افزایش خشونت مبتنی بر جنسیت در سودان؛ با گذشت یک سال از آغاز درگیری‌ها در سودان، بیش از ۸/۶ میلیون نفر از خانه‌های خود رانده، ۶/۸ میلیون نفر در داخل کشور آواره و بیش از ۱/۸ میلیون به کشورهای همسایه گریخته‌اند. و اما «تجاوز»؛ شرح‌حال بسیاری از زنان سودانی است. باوجود شواهد بسیاری در وقوع گسترده خشونت جنسی به‌ویژه به زنان و دختران در خارطوم و جاهای دیگر، واکنش منطقه‌ای یا بین‌المللی چندان معنی‌داری وجود ندارد…

***

افزایش خشونت مبتنی بر جنسیت در سودان، یک‌ سال پس از شروع جنگ داخلی؛
گرچه گزارش خشونت جنسی وحشیانه و مرتبط با درگیری در سودان افزایش یافته است بااین‌حال واضح است که داده‌‏های ارائه‌‏شده در اینجا تنها کسری از خشونت جنسی است که زنان در این کشور به‌ویژه در دارفور تجربه کرده‌‏اند. گزارش‏‌دهی به‌صورت تکه‌تکه باقی مانده و باید کارهای بیشتری برای افزایش آن انجام شود.

آمنه خاکی: یک سال پیش، زمانی که برای اولین‌بار درگیری‌های مسلحانه در خارطوم، پایتخت سودان آغاز شد و جنگ قدرت میان هواداران ژنرال‌های رقیب ارتش یعنی «عبدالفتاح البرهان»، فرمانده ارتش سودان (SAF) و «محمد حمدان»، رهبر نیروهای واکنش سریع (RSF) درگرفت، فاطمه ۳۹ ساله با خودش فکر کرد امن‌ترین گزینه برای او و چهار فرزندش، ماندن در خانه است؛ شوهر و پسر بزرگ او مفقود شده بودند – محل نگهداری آنها هنوز مشخص نیست – اما حداقل او و چهارفرزندش غذا، آب و جایی برای پناه گرفتن از هرج‌ومرج بیرون داشتند اما احساس امنیت آنها ظالمانه در هم شکسته شد؛ وقتی سه مرد مسلح یک شب دیروقت درِ خانه آنها را زدند و غذا و آب خواستند. بعد از اینکه فاطمه به آنها آب داد، به راه خود ادامه دادند، اما در اواخر همان شب، یکی از آن‌ها با صورت پوشیده برگشت و فاطمه را تهدید کرد که اگر به گفته او عمل نکند، به او شلیک خواهد کرد. فاطمه درباره آن شب می‌گوید: «فرزندانم داخل بودند و من می‌ترسیدم که اتفاق بدی برایشان بیفتد. به برادر بزرگترشان گفتم، ساکت بماند و اگر اتفاقی برای من افتاد، خواهر و برادرش را بردارد و برود.»

به فاطمه در طول یک هفته در سه نوبت تجاوز شد. او که ناامید از یک مسیر امن برای خروج از خارطوم همراه با فرزندانش بود، متوجه شد که اتوبوسی برای خارج کردن خانواده‌ها از شهر به مرز اتیوپی سازماندهی شده است و برای سفر ثبت‌نام کرد. پس از دو ماه امنیت نسبی در آنجا، فاطمه متوجه شد که باردار است. او که مصمم بود سودان و درگیری‌ها را پشت سر بگذارد، آخرین طلای خود را فروخت تا هزینه سفر خانواده به آن سوی مرز به اتیوپی را بپردازد. او و فرزندانش اکنون در یک پناهگاه خانوادگی در محلی در سمت مرز اتیوپی زندگی می‌کنند، جایی که UNHCR، (آژانس پناهندگان سازمان ملل و شرکای آن) به مقامات کمک می‌کنند تا به پناهندگان کمک و خدمات ارائه کنند.

او از حمایت روانی اجتماعی برخوردار بوده و برای مراقبت‌های پزشکی به بیمارستان منطقه‌ای ارجاع شده است. او همچنین در صلیب سرخ ثبت‌نام کرده است تا همسر و پسر بزرگش را ردیابی کند: «اینجا تیراندازی نیست… ما آب برای نوشیدن و جایی برای خوابیدن بدون [تهدید] به تجاوز داریم، اما من باردارم و نمی‌دانم تا کی قرار است اینجا بمانیم بدون خانه، بدون دری برای بسته شدن تا احساس امنیت بیشتری کنیم. من به کمک نیاز دارم.»

