کنشگری صبورانه و پیگیر برای حقوق زنان

هالدیس هولست معاون دبیرکل سازمان بین‌المللی آموزش و پرورش: به‌عنوان سازمان بین‌المللی آموزش و پرورش می‌دانیم که برابری جنسیتی نیازمند آموزش باکیفیت و فراگیر برای همه است. ما از دولت‌ها خواسته‌ایم که دسترسی برابر به آموزش رایگان، فراگیر، باکیفیت و آموزش مادام‌العمر را برای تمام زنان و دختران، بدون توجه به هویت جنسیتی، گرایش جنسی، نژاد، قومیت، ناتوانی یا وضعیت مهاجرت آنها تضمین کنند…./

***

ترجمه: شیوا عاملی‌راد شفیعی

هالدیس هولست معاون دبیرکل سازمان بین‌المللی آموزش و پرورش (EI) است و مسئول هدایت فعالیت‌های برابری در این سازمان می‌باشد. به عنوان یک معلم، رهبر اتحادیه، و فمینیست، هالدیس حقوق زنان را در آموزش و پرورش و از طریق اتحادیه‌های آموزشی ترویج کرده است، و در سطوح مختلف از جوامع کوچک در نروژ زادگاهش تا سازمان ملل متحد فعالیت کرده است. به مناسبت جلسه شصت و نهم کمیسیون وضعیت زنان سازمان ملل (UN CSW) و سی‌امین سالگرد اعلامیه و پلتفرم اقدام پکن، دنیای آموزش گفت‌وگویی با هالدیس داشته است تا نظرات او را درباره دهه‌ها فعالیت سیاسی که ما را به این لحظه رسانده و چالش‌های پیش رو را به بجث بگذارند:

📌اولین تجربه شما در کمیسیون وضعیت زنان سازمان ملل چگونه بود و چرا همیشه به آن باز می‌گردید؟ این تجربه در طول سال‌ها چگونه تغییر کرده است؟

اولین بار که در کمیسیون وضعیت زنان سازمان ملل شرکت کردم، در مارس ۲۰۱۳ بود، همان سالی که کارم را در سازمان بین‌المللی آموزش و پرورش شروع کردم. فکر می‌کنم آنچه در آن تجربه اولیه قابل توجه بود، حضور در این متروپولیس عظیم یعنی نیویورک و دیدن همه این زنان و دختران از سرتاسر جهان بود که در خیابان‌ها در حال حرکت بودند، به رویدادها می‌رفتند، بحث می‌کردند و نظراتشان را مطرح می‌کردند. این تجربه خیلی انرژی‌بخش بود. به همین دلیل است که همیشه به آنجا برمی‌گردم: چون کمیسیون وضعیت زنان سازمان ملل یک جامعه عظیم از زنان و دختران و همچنین مردانی است با نظرات و تجربیات زندگی متنوع. مانند خود نیویورک، این جامعه فعالان یک کوره ذوب است و همه ما بر یک موضوع متمرکز هستیم – پیشبرد حقوق زنان. البته، موانعی برای شرکت در این رویداد وجود دارد، به ویژه وقتی صحبت از ویزای ایالات متحده و هزینه‌های سفر به نیویورک می‌شود. برای برخی از ما، ممکن است راحت باشد که به عنوان شهروندان جهانی سفر کنیم و از مرزها عبور کنیم، اما باید به یاد داشته باشیم که این وضعیت برای همه یکسان نیست. بسیاری از افراد مجبورند ماه‌ها قبل برنامه‌ریزی کنند، باید به کشورهای دیگر سفر کنند تا مصاحبه ویزا داشته باشند و گاهی اوقات درخواست‌هایشان رد می‌شود. این موضوع به توجه سازمان ملل متحد برای زنان (UN Women) رسانده شده است و آنها حمایت‌هایی کرده‌اند، مانند صدور نامه‌های دعوت و کمک به بهترین شکل ممکن. ما همچنین تمام تلاش خود را برای حمایت از اعضای خود انجام می‌دهیم تا بتوانند به نیویورک سفر کنند و بخشی از کمیسیون وضعیت زنان سازمان ملل باشند، اما منابع مالی ما محدود است.

