«حقیقت» در محاق
گزارشی از کمیته‌های حقیقت‌یابی که تشکیل می‌شوند اما سرانجامی ندارند! حادثه متروپل و مصیبتی که آوار این فاجعه بر سر مردم نازل کرد، بار دیگر پای کمیته‌های حقیقت‌یاب را به‌میان آورده است. کمیته‌هایی که در ذات خود تلاش دارند علل اصلی بروز فجایعی این‌چنینی را بررسی کنند و با شناسایی مقصران ماجرا، ضمن جلوگیری از بروز مجدد این اتفاقات تلخ، حقایق را به‌گوش مردم برسانند. در سال‌های اخیر و به‌دنبال حوادث متعددی که اغلب آنها با تلفات بالای انسانی و عزادارشدن جمعیتی از مردم در گوشه‌وکنار کشور روبه‌رو شده بود، کمیته‌های حقیقت‌یاب زیادی تشکیل شدند…
نیلوفر حامدی: این گزارش نگاهی انداخته به برخی از شاخص‌ترین کمیته‌های حقیقت‌یابی که در شش سال اخیر راه‌اندازی شدند. گزارش‌هایی هم از برخی از این کمیته‌ها در رسانه‌های رسمی منتشر شده و حتی در برخی از آنها مقصران هم شناسایی شده‌اند اما در نهایت یا خروجی درخوری نداشته‌اند، یا گزارشی که از آنها منتشر شده با ذات اصلی کمیته‌های حقیقت‌یاب فاصله زیادی داشته و روشن نیست که توانسته نقش بازدارنده خود را ایفا کند یا نه.
۷ سال پس از فاجعه منا
تعدادی از اجساد هیچ‌وقت به ایران برنگشتند
۶ سال پس از آتش‌سوزی پلاسکو
تهران هنوز هم در محاصره ساختمان‌های ناایمن است
صبح پنجشنبه ۳۰ دی‌ماه سال ۹۵، انتشار خبری در رسانه‌ها، لباس سیاه را به تن بسیاری از مردم ایران نشاند. طبقه‌های هشتم و نهم یکی از معروف‌ترین ساختمان‌های پایتخت گرفتار آتش شده بود. آتش‌نشانان حوالی ساعت هشت گزارش را دریافت کردند و طولی نکشید که پلاسکوی معروف خیابان استانبول، هنگامی که هنوز شماری از نیروهای آتش‌نشانی تهران و شهروندان در آن بودند، ریزش کرد. به دنبال این حادثه که آواربرداری‌اش ۱۰ روز تمام به طول انجامید، ۱۶ آتش‌نشان و پنج شهروند، دیگر هیچ‌وقت به خانه‌هایشان برنگشتند. ابعاد این حادثه به قدری افکار عمومی را تحت تأثیر قرار داد و احساسات مردم را جریحه‌دار کرده بود که سرپرست دادسرای جنایی استان تهران، در خبررسانی درباره رسیدگی به ابعاد حقوقی و کیفری پرونده پلاسکو، موضوع فوت‌شدگان را در قالب قتل شبه‌عمد عنوان کرد.