اما زنان فعال در حقوق زنان در آفریقا همچنان در حال کنشگری و ارائه خدمات به بازماندگان خشونت‌های مبتنی بر جنسیت در سودان‌اند. دو گروه «اقدام زنان دارفور» و ابتکار راهبردی برای زنان در شاخ آفریقا (SIHA)، به‌اتفاق ربوده‌شدن زنان توسط نیروهای شبه‌نظامی سودان (RSF) را مستند کرده‌ و به‌خاطر همین فعالیت‌‌ها، آن‌ها هم از خشونت‌های جنسی در امان نمانده‌اند.

«نیدال احمد»، یک داوطلب واکنش اضطراری در خارطوم، می‌گوید: «هر حرکت کوچک توسط یک زن، او را به یک هدف مستقیم تبدیل می‌کند. داوطلبان زن در اتاق واکنش اضطراری را بازداشت می‌کنند و بسیاری از آنها به‌عنوان ارائه‌دهندگان خدمات، مورد تجاوز قرار گرفته‌اند.» او گفته که یکی از همکارانش در اواخر سال ۲۰۲۳ مستقیماً هدف قرار گرفته و کشته شده است.

«خارطوم برای زنان امن نیست»
«تجاوز»؛ این شرح‌حال بسیاری از زنان سودانی به گزارش آژانس پناهندگان سازمان‌ملل در سال ۲۰۲۳ است؛ کشوری جنگ‌زده که زنانش بیشتر از یک سال است بیشترین قربانیان خشونت پس از درگیری‌های داخلی بوده‌اند. یک سال از آغاز درگیری بین ارتش سودان و نیروهای پشتیبانی سریع گذشته و بیش از ۸/۶ میلیون نفر از خانه‌های خود رانده، ۶/۸ میلیون نفر در داخل کشور آواره و بیش از ۱/۸ میلیون به کشورهای همسایه گریخته‌اند.

این درگیری در ۱۵ آوریل ۲۰۲۳ با وقوع برخوردهای نظامی در سرتاسر کشور به‌خصوص خارطوم و دارفور شروع شد. هفته پیش دیده‌بان حقوق بشر اعلام کرد که نیروهای حمایت سریع شبه‌نظامی سودان (RSF) و نیروهای مسلح سودان (SAF) در پی جنگ با یکدیگر، خشونت جنسی گسترده‌ای را در خارطوم، پایتخت این کشور، ازجمله تجاوز گروهی و ازدواج‌های اجباری انجام داده‌اند. این گزارش می‌گوید، این گروه مسلح زنان را در شرایطی نگهداری می‌کنند که می‌توانند به برده جنسی تبدیل شوند و آنها را در مقابل چشمان خانواده‌هایشان مورد تعرض قرار می‌دهند.

رویترز از RSF و ارتش خواسته است در این باره اظهارنظر کنند و هنوز هیچ پاسخی دریافت نکرده است. هر دو طرف درگیری قبلاً مسئولیت تخلفات در طول جنگ را انکار کرده بودند و RSF گفته بود که اقدامات پیشگیرانه را علیه نقض حقوق بشر انجام خواهد داد.

گزارش دیده‌بان حقوق بشر به نقل از یک زن که در منطقه‌ای تحت کنترل نیروهای RSF زندگی می‌کرد، می‌گوید که ماه‌ها برای دفاع از خود با چاقوی زیر بالش می‌خوابید و یک ماما هم گفته که ترس از حملات نیروهای RSF دائمی است: «آنها فقط برای غارت حمله نمی‌کنند؛ خانه‌های خاصی را هدف قرار می‌دهند زیرا زنان در آنجایند. آنها وارد می‌شوند و زنان و دختران خانه را می‌خواهند.»

در این گزارش آمده است که بسیاری از بازماندگانی که به دنبال پایان دادن به بارداری ناشی از تجاوز جنسی بودند، با موانعی برای انجام این کار مواجه شدند. به گفته این سازمان، مردان و پسران نیز مورد تجاوز جنسی قرار گرفته‌اند.