همیشه سفر به سازمان ملل خاص و ویژه است. سازمان ملل یک نهاد بسیار مهم برای تمام بشریت است و حضور در آن به من حس خوش‌بینی می‌دهد. باز کردن درهای مقر سازمان ملل برای مردم عادی، نه فقط سران دولت‌ها بلکه برای فعالان از سراسر جهان که زنان را با تمام تنوعشان نمایندگی می‌کنند، تجربه‌ای زیبا است. این احساس را به انسان می‌دهد که دنیا در حال متحد شدن است به روشی سازنده، با تمرکز و ماموریتی مشترک. در طول سال‌ها، ما به موضوعات مختلفی پرداخته‌ایم و سال‌هایی که بر آموزش تمرکز کردیم، به‌ویژه برای ما در سازمان بین‌المللی آموزش و پرورش بسیار مرتبط بود. اما همیشه جنبه‌هایی پیدا می‌کنیم که برای ما به عنوان زنان فعال در اتحادیه‌های آموزشی جالب و مهم هستند. کمیسیون وضعیت زنان سازمان ملل همچنین فرصتی عالی است برای اینکه وقت خود را با خواهران اتحادیه‌یمان بگذرانیم. همیشه به عنوان هیئت اتحادیه جهانی که نماینده زنان کارگر در سرتاسر جهان است، با هم جمع می‌شویم. ما جلسات توجیهی برگزار می‌کنیم، به رویدادها می‌رویم، به اشتراک می‌گذاریم و بحث می‌کنیم. این احساس خواهرانگی فوق‌العاده‌ای است.

📌دنیای آموزش: چرا مهم است که زنان رهبر با یکدیگر جمع شوند و از چه چیزهایی از به اشتراک گذاشتن تجربیات با همکارانتان خارج از جلسات رسمی آموخته‌اید؟

رهبران زن، مانند تمام رهبران، نیاز به شبکه‌سازی دارند. شما نمی‌توانید هیچ کاری را به‌تنهایی انجام دهید. کمیسیون وضعیت زنان سازمان ملل فرصتی است برای اینکه در یک فضای مشترک باشیم و این اهمیت بیشتری دارد چون بسیار پیش می‌آید که در موقعیت رهبری احساس تنهایی کنید. بودن در یک مکان جدید با افرادی جدید، دیدگاه متفاوتی به شما می‌دهد و فرصتی برای دریافت حمایت و حمایت از دیگران فراهم می‌کند. چه در رویدادهای رسمی یا غیررسمی، یک گفت‌وگو بر سر قهوه یا فردی که در خیابان شروع به صحبت با شما می‌کند چون نشان کمیسیون وضعیت زنان سازمان ملل را روی لباس شما می‌بیند، این تعاملات است که کمیسیون وضعیت زنان سازمان ملل را پرانرژی، الهام‌بخش و کاملاً منحصر به فرد می‌کند. علاوه بر این، رویدادهای زیادی در حال برگزاری هستند که شما را به چالش می‌کشند تا از منطقه راحتی خود خارج شوید و چیزی جدید بیاموزید یا دیدگاه جدیدی پیدا کنید. یادم می‌آید که به یک رویداد در مورد حقوق مردم بومی که توسط نمایندگی فنلاند در نیویورک سازماندهی شده بود، رفتم. در آنجا یک زن جوان در مورد حقوق مردم سامی که ماهیگیر رودخانه‌ای هستند صحبت می‌کرد. من از نروژ هستم که مردم سامی در آنجا بومی هستند و هیچ‌وقت نمی‌دانستم که گروهی از مردم سامی به نام ماهیگیران رودخانه وجود دارند. من فقط در مورد چرندگان گوزن و سامی‌های ساحلی می‌دانستم، اما این کاملاً جدید بود. از نداشتن اطلاعات خودم شوکه شدم، اما همچنین خوشحال شدم که چیزی جدید یاد گرفتم. شما اغلب از این رویدادها خارج می‌شوید و احساس می‌کنید که یک مأموریت دارید و چیزی برای ایستادن و دفاع از آن وجود دارد.