چند روز پس از پایان آواربرداری، شورای شهر وقت تهران تشکیل کمیته حقیقت‌یاب حادثه پلاسکو را در دستور کار خود قرار داد. احمد مسجد‌جامعی در حاشیه جلسه غیر‌علنی شورای شهر تهران به تاریخ ۱۱ بهمن سال ۹۵، از امضای ۱۵ عضو شورا برای تشکیل کمیته حقیقت‌یاب حادثه پلاسکو خبر داد و گفت: «با وجود اختلاف بین منابع اطلاعاتی و رواج شایعات مختلف، برای مشخص‌شدن زمینه‌سازی‌های فاجعه و قصورها و تقصیرها به منظور آگاهی‌بخشی عمومی و ارائه تصویری جامع از آن، پیشنهاد می‌شود با توجه به اختیارات حاصله از بندهای ذیل ماده ۷۱ قانون تشکیلات، وظایف و اختیارات شوراهای اسلامی کشور و انتخابات شهرداران، مصوب اول خرداد سال ۷۵ و اصلاحات بعدی به‌ویژه بند ۱۹ قانون مذکور، کمیته حقیقت‌یاب برای رسیدگی به این فاجعه تشکیل شود تا بتوانند ظرف مدت یک ماه با سرعت و دقت کافی، گزارش‌های لازم را ارائه دهند»…
۵ سال پس از انفجار معدن یورت
دیه‌ها خسارات را جبران کرد؟
تل خاک و خاکستر اما دست‌کم سالی یک بار بر سر مردم ایران آوار می‌شد. اردیبهشت سال ۹۶ هم نوبت مردم خطه شمال رسیده بود تا عزادار شوند. معدن زغال سنگ یورت، در ۱۴ کیلومتری آزادشهر استان گلستان و در روز ۱۳ اردیبهشت سال ۹۶ منفجر شد و ده‌ها کارگری که در عمق ۱۳۰۰ متری این معدن مملو از گاز متان و مونوکسید کربن کار می‌کردند، گرفتار شدند. نیروهای امداد و هلال‌احمر تنها تا عمق ۸۰۰ متری این معدن رفتند و تعدادی از آنها هم به خاطر مسمومیت گازی به‌عنوان مصدوم از یورت خارج شدند. در نهایت اعلام شد ۴۳ کارگر در این حادثه جان باختند…
۳ سال پس از انفجار یک ویروس در یک روستا
دلیل ابتلای مردم چنارمحمودی به ایدز کماکان روشن نیست
مهر ماه سال ۹۸ با ابتلای دسته‌جمعی تعدادی از ساکنان روستای چنارمحمودی در لردگان استان چهارمحال‌وبختیاری، صفحه‌ای جدید از اخبار جنجالی به روی مردم ایران باز شد.
پس از اینکه تعدادی از اهالی روستای چنارمحمودی متوجه شدند ناقل ویروس ایدز هستند، ادعا کردند یکی از بهیاران مراکز بهداشت در زمانی که برای انجام آزمایش از آنها خون می‌گرفته، به جای هر سرنگ برای یک نفر، از یک سرنگ مشترک برای تمام مراجعه‌کنندگان استفاده کرده است. به دنبال این ادعا، تعدادی از اهالی با حمله به خانه بهداشت ضمن شکستن شیشه‌های این مکان با تجمع مقابل فرمانداری لردگان اعتراض خود را به این حادثه ابراز کردند…
خبرهای منتشرشده اولیه حاکی از آن بود که این شیوع همگانی به علت قصور پزشکی توسط بهیار این روستا و رعایت‌نکردن اصول بهداشتی و استفاده از سرنگ آلوده به ایدز بوده است. ولی رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، انتقال ویروس را از طریق سرنگ آلوده تکذیب و آن را در حد شایعه دانست ولی تأیید کرد که تعدادی از اهالی این روستا مبتلا به ایدز هستند.
۳ سال پس از داستان گران‌شدن بنزین
حتی تعداد کشته‌ها را اعلام نکردند
«سال‌هاست تصمیم‌گیران با مردم حرف نزده‌اند که این خود می‌تواند منجر به اتفاقاتی شود که شاید نتوان آسیب‌هایش را جبران کرد. از همان روزهای ابتدایی که اعتراضات و اتفاقات رخ داد، نمایندگان به این فکر افتادند تا راهکاری پیدا کنند و به حقایق موجود پی ببرند». چند روز پس از اعتراضات آبان ۹۸ بود که پروانه سلحشوری، نماینده وقت مردم تهران در مجلس شورای اسلامی، به اخبار منتشرشده درباره کشته‌های این اعتراضات و لزوم تشکیل کمیته حقیقت‌یاب اشاره کرد و گفت: «اخباری جسته و گریخته از جاهای متفاوت به دست ما می‌رسد که تفاوت آماری فاحشی دارد. بین جان‌باختگان نوجوانان هم هستند که بسیار تأسف‌آور است. با توجه به همین شرایط و اتفاقات بود که ما خواستار تشکیل یک کمیته حقیقت‌یاب شدیم»…