پزشکان بدون مرز (MSF) هم خشونت جنسی گسترده در سراسر سودان به‌ویژه در دارفور، جایی که پاکسازی قومی توسط نیروهای RSF گزارش شده است را تایید کردند و سازمان‌ملل وضعیت سودان را با بیش از ۱۰میلیون آواره و میلیون‌ها نفر در معرض خطر قحطی، به‌عنوان یکی از بدترین فجایع انسانی در تاریخ اخیر معرفی کرده است.

گزارش دیده‌بان حقوق بشر با عنوان «خارطوم برای زنان امن نیست» نشان می‌دهد که زنان و دختران ۹ تا ۶۰ ساله، مورد خشونت جنسی گسترده‌ای ازجمله تجاوز جنسی، تجاوز گروهی، ازدواج اجباری و ازدواج کودکان قرار گرفته‌اند. در این گزارش آمده است: «یک پزشک در خارطوم، پایتخت سودان که برای حمایت از بسیاری از بازماندگان خشونت جنسی در این شهر کار می‌کند، حال مصیبت‌بار زنی را که به کلینیک او مراجعه کرده بود، بازگو کرده است؛ زنی که توسط چندنفر از اعضای نیروهای پشتیبانی سریع (RSF)، مورد تجاوز جنسی قرار گرفت. وقتی زن متوجه شد که حامله است، شوهرش او را بیرون انداخت و فرزندان‌شان را برد. او را در خیابان رها کردند. این دکتر گفت که بازمانده برای سقط جنین آمد، با این امید که به او کمک کنند فرزندانش را بازگرداند اما مدیر بیمارستان با این عمل موافقت نکرد، ما او را به بیمارستان دیگری ارجاع دادیم، اما آنها نتوانستند این عمل را انجام دهند چون متخصص زنان و زایمان نداشتند. بعد از گذشت چهار ماه از بارداری، مجبور شدیم از او حمایت روانی کنیم تا او شرایط را بپذیرد. این تنها گزینه در دسترس ما بود.»

این گزارش، خشونت جنسی گسترده مربوط به درگیری در چند شهر و روستاهای آن باتوجه به تجربیات ارائه‌دهندگان خدمات به بازماندگان خشونت جنسی، مستند و جزئیات فقدان مراقبت‌های بهداشتی اضطراری پس از تجاوز، حمایت روانی اجتماعی و سایر خدمات را اعلام کرده است.

بین سپتامبر ۲۰۲۳ و فوریه ۲۰۲۴، دیده‌بان حقوق بشر ۴۲ مصاحبه با ارائه‌دهندگان خدمات ازجمله کارکنان مراقبت‌های بهداشتی، همچنین مددکاران اجتماعی، مشاوران، وکلا و داوطلبان انجام داد. ۱۸ ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی گفتند که درمجموع از ۲۶۲ بازماندگان خشونت جنسی بین آوریل ۲۰۲۳ تا فوریه ۲۰۲۴ مراقبت کرده‌اند.

چندین ارائه‌دهنده خدمات گفتند که بازماندگان از گزارش حوادث مربوط به نیروهای مسلح سودان (SAF) می‌ترسیدند، به‌ویژه به این دلیل که نگران بودند مقامات همسو با این نیروها، ادعاهای آنها را رد کنند. بسیاری از بازماندگان به ارائه‌دهندگان پزشکی گفتند که توسط چندین نفر مورد تجاوز قرار گرفته‌اند که شامل پنج جنگجوی اعضای نیروهای پشتیبانی سریع (RSF) بوده است. نیروهای RSF همچنین زنان را از خانه‌ها، خیابان‌ها و محل‌های کارشان ربوده و در خانه‌ها و دیگر مراکزی که در خارطوم و شهرهای نزدیک آن اشغال کرده‌اند، بازداشت یا حبس کرده‌اند. اعضای این گروه به زنان، مقابل اعضای خانواده‌شان تجاوز جنسی می‌کردند که به‌طور بالقوه انگ و سایر پیامدهای اجتماعی را برای بازماندگان تشدید کرده است: «ما پرونده‌ای دریافت کردیم که یک مادر و چهار دخترش در مقابل چشم پدر و برادرشان مورد تجاوز قرار گرفتند. آنها نتوانستند خانه خود را ترک کنند. این زنان چندین روز مورد تجاوز مکرر قرار گرفتند. یکی از دختران این خانواده وقتی توانست نزد ما بیاید، باردار بود.»