کمیسیون وضعیت زنان سازمان ملل شما را از فضای محدود خود خارج می‌کند و دنیای عظیمی را به شما نشان می‌دهد که الهام‌بخش و انگیزه‌دهنده است. اما در عین حال، شما می‌توانید فضای خود را بسازید. یک سال در نیویورک، زمانی که طوفان برفی منتهتن را تحت تأثیر قرار داد و همه چیز متوقف شد، ما در هتل گیر کردیم. سازمان ملل تعطیل شد، خیابان‌ها را نتواستند پاک کنند و ما در هتل ماندیم. بنابراین، ما، ۲۰ زن از هیئت اعزامی، گرد هم آمدیم و یک سمینار خودجوش برگزار کردیم. یکدیگر را به چالش کشیدیم تا داستان‌های خود را بگوییم، سوال پرسیدیم و حکمت و تجربیات خود را با هم به اشتراک گذاشتیم. در این داستان‌ها ارزش زیادی وجود دارد. این‌گونه است که ما شباهت‌های خود را پیدا می‌کنیم، چالش‌هایی که در مناطق و قاره‌های دور با هم داریم و همچنین عزم، تعهد و همبستگی‌مان را. شکستن موانع و ایجاد ارتباطات راهی فوق‌العاده برای گذراندن طوفان برفی بود. ما بهترین استفاده را از آن موقعیت کردیم.

📌چرا فکر می‌کنید حضور فعالان اتحادیه‌های آموزشی در کمیسیون وضعیت زنان سازمان ملل اهمیت دارد؟

حضور سازمان بین‌المللی آموزش و پرورش و اعضای ما در کمیسیون وضعیت زنان سازمان ملل کاملاً ضروری است. اکثریت اعضای ۳۳ میلیون نفری ما زنان هستند و ما وظیفه داریم تا حقوق آنها را در سطح جهانی دفاع کنیم و ارتقا دهیم. حقوق بشر و حقوق زنان در قلب ارزش‌ها و ماموریت ما قرار دارند. علاوه بر این، بسیاری از موضوعاتی که در کمیسیون وضعیت زنان سازمان ملل مطرح می‌شود به دنیای کار مربوط است و برای کارگران آموزشی بسیار مهم است. به عنوان اتحادیه‌ها، باید در آنجا حضور داشته باشیم تا صدای زنانی باشیم که در سراسر جهان آموزش را پیش می‌برند.

📌 مهم‌ترین خواسته‌های اتحادیه‌ها برای نشست ۶۹ام کمیسیون وضعیت زنان چیست؟

نتایج توافقی امسال متفاوت خواهد بود، زیرا ما در واقع به ۳۰ سال گذشته نگاه می‌کنیم. به جای بیانیه‌ای متمرکز، یک بیانیه بسیار گسترده خواهیم داشت که سعی دارد تصویر کلی را ترسیم کند. ما با هم‌پیمانان خود کار خواهیم کرد تا از موارد مهمی دفاع کنیم که باید گنجانده شوند، مانند حق آموزش رایگان عمومی، محیط کار بدون خشونت و آزار و گفت‌وگوی اجتماعی معنادار. مذاکرات دشوار خواهد بود چون برخی مسائل به‌ویژه مسائل مربوط به حقوق باروری و هویت جنسیتی، جنجالی تلقی می‌شوند. ما به‌عنوان سازمان بین‌المللی آموزش و پرورش می‌دانیم که برابری جنسیتی نیازمند آموزش باکیفیت و فراگیر برای همه است. ما از دولت‌ها خواسته‌ایم که دسترسی برابر به آموزش رایگان، فراگیر، باکیفیت و آموزش مادام‌العمر را برای تمام زنان و دختران، بدون توجه به هویت جنسیتی، گرایش جنسی، نژاد، قومیت، ناتوانی یا وضعیت مهاجرت آنها تضمین کنند. ما خواستار حقوق معلمان از جمله حقوق رقابتی، شرایط کاری عادلانه و توسعه حرفه‌ای مستمر برای معلمان هستیم. فراموش نکنیم که تدریس در بسیاری از نقاط جهان شغلی است که زنان بر آن تسلط دارند و معلمان مهم‌ترین عامل در دستیابی به آموزش باکیفیت هستند. کمبود جهانی معلمان باید با اجرای توصیه‌های سازمان ملل برای یک حرفه تدریس قوی و مقاوم حل شود. ما همچنین از دولت‌ها خواسته‌ایم که با معلمان و اتحادیه‌های ما همکاری کنند تا خشونت مبتنی بر جنسیت در مدارس را پایان دهند و کنوانسیون ۱۹۰ سازمان بین‌المللی کار را برای دنیای کاری بدون خشونت و آزار و اذیت تصویب و به طور کامل اجرا کنند. بیانیه ۳۰ سالگی پکن باید ارتباط میان برابری جنسیتی و صلح پایدار را نیز برجسته کند. زنان در مناطق درگیری باید محافظت شوند، مدارس باید امن نگه داشته شوند و معلمان باید حمایت شوند. تأمین مالی مناسب برای اطمینان از مشارکت زنان در تلاش‌های صلح و خدمات خط مقدم ضروری است. و در پی جنگ، فرصت‌های اقتصادی و کار شایسته برای ثبات پس از جنگ کلیدی هستند.

