زن از نخست بود رکن خانه هستی
پروین از کودکی با مشروطه‌ خواهان و شخصیت‌هایی چون ملک‌الشعرای بهار، دهخدا، عباس اقبال آشتیانی و سعید نفیسی که از دوستان پدرش بودند، آشنا شد. به مدرسه آمریکایی رفت و سال ۱۳۰۳ فارغ التحصیل شد. تمام سال‌های تحصیل از دانش آموزان ممتاز بود و مدتی در همین مدرسه به تدریس زبان و ادبیات انگلیسی مشغول بود. از هفت سالگی سرودن شعر را آغاز کرد…./

سعادت پیرانی_عضو گروه مطالعات زنان_فروردین ۱۴۰۱

پروین نامی است که خودش انتخاب کرد. پدرش یوسف اعتصام‌الملک، زمانی که ۲۵ اسفند ۱۲۸۵، یعنی هفت ماه پس از امضای فرمان مشروطه، تنها دخترش به دنیا آمد، نامش را رخشنده گذاشت.

اعتصام‌الملک که در اصل آشتیانی ولی متولد تبریز بود، از بزرگان ادب و فرهنگ زمان مشروطه و قاجار بود. چند سال قبل از تولد پروین، «تحریرالمرأه»، قاسم امین (متفکر مصری) را به فارسی ترجمه کرده ‌بود. همچنین با انتشار ماه‌نامه بهار (۱۲۸۹) و به دلیل تسلط به زبان فرانسه، آثار متعددی از نویسندگان بزرگ اروپایی را به جامعه فارسی زبان معرفی کرد.

مادر پروین، اخترالملوک، دختر میرزا عبدالحسین شوری بخشایشی -ملقب به قوام‌الدوله- از منشیان و سخنوران عهد ناصرالدین شاه بود. سال ۱۲۹۱ به تهران مهاجرت کردند. پروین از کودکی با مشروطه‌ خواهان و شخصیت‌هایی چون ملک‌الشعرای بهار، دهخدا، عباس اقبال آشتیانی و سعید نفیسی که از دوستان پدرش بودند، آشنا شد. به مدرسه آمریکایی رفت و سال ۱۳۰۳ فارغ التحصیل شد. تمام سال‌های تحصیل از دانش آموزان ممتاز بود و مدتی در همین مدرسه به تدریس زبان و ادبیات انگلیسی مشغول بود. از هفت سالگی سرودن شعر را آغاز کرد. پدرش اشعار شاعران قدیمی چون سعدی و ناصرخسرو را به او می‌داد تا بر اساس آن شعری دیگر بسراید؛ وزن آن را تغییر دهد یا قافیه‌ای نو برایش پیدا کند. یکی از شعرهای او در هشت سالگی، مناظره‌ای میان «نخود و لوبیا» است و «اشک یتیم» را در چهارده سالگی سروده است. پروین آرام و کم‌حرف بود، نازک خیال و اندرزگو، به شیوه سنتی قطعه، قصیده و مثنوی می‌سرود. زبانی روشن و ساده و تفکری زلال و صادق دارد. به سبک خراسانی و عراقی و بیشتر با شیوه «مناظره» به بیان افکار و احساسات انسانی‌اش می‌پردازد و از خلال تضادها و تقابل‌های زیست بشری در جستجوی حقیقت است. در تمثیلات خود از زبان پرندگان، گل و گیاه، ابزار ساده آشپزی و هر آنچه که در محیط زندگی‌اش وجود دارد، نغمه سرایی می‌کند. هرچند در بیشتر اشعارش (حدود پنج هزار بیت) از زندگی رنج‌دیدگان و اقشار ستم‌دیده جامعه با لحنی حکیمانه و پند آموز سخن گفته ‌است ولی بسیار اندک (سه شعر) از فردیت خود و احساسات و عواطف شخصی‌اش سروده است. با اینکه لحنش انتقادی و شعرش بیشتر اجتماعی است اما اهل سیاست نیست. شاید یکی از دلایل آن فضای بسته و محدود زمان حکومت رضا خان باشد.

سیمین بهبهانی، که در نوجوانی پروین را دیده است درباره او می‌گوید: «اخلاق برای پروین مقدم بر هر امر دیگری است، او یک مورالیست است. مرغان دفتر پروین مادر هستند، ولی این مادران هیچ گاه معشوق نبوده‌اند. احساس و عاطفه در شعر پروین سخت قوی است. بیشتر اشعار او نوعی رمانتیسم برخاسته از واقعیت است.»
تیر ماه سال ۱۳۱۳ با پسر عموی پدرش «فضل‌الله اعتصامی گرکانی» ازدواج کرد. چهار ماه پس از عقد و ازدواج برای زندگی به محل کار همسرش که رئیس شهربانی کرمانشاه بود به این شهر رفت، اما پس از دو ماه زندگی مشترک، به تهران بازگشت و به دلیل اختلاف فکری و روحی در مرداد ۱۳۱۴ از او جدا شد. در همین سال، با حمایت پدرش، دیوان اشعار پروین برای نخستین بار توسط چاپخانه مجلس شورای ملی و با مقدمه‌ای به قلم ملک‌الشعرای بهار منتشر شد. وزارت معارف، نشان علمی به او اعطا کرد.

سال ۱۳۱۵ به عنوان مدیر کتابخانه دانشسرای عالی مشغول به کار شد، اما پس از یک سال و شروع بیماری پدرش، از کار دست کشید. سال ۱۳۱۶، پدرش درگذشت. پروین فروردین سال ۱۳۲۰ به بیماری حصبه مبتلا شد و شب شنبه ۱۶ فروردین در سن ۳۴ سالگی از دنیا رفت. او را در آرامگاه خانوادگی در حرم حضرت معصومه قم به خاک سپردند.

منبع: کانال علمی مطالعات زنان

۴ فروردین ۱۴۰۰

نظرات بسته است