زخم‌های جسمی، عاطفی، اجتماعی و روانی بازماندگان بسیار زیاد است؛ کارکنان مراقبت‌های بهداشتی به دیده‌بان حقوق بشر گفته‌اند، با بازماندگانی مواجه شده‌اند که برای صدمات جسمی ناتوان‌کننده‌ای که به‌دلیل تجاوزهای گروهی متحمل شده‌اند ازجمله خونریزی واژینال، کبودی و سایر آسیب‌های فیزیکی، به دنبال کمک بودند. حداقل در چهار مورد، این صدمات جسمی منجر به مرگ قربانیان شده است. بسیاری از بازماندگان زمانی که در اثر تجاوز جنسی باردار شدند، به‌دنبال خاتمه بارداری خود بودند و نمی‌توانستند به مراقبت‌های سقط جنین دسترسی داشته باشند.

طبق این گزارش، بازماندگان علائمی مطابق با استرس و افسردگی پس از سانحه ازجمله افکار خودکشی، اضطراب، ترس و بی‌خوابی را از خود نشان داده‌اند. روانپزشکی که از بیش از ۴۰ بازماندگان تجاوز جنسی بین آوریل تا نوامبر ۲۰۲۳ حمایت کرده، می‌گوید: «من با بازمانده‌ای صحبت کردم که مورد تجاوز جنسی قرار گرفته و تازه متوجه شده بود ۳ ماهه باردار است. او به من می‌گفت اگر خانواده‌ام وضعیت‌ام را متوجه شوند، مرا خواهند کشت.»

باوجود آسیب جدی به سلامت بازماندگان، آنها در دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی اورژانسی حیاتی و جامع ازجمله پیشگیری از بارداری اضطراری، پیشگیری پس از مواجهه، سقط جنین و حمایت روانی – اجتماعی، با موانع بزرگی روبه‌رو هستند. حملات عمدی طرف‌های متخاصم به مراکز درمانی، پرسنل پزشکی و پاسخ‌دهندگان محلی و محدودیت‌های غیرقانونی بر تجهیزات پزشکی، دسترسی به مراقبت‌های حیاتی را با مشکل مواجه کرده است. مصاحبه‌شوندگان با دیده‌بان حقوق بشر معتقدند که بیشتر بازماندگان مداخله فوری را از دست داده بودند: «مواردی که باید ظرف چند روز پس از تجاوز انجام شود، ازجمله پیشگیری از بارداری اضطراری (۱۲۰ ساعت) و پیشگیری از عفونت HIV (۷۲ ساعت).»

جهانِ بی‌اعتنا به سودان
خشونت‌های گسترده مبتنی بر جنسیت در حالی همچنان در سودان روبه افزایش است که هر دو طرف متخاصم از پاسخگویی همه‌جانبه به خشونت مبتنی بر جنسیت جلوگیری کرده‌اند. SAF به‌طور عمدی تدارکات بشردوستانه ازجمله تجهیزات پزشکی و دسترسی کارکنان امدادی را محدود کرده است و پاسخ‌دهندگان محلی ازجمله متخصصان بهداشت و داوطلبانی که در شبکه‌های سطح جامعه به‌ویژه اتاق‌های واکنش اضطراری کار می‌کنند، بار عمده پاسخ به این بحران خشونت جنسی را متحمل شده‌اند. هر دو طرف متخاصم پزشکان، پرستاران و امدادگران اورژانس را به‌دلیل کارشان ازجمله حمایت از بازماندگان تجاوز، ترسانده و خودسرانه بازداشت کرده‌اند. اعضای RSF در مواردی هم اعمال خشونت جنسی علیه ارائه‌دهندگان خدمات بهداشتی و سایر خدمات را مرتکب شده‌اند.