📌نقش جامعه و شبکه‌ها در جنبش فمینیستی و به ویژه در پیشبرد حقوق زنان در اتحادیه‌های آموزشی چیست؟

اگر قرار است پیشرفت کنیم، باید از پایین به بالا سازمان‌دهی کنیم. نمی‌توان دنیا را از بالا تغییر داد و نمی‌توان دنیا را به‌تنهایی تغییر داد. اینجاست که ساختن جامعه و اتحادها اهمیت پیدا می‌کند. این موضوع هم در داخل کشور، در اتحادیه‌هایمان و هم در سطح جهانی، در مکان‌هایی مانند کمیسیون وضعیت زنان سازمان ملل کاربرد دارد.

در سازمان بین‌المللی آموزش و پرورش، شبکه‌های زنان یک استراتژی و ابزار برای پیشبرد حقوق زنان در اتحادیه‌هایمان هستند. ما شبکه‌های زنان بسیار قوی در سطوح زیرمنطقه‌ای و منطقه‌ای در آفریقا، آسیا-اقیانوسیه و آمریکای لاتین داریم. این شبکه‌ها منابع بزرگی از انگیزه و قدرت هستند وقتی که به ساختارهای تصمیم‌گیری متصل باشند. باید همیشه مراقب باشیم که از شبکه‌ها، کمیته‌ها یا رویدادهای زنان برای نمادگرایی یا صرفاً پر کردن یک جای خالی استفاده نکنیم. در سطح جهانی، به عنوان یک فدراسیون اتحادیه‌ها، ساختن جامعه و اتحادها ضروری است. در کمیسیون وضعیت زنان سازمان ملل، همیشه با اتحادیه‌های جهانی دیگر متحد می‌شویم و جبهه مشترکی به‌عنوان یک هیئت اتحادیه‌ای ارائه می‌دهیم که برای کارگران زن در سراسر جهان صحبت می‌کند. با هم، ما نماینده‌تر هستیم و می‌توانیم با اقتدار درباره بخش‌ها و مسائل مختلف صحبت کنیم. هیچ‌کدام از ما نمی‌توانیم به‌تنهایی این کار را انجام دهیم، اما وقتی با هم باشیم، بسیار قوی‌تر می‌شویم.

📌 از زمانی که به عنوان معلم کلاس درس شروع کردید و سپس وارد اتحادیه شدید، چه پیشرفت‌هایی مشاهده کرده‌اید و چه چالش‌هایی همچنان باقی است؟

