گروهی از زنان برای کم کردن بار فشارهای اجتماعیِ زیبا بودن و زیبا ماندن حاضرند دردها و تبعات سنگین ناشی از جراحی‌های زیبایی را به جان بخرند..
گفته‌ می‌شود که زنان در ایران، حدود ۸۰ درصد از متقاضیان جراحی‌های زیبایی را تشکیل می‌دهند و هر کدام دلایلی برای این تصمیم دارند…./

****

فریده غائب

کانون زنان ایرانی

«احساس می‌کنم هنوز چیزی کم است و هنوز به ایده آل نرسیدم.» این‌ها را سحر می‌گوید و روی کلمه “هنوز” تأکید دارد. انگار باوجود انجام جراحی بینی‌، تزریق ژل لب‌ها, ترمیم ابروها، لیفت صورت و زاویه‌دار کردن فکش هنوز و هنوز با معیارهای یک زن زیبا فاصله دارد. او این بار می‌خواهد سراغ پیکرتراشی برود.

این فقط داستان سحر نیست. بسیاری از افراد به‌ویژه زنان، در جستجوی زیبایی هستند. معیارهای زیبایی این روزها هم مشخص است: بدن‌های لاغر و اسکینی, صورت‌های لیفت شده و استخوانی, لب‌های تزریقی جلوآمده، باسن برجسته، کمر باریک، سینه‌های گرد، بدن‌های لیزر شده و ناخن‌های کاشت.

این معیارهای زیبایی را چه کسانی انتخاب می‌کنند؟

فاطمه ۳۰ سال دارد. وقتی از او می‌پرسم چطور شد سراغ جراحی بینی و تزریق ژل لب رفتی؟ جواب می‌دهد:” توی اینستاگرام همه خوشگلن. وقتی صفحه آدم‌ها روباز می‌کنم انگار من از اونا خیلی کمترم و خیلی زشت‌تر. دلم می‌خواد شبیه اینایی باشم که پز قیافه و اندامشون رو می‌دن.”

فاطمه علاوه بر جراحی بینی, دو سال مداوم رژیم غذایی سخت گرفته و ورزش کرده و به اندام ایده‌آلش یعنی شکم تخت و باسن برجسته رسیده. او بااینکه از تغییراتش راضی به نظر می‌رسد اما قصد دارد یک عمل دیگر هم انجام دهد و رو به من می‌گوید: «فکر می‌کنم عمل لابیا پلاستی آخرین عملی باشد که سراغش می‌روم.» او که پنج سال است ازدواج کرده از این می‌گوید که نمی‌خواهد وقتی شوهرش او را با زنان دیگر مقایسه می‌کند احساس کمبود کند.

نقش رسانه‌ها

رسانه و مدیا نقش بزرگی در ترویج استانداردهای زیبایی دارند. تبلیغات، فیلم‌ها، شبکه‌های اجتماعی به‌طور مداوم تصاویری از زیبایی ایده‌آل را نمایش می‌دهند. گویی هر زنی که بر اساس این ایده‌آل‌های برساخته نباشد زشت است و فشارهای اجتماعی بیشتری را باید تحمل کند.

کیمیا صاحب یک آرایشگاه کوچک در مرکز شهر است. درآمد خوبی دارد و به گفته خودش هرسال بخشی از درآمدش را به عمل‌های زیبایی اختصاص می‌دهد. یک سال اسلیو معده کرده، یک سال بینی‌اش را جراحی کرده و سال بعدش لیفت سینه کرده است. می‌گوید: «اگه یه سال یه جاموتغییر ندم انگار از دنیا عقب موندم. من که پولش رو دارم و دلم می‌خواد چیزی از دیگران کم نداشته باشم.»

وقتی از او می‌پرسم که هر عمل جراحی کلی عوارض دارد و باید درد هم تحمل کند با خنده جواب می‌دهد: «از قدیم گفتن بکُش خوشگلم کن.»

این عبارت “بکُش! خوشگلم کن!” نشان از آن دارد که گروهی از زنان برای کم کردن بار فشارهای اجتماعیِ زیبا بودن و زیبا ماندن حاضرند دردها و تبعات سنگین ناشی از جراحی‌های زیبایی را به جان بخرند.

گفته‌ می‌شود که زنان در ایران، حدود ۸۰ درصد از متقاضیان جراحی‌های زیبایی را تشکیل می‌دهند و هر کدام دلایلی برای این تصمیم دارند. برخی به دنبال بیشتر کردن تعداد دنبال کننده‌های (فالوورها) خود در فضای مجازی هستند. برخی رفع عیب‌های ظاهری را بهانه می‌کنند، اما همه در یک نقطه به اشتراک می‌رسند: زیبایی ظاهر و اینکه زن در هر موقعیت و جایگاهی باید زیبا باشد.

زنان نازیبا براساس معیارهایی که ذکر شد، در بعضی موقعیت‌ها مانند ازدواج، اشتغال و حتی پذیرفته شدن در محفل‌های کوچک اجتماعی کمتر از زنان دیگر موفق می‌شوند و احساس تبعیض می‌کنند. آنها برای فرار از چنین طرد و تبعیضی به سمت زیباتر کردن خود می‌روند تا از قافله عقب نمانند.