باوجود شواهدی مبنی بر وقوع گسترده خشونت جنسی در خارطوم و جاهای دیگر، واکنش منطقه‌ای یا بین‌المللی چندان معنی‌داری وجود نداشته است. سازمان ملل متحد و اتحادیه آفریقا (AU)، مکانیسم‌هایی را برای رسیدگی به خشونت جنسی مرتبط با درگیری ازجمله در سطح شورای امنیت سازمان ملل ایجاد کرده‌اند، اما تاکنون نتوانسته‌اند به‌اندازه کافی این مکانیسم‌ها را در مورد وضعیت سودان درگیر کنند.

به گفته گزارش دیده‌بان حقوق بشر، اعضای شورای امنیت سازمان ملل متحد ازجمله سه عضو آفریقایی شورا، باید از نماینده ویژه دبیرکل درباره خشونت جنسی مرتبط با مناقشه و کودکان در سودان به‌طور منظم توضیحاتی درخواست کنند. درگیری مسلحانه، به‌عنوان اولین گام در جهت حصول اطمینان از اینکه مسئولان مورد بازخواست قرار می‌گیرند و باید برای تقویت سیستم‌های نظارت و گزارش در مورد خشونت جنسی مربوط به درگیری فشار بیاورند. اما نظارت و گزارش‌دهی باتوجه به سازش‌ناپذیری طرف‌های متخاصم و تاکتیک‌های جنگی غیرقانونی آنها کافی نیست.

بسیاری از زنان، مردان و کودکانی که از زمان آغاز جنگ در سودان در معرض خطر قریب‌الوقوع آزار قرار دارند یا از تجاوز جنسی و سایر اشکال خشونت جنسی جان سالم به‌در برده‌اند، باید بدانند که جهان مایل است برای محافظت از آنها فوراً اقدام کند. سازمان ملل متحد و اتحادیه آفریقا موظف شده‌اند تا با یکدیگر در زمینه حفاظت از غیرنظامیان همکاری کنند و آنها باید فوراً مجوز یک ماموریت حفاظت از غیرنظامیان را برای سودان بدهند و به آن دستوری بدهند که شامل پیشگیری و مستندسازی خشونت جنسی مرتبط با درگیری، همچنین کمک به بازماندگان می‌شود.

همچنین در این گزارش درخواست شده اعضای شورای امنیت سازمان ملل متحد و سایر دولت‌های ذی‌ربط باید کسانی را که مسئول خشونت جنسی، هدف قرار دادن مراکز بهداشتی، کارکنان بهداشتی، پاسخ‌دهندگان محلی و مانع عمدی کمک‌های بشردوستانه‌اند، تحریم کنند.

در این گزارش خواسته شده کمک‌کنندگان بین‌المللی بودجه حمایت ملی و بین‌المللی درباره خشونت مبتنی بر جنسیت در سودان و در کشورهای میزبان پناهندگان همسایه را به میزان قابل توجهی افزایش دهند.

خشونت در تعقیب زنان است
گزارش جدید دیده‌بان حقوق بشر درحالی به‌تازگی منتشر شده که سابقه خشونت مبتنی بر جنسیت در سودان موضوع تازه‌ای نیست؛ انجمن Insecurity Insight که در حوزه پژوهش و حمایت از خشونت‌دیدگان غیرنظامی در درگیری‌های مسلحانه در آمریکا فعالیت می‌کند، گزارشی از خشونت جنسی در سودان در بازه زمانی ژانویه تا اکتبر ۲۰۲۰ منتشر کرد که از اطلاعات موجود در خبرگزاری‌های محلی، ملی، بین‌المللی و پایگاه‌های اطلاعاتی آنلاین تهیه شده بود. این سند، خشونت جنسی علیه ۳۹ زن را تجزیه و تحلیل می‌کند؛ ۳۸ نفر از بازماندگان با ترومای ناشی از آن زندگی می‌کنند و یک زن بر اثر تجاوز جنسی کشته شده است.

در این پژوهش آمده، موارد گزارش‌شده خشونت جنسی در سودان توسط افرادی که در تنش‌های سودان نقش دارند و پرسنل نهادهای دولتی انجام شده است. بازماندگان بین هشت تا ۵۰ سال سن دارند که اکثریت آنها زنان بالای ۱۸ سال هستند. بااین‌حال درصد بالایی از بازماندگان، دختران زیر ۱۸ سال هستند. خشونت جنسی اغلب در اولین برخورد انجام شده و در موارد دیگر، بازمانده فریب می‌خورد یا به مکان دیگری برده می‌شود و خشونت جنسی اتفاق می‌افتد؛ گاهی یک‌بار، اما گاهی مکرر. خشونت جنسی در تماس اول اغلب بر زنانی که در مزارع یا جمع‌آوری هیزم، همچنین در داخل یا نزدیک کمپ‌های آوارگان، در هنگام حمله به روستاها یا شهرها کار می‌کنند، تأثیر می‌گذارد.

