش چهارم، شیلا روبوتام با نگاهی به مفهوم قدرت سیاسی، کنش­‌های اعتراضی زنان در جنبش حق رای و دیدگاه­‌های متفاوت درباره مشارکت سیاسی و حق تعیین سرنوشت زنان، می­‌پردازد. او همچنین با بررسی تاریخ انقلاب روسیه به نقش زنان در این انقلاب و دستاوردهای انقلاب روسیه برای زنان نیز اشاره دارد. نقش زنان در استقلال هند و اعتراضات زنان چینی برای مبارزه با استعمار از دیگر موضوعات این فصل است. آخرین فصل این کتاب نیز به سرآغاز آگاهی زنان به مسئله زن بودن و ستمدیدگی به دلیل زن بودن می­‌پردازد. در واقع، نویسنده تلاش می­‌کند با بیان تجربیات زنان به ویژه در جنبش­‌های اجتماعی دهه ۶۰، سرچشمه­‌ی خیزش آگاهی زنانه و شکل­‌گیری جنبش­‌های فمنیستی و مطالبات­ اولیه آنان را بررسی کند. همچنین اولین سازمان­‌هایی که زنان برای پیگیری خواسته­‌های خود ایجاد کردند از موضوعاتی است که در این فصل به آن پرداخته می­‌شود. روبوتام نشان می­دهد که چگونه با افزایش فعالیت­‌ها، زنان درمی­‌یابند که هیچ یک از نظریه­‌های موجود نمی­‌توانند تجربه ستم آنان را تبیین کند و رفته رفته نظریات خود را شکل دادند.
در پایان این یاداشت باید اضافه کنم، یکی از ویژگی­‌های کتاب زنان در تکاپو که آن را خواندنی­‌تر می­‌کند، محدود نشدن به تاریخ فمنیسم و مطالبات و نقش زنان اروپایی است. این کتاب با نگاهی به زنان کشورهای غیر اروپایی و همچنین بررسی مفصل جنبش­‌های معاصر که در پی نیازهای جدید اجتماعی شکل گرفته، دید جامع­‌تری از کنش­های زنان در سراسر دنیا به دست می­دهد. علاوه بر این، هر فصل کتاب همچنان که در انسجامی کلی با فصل­‌های دیگر قرار دارد و مروری بر تحول و دگرگونی­‌هایی است که مبارزات فمنیستی از سرگذرانده، می­‌تواند به طور جداگانه و مستقل از دیگر فصل­‌های کتاب خوانده شود و الهام­‌بخش پژوهش­‌های جدیدی در این حوزه باشد.

کانال علمی مطالعات زنان

۳۰ فروردین ۱۴۰۱

نظرات بسته است