این گرایش را نه تنها در بین زنان خانه‌دار، بلکه در بین زنان شاغل و تحصیلکرده هم می‌بینیم. در واقع زیبایی به عنوان یک الزام اجتماعی به زنان تحمیل می‌شود.

زیباجویان در مراکز غیراستاندارد زیبایی

در مسیری که صفحات اجتماعی، تبلیغات، صنعت فَشِن و در یک کلام سرمایه‌داری برای تعریف زیبایی یک زن مشخص کرده، نقش پزشکان زیبایی و مراکز زیرزمینی زیبایی مهم می‌شود. زنانی مشتری پزشکان متخصص می‌شوند که توان اقتصادی بالایی دارند و در این بازار مکاره راهی تقریبا امن را انتخاب می‌کنند. اما زنانی که از نظر اقتصادی ضعیف‌تر هستند و توان رقابت با آن زن پولدار بالاشهری را ندارند دست به دامن مراکزی می‌شوند که عموما صلاحیت انجام این عمل‌های زیبایی را ندارند، از مواد کم کیفیت و یا حتی تقلبی برای کارشان استفاده می‌کنند. آن‌ها در تبلیغات‌شان در فضای مجازی چنان با آب و تاب از عمل‌های سریع و راحت زیبایی حرف می‌زنند که زنان کمتر پولدار ترغیب می‌شوند به سراغ‌شان بروند. این مراکز عنوان “زیباجو” را برای مشتری‌های‌شان انتخاب کرده‌اند.

بسیاری از زیباجویان حتی با جیب خالی و شرایط نامساعد مالی حاضر می‌شوند تحت اعمال جراحی قرار بگیرند و بار‌ها و بار‌ها از نتیجه آن ناراضی هستند. بسیاری تا پای مرگ می‌روند تا فقط کمی زیبایی ظاهری بیشتری داشته باشند.

بنابراین یکی از علل افزایش جراحی‌ها و مداخلات زیبایی صنعت پرسود پزشکی زیبایی است. در حالی که اقتصاد ایران درگیر نرخ تورم بالا و تحریم‌های اقتصادی است، اما تقاضا برای عمل‌های جراحی‌ زیبایی همچنان بالاست. برخی کلینیک‌ها و شرکت‌های خدمات مالی طرح‌هایی را برای پرداخت اقساطی هزینه عمل‌های زیبایی برای کسانی که توان مالی کافی پرداخت نقدی ندارند پیشنهاد می‌کنند.

نقص نظام آموزشی؛ توانمندی یا زیبایی ظاهری

زن در ایران کنونی محدود شده است. از لحاظ پوششی و نوع حضورش در عرصه عمومی محدودیت دارد. پوشش اجباری و تاکید گفتمان رسمی حاکمیت مبنی بر اینکه جای زن در خانه است؛ شاید مقاومت و حتی نوعی لجبازی را در میان زنان در برابر این جبر رسمی شکل داده است.

تینا ۲۹ ساله می‌گوید: «حکومت با نمایش زیبایی ما زنان در عرصه عمومی مشکل دارد و من دلم نمی‌خواهد مبلغ آن زنی باشم که حکومت تبلیغش را می‌کند. زن خانه‌دار ساده و بی‌آرایش که آرایش کردن فقط برای شوهرش مجاز است.»

تینا بیشتر بدنش را تتو کرده. هر تتو بخشی از تجربه‌های زندگی‌اش را روی دستان ظریفش روایت می‌کند. از بینی‌اش یک حلقه آویزان است و گوش‌هایش سراسر پیرسینگ دارد. می‌گوید: «شاید من از نظر ظاهری نیازی به عمل دماغ و کوچک و یا بزرگ کردن باسن و سینه‌هایم نداشته باشم اما دلم نمی‌خواهد شبیه کلیشه‌هایی باشم که برایم دیکته می‌کنند. دلم می‌خواهداین بدنی که متعلق به من است آن‌طوری باشد که خودم دوست دارم. پر از نقش و نگار باشد و خودم هم رنگی باشم.»

تینا از کودکی در رشته کاراته کار کرده و کمربند مشکی دارد. می‌گوید:” اگه از همون بچگی به جای اینکه به دخترا بگن ایشالا عروسیت, ایشالا بچه دار شدنت و این ایشالاهای سنتی، روی توانمندی مهارت‌مون سرمایه‌گذاری می‌کردند و جایی هم بود که این مهارت‌هامون رو نشون می‌دادیم کمتر سراغ زیبایی ظاهری می‌رفتیم. یعنی شاید هم می‌رفتیم ها اما دیگه سراغ عملای جراحی پرریسک نمی‌رفتیم. »

اینجاست که سیاست‌های کلان یک کشور به ویژه در آموزش و پرورش مهم می‌شود. حکومت می تواند به دختران بگوید تو فارغ از جنسیتت انسانی و با مهارت‌هایت می‌توانی دیده شوی.

زنان سرزمین من گویی میان آشوب بایدها و نبایدها تنها رها شده‌اند و انتخاب گزینه‌های‌شان براساس معیارهایی است که غلط یا درست بودن‌شان را نه آدم‌هایی عاقل و دلسوز، که سرمایه‌داری و جریان پول تعیین می‌کند. این لزوماً نه به معنای انفعال فکری زنان که بیشتر تاکید بر به انحراف رفتن معنای زیبایی است.

کانون زنان ایرانی

 

۱۷ آذر ۱۴۰۳

نظرات بسته است