هفت نفر از این بازماندگان و یک نفر از آنها که کشته‌شده در مناطق باز، ۸ نفر در کمپ آوارگان، ۱۲ نفر طی درگیری و حمله نظامی به روستایشان، سه نفر در نزدیکی شهر مورد خشونت جنسی قرار گرفته و ۹ نفر از بازماندگان، مکان آزاردیدن‌شان را گزارش نکرده‌اند. شش زن و سه دختربچه از محل اولین تماس ربوده شدند و در اسارت، مورد تجاوز جنسی قرار گرفتند. سه دختر ۱۴ تا ۱۷ ساله در کمپ آوارگان کرینینگ، دارفور غربی، توسط مجرمان ناشناس مورد تجاوز جنسی قرار گرفتند. قربانیان مجرد، اغلب هدف تجاوزهای گروهی قرار می‌گرفتند.

در این گزارش آمده است: سوءاستفاده‌کنندگان جنسی عمدتاً در گروه‌های معمولاً بیش از پنج مرد عمل می‌کردند. اکثر سوءاستفاده‌کنندگان جنسی مسلح به اسلحه و گاهی اوقات سوار بر موتورسیکلت، اسب، شتر یا الاغ بودند.

یک زن ۴۱ ساله در یک حمله شبانه به روستای خود در نزدیکی زمین کشاورزی در دارفور مرکزی توسط ۱۰مرد مسلح مورد تجاوز قرار گرفت و تا حد مرگ مورد ضرب‌وشتم قرار گرفت. یک زن و چهار دخترش در روستای تایرو در مرکز دارفور در جریان درگیری بین دو جناح ارتش آزادی‌بخش سودان مورد تجاوز جنسی قرار گرفتند. یک زن در شهر نیالا در دارفور جنوبی توسط سه مرد مسلح که لباس نیروهای مسلح سودان بر تن داشتند مورد تجاوز قرار گرفت.

اکثر آنها به‌عنوان افراد مسلح ناشناس توصیف می‌شوند بااین‌حال اعضای ارتش آزادی‌بخش سودان (دارفور مرکزی)، گارد مرزی شبه‌نظامی (دارفور مرکزی) و نیروهای مسلح سودان (دارفور جنوبی) همه به‌عنوان عاملان نام‌گذاری شدند.

اما تنها در یک مورد خشونت جنسی، مرتکب مورد بازخواست قرار گرفت. گزارش‌های ارائه‌شده در این سند نشان می‌دهد که چگونه زنان و دختران، در معرض خشونت جنسی در حین انجام فعالیت‌های عادی روزمره خود هستند که اغلب مربوط به تأمین مخارج خانواده‌شان است. این پژوهش می‌گوید، گزارش خشونت جنسی اولین گام مهم برای توقف چنین خشونتی است و کسانی که تجربیات خود را گزارش می‌کنند نیاز به حمایت خانواده و جوامع خود دارند. گزارش خشونت‌های جنسی، برای تلاش جهت افزایش آگاهی در مورد مشکل خشونت جنسی، برجسته کردن الگوهایی که می‌تواند به پیشگیری از آن کمک کند و تحت فشار قرار دادن نیروهای امنیتی برای جدی گرفتن مسئولیت‌های خود در قبال زنان مهم است.

گرچه گزارش خشونت جنسی وحشیانه و مرتبط با درگیری در سودان افزایش یافته است بااین‌حال واضح است که داده‌های ارائه‌شده در اینجا تنها کسری از خشونت جنسی است که زنان در این کشور به‌ویژه در دارفور تجربه کرده‌اند. گزارش‌دهی به‌صورت تکه‌تکه باقی مانده و باید کارهای بیشتری برای افزایش آن انجام شود.