یک ماه پس از مرگ ۲ توله یوز
فرزندان مرده ایران به فراموشی سپرده شدند
اردیبهشت امسال، دقیقا در آغاز روزهایی که حذف ارز ترجیحی و افزایش ناگهانی قیمت‌ها شوکی جدید به سبد خانوارهای ایرانی وارد کرده بود، یک تولد، بار دیگر لبخند به لب مردم نشاند. ایران، یوز ایرانی که تحت لقاح مصنوعی قرار داشت و چشم امید حیات وحش ایران برای ادامه نسل یوزها بود، بالاخره فرزندانش را به دنیا آورد. سه توله‌ای که ابتدا گفته شد ماده هستند و بعد خبر را اصلاح کردند و مشخص شد خیر، نه یکی، نه دو تا که هر سه نر بودند. خبر اصلی اما زمانی رخ داد که تنها در عرض چند روز، توله‌ها یکی پس از دیگری جان می‌دادند. دو توله در کمتر از یک هفته مردند و تنها یکی از آنها زنده ماند (تا زمان انتشار این گزارش هنوز تنها بازمانده ایران زنده است)…
یک ماه پس از آوار متروپل
همه چیز در هاله‌ای از ابهام است
و اما در جدیدترین رخداد تلخی که مردم ایران را عزادار کرد، باز هم یک کمیته حقیقت‌یاب تشکیل شد. در جنوب ایران، جایی که ساختمانی نوساز قرار بود محل درآمد و خوشی مردم باشد، در حالی که هنوز به طور کامل بازگشایی نشده بود فروریخت. دوم خرداد ۱۴۰۱، برجی ۱۱طبقه در خیابان امیری آبادان فروریخت.
۵۰ نفر زیر خرابه‌های این برج جا ماندند، حدود ۳۰ نفر زخمی شدند و و پیش‌بینی‌ها حکایت از آن دارد که هنوز اجساد دیگری هم زیر آن ساختمان مدفون شده‌اند. سازه متروپل در شرایطی پیشروی می‌کرد که رسانه‌های آبادانی بارها و بارها نسبت به مشکلات فنی و مهندسی‌اش هشدار داده بودند. با وجود تمامی این هشدارها متروپل تا دوم خرداد امسال پیش رفت و در حالی که هنوز افتتاح نشده بود فروریخت.اما این بار هم پای کمیته حقیقت‌یاب به میان کشیده شد. محمد مخبر، معاون اول رئیس‌جمهور بلافاصله پس از بازدید میدانی از محل حادثه ریزش ساختمان متروپل در آبادان در جلسه مرکز فرماندهی عملیات بحران حادثه از تشکیل کارگروه کارشناسی برای بررسی این پرونده خبر داد و گفت: «با تشکیل یک کارگروه کارشناسی در دولت و دستگاه‌های مربوطه دستورالعملی برای نظارت و شناسایی ساختمان‌های پرخطر در کشور به منظور تخلیه سریع و یا ایمن‌سازی آنها تهیه و تدوین می‌شود». او همچنین از وزیر کشور خواست تیم حقیقت‌یاب تا حصول نتیجه نهایی و بررسی ابعاد مختلف این پرونده بدون هیچ‌گونه اغماضی به فعالیت خود ادامه دهد. معاون اول رئیس‌جمهور تأکید کرد که دولت در کنار این عزیزان است و برای رسیدگی به تمام ابعاد پرونده خاطیان و مقصران این حادثه از هیچ تلاشی فروگذار نخواهد کرد. مدت کوتاهی از این حادثه گذشته و نمی‌توان انتظار داشت که ابعاد مغفول آن پیدا و مقصران شناسایی یا مجازات شده باشند. اما هیچ بعید نیست اگر یک سال هم بگذرد و باز هم این پرونده در همین مرحله مانده باشد؛ زیرا همین حالا، مرگ حسین عبدالباقی، مدیرعامل و رئیس هیئت مدیره هلدینگی که مسئولیت ساخت این برج را بر عهده داشت در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. تعداد دقیق جان‌باخته‌ها روشن نیست و اخباری که از آبادان می‌رسد، نه تنها هیچ گره‌ای را باز نمی‌کند که به شبهات قبلی نیز می‌افزاید.
شرح کامل وقایع را در شرق دنبال کنید: «حقیقت» در محاق
۵ تیر ۱۴۰۱