بگذارید صلح بازگردد
سه سال بعد از گزارش Insecurity Insight، یعنی در سال ۲۰۲۳ که جنگ داخلی دوباره در سودان بالا گرفت، کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل گزارش داد که زنان سودانی برای فرار از این خشونت‌ها راهی کشورهای همسایه می‌شوند و بسیاری از کسانی که به دنبال پناهندگی‌اند در طول سفر خود آزار و اذیت، آدم‌ربایی، تجاوز جنسی، بهره‌کشی جنسی و سایر اشکال خشونت را تجربه کرده یا شاهد بوده‌اند.

سلما ۲۶ ساله، با همسر و سه فرزندش در ال‌جنینا در منطقه دارفور غربی سودان زندگی می‌کرد. خانه‌ی خانواده زمانی که درگیری شهر را فرا گرفت، سوخت و آنها بیش از یک هفته به ساختمان‌های متروکه در محله پناه بردند، سپس به سمت مرز چاد حرکت کردند. قبل از رسیدن به مرز، شوهر سلما توسط گروهی از مردان مسلح دستگیر شد و او و فرزندانش مجبور شدند بدون او ادامه دهند. اندکی بعد، چهار مرد مسلحِ دیگر، گروه را متوقف کردند و به سلما گفتند کودکی را که حمل می‌کند زمین بگذارد.

سلما می‌گوید: «آنها کتکم زدند و من به زمین افتادم و بیهوش شدم. نمی‌دانم با من چه کردند، اما وقتی چشمانم را باز کردم، فرزندانم را در کنارم دیدم و دیگر لباسی به تنم نداشتم.»

آنها سرانجام به رودخانه‌ای رسیدند که مرز چاد را مشخص می‌کرد و او از میان آب گل‌آلود و تا بالای کمر به این‌طرف و آن‌طرف رفت تا فرزندانش را به مکان امن برساند. این خانواده اکنون در شرق چاد زندگی می‌کنند، جایی که سلما در UNHCR ثبت‌نام و کمک‌های غذایی و مراقبت‌های پزشکی دریافت کرد. اما به‌رغم کمک‌هایی که دریافت کرده، وضعیت او همچنان بد است. او با انجام کارهای عجیب و غریب برای همسایگانش پول کمی به دست می‌آورد تا به تغذیه فرزندانش کمک کند، اما همچنان از درد در ناحیه کمر و شکم پس از حمله رنج می‌برد: «با وجود درد باید کار کنم. در غیر این صورت چه کسی به فرزندان من غذا خواهد داد؟ فرزندان ما باید برای آینده خود در مدرسه باشند. من فقط می‌خواهم فرزندانم به مدرسه بروند و در امنیت باشند. قبلاً در شرایط خوبی زندگی می‌کردم، اما از زمانی که شوهرم را گرفتند، کسی را ندارم که به من کمک کند. مردم به من گفتند که او کشته شده است، اما من به چشم خودم ندیدم.»

در سال ۲۰۲۳، کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد افزایش موارد خشونت مبتنی بر جنسیت در شرق چاد، جایی که بیشتر پناهجویان از سودان به آنجا آمده‌اند را ثبت کرد؛ آماری بیش از دوبرابر سال قبل. مقیاس واقعی این مشکل احتمالاً حتی بیشتر است؛ با گزارش نکردن حوادث به‌دلیل ترس از انگ و انتقام. روندی که در سایر کشورهای میزبان پناهندگان از سودان تکرار شده است.

«نادین سکاگاندا موتونزی»، افسر کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل در شرق چاد، توضیح داده که مقیاس وضعیت اضطراری و کمبود بودجه موجود مانع از پاسخ UNHCR شده است: «بودجه کافی برای اجرای خدمات مختلف به همه بازماندگان وجود ندارد.»

در اتیوپی، «فاطمه» پیام روشنی برای رهبران جناح‌های متخاصم سودان دارد، زیرا او و فرزندانش به‌عنوان پناهنده با آینده‌ای مبهم روبه‌رو هستند: «پیام من به آنها این است که جنگ را متوقف کنید… بگذارید صلح بازگردد. ما به صلح نیاز داریم تا بتوانیم به سودان برگردیم، تا هرکس بتواند به خانه خود بازگردد.»/هم‌میهن

 

۱۵ مرداد ۱۴۰۳

نظرات بسته است