من در سال ۱۹۸۳ به عنوان معلم شروع کردم، تجربه‌ای طولانی‌مدت دارم. خیلی راحت است که فقط به لحظه حاضر متمرکز شویم و تمام مشکلات و کارهایی که هنوز باید انجام شود و به دست آوریم را ببینیم. اما فکر می‌کنم ارزشمند است که دیدگاه بلندمدت‌تری داشته باشیم و به آنچه که به دست آورده‌ایم فکر کنیم. وقتی به پیشرفت‌هایی که در طول زندگی‌ام و حتی قبل از آن به دست آمده نگاه می‌کنم، می‌بینم که دستاوردهای زیادی داریم. مدتی پیش، زنان برای حق رأی خود مبارزه می‌کردند. در کشور من، معلمان زن و اتحادیه آنها رهبری این حرکت را بر عهده داشتند و این کار زمان زیادی برد و نیازمند تلاش و عزم فراوان بود. رئیس اتحادیه معلمان زن اولین زن عضو پارلمان شد. نروژ یکی از اولین کشورهایی بود که زنان حق رأی خود را به دست آوردند، و حرفه ما بخشی از این پیروزی بود، بنابراین این چیزی است که به آن افتخار می‌کنیم.

همین امر در تجربه شخصی من نیز صادق است. من حرفه‌ام را به عنوان معلم تربیت بدنی در یک روستای کوچک ماهیگیری در شمال نروژ آغاز کردم. به یاد دارم که در آن زمان خیلی غیر معمول بود که به دختران اجازه داده شود فوتبال بازی کنند، کشتی رقابتی انجام دهند یا پرش اسکی کنند. به تدریج که به دختران اجازه داده شد تا شرکت کنند و رقابت کنند، این یک تغییر بنیادین بود. تغییر زمان می‌برد و نیاز به استقامت و صبر دارد تا ذهن‌ها و سنت‌ها تغییر کنند. حالا ما به جایی رسیده‌ایم که تقریباً هیچ ورزشی برای زنان ممنوع نیست و این پیشرفت است. همین امر در دنیای کار نیز صدق می‌کند. تعداد زنان شاغل در چند دهه گذشته به طور چشمگیری افزایش یافته است و این به معنای استقلال مالی و آزادی بیشتر برای صدها میلیون زن است.

ما در اتحادیه‌هایمان نیز پیشرفت‌هایی می‌بینیم. زنان بیشتر از هر زمان دیگری به موقعیت‌های بالاتر می‌رسند و حرفه‌مان را نمایندگی می‌کنند. تعداد رهبران مدارس که زنان هستند نسبت به سال ۱۹۸۳ بسیار بیشتر است. ما باید همیشه به یاد داشته باشیم که پیشرفت زمان می‌برد و باید تمام پیروزی‌های خود، بزرگ و کوچک، را ارج بنهیم. البته، پیشرفت در کشورهای مختلف برابر نیست و خطی نیست که همیشه در حال رشد باشد. همیشه عقب‌نشینی‌ها و موانعی وجود دارد. اما نباید امید خود را از دست بدهیم و باید به حرکت در مسیر درست ادامه دهیم. هیچ‌گاه نباید فراموش کنیم که چقدر پیشرفت کرده‌ایم.

به تازگی یک سریال درباره رئیس‌جمهور ایسلند، ویگدیس فینبوگادوتیر، تماشا می‌کردم. در سال ۱۹۸۰، او اولین زنی شد که به طور دموکراتیک به عنوان رئیس‌جمهور یک کشور انتخاب شد. این تنها ۴۵ سال پیش بود. او مادری تنها و معلم بود و به طور طبیعی با واکنش‌های زیادی روبه‌رو شد. او انتخابات ریاست‌جمهوری را با فاصله کمی برد، اما برای دوره‌های متوالی به مدت ۱۶ سال دوباره انتخاب شد. از آن زمان، تعداد بیشتری از زنان به مقام‌های عالی دست یافته‌اند – پیشرفت غیرقابل انکار است. الگوهای نقش بسیار مهم هستند زیرا به ما نشان می‌دهند که چه چیزی ممکن است. وقتی به موقعیت قدرت می‌رسیم، فقط مربوط به خودمان نیست؛ بلکه مربوط به کسانی است که راه را برای ما هموار کرده‌اند و کسانی که در آینده در پی‌روی از ما خواهند بود چون اکنون توانایی و اعتماد به نفس دارند که آن را انجام دهند.

📌اخیراً واکنش‌ها علیه فمینیسم و دیگر جنبش‌های عدالت اجتماعی، زمینۀ سیاسی پیدا کرده است. چگونه می‌توانیم اطمینان حاصل کنیم که پیشرفت از دست نرود و همچنان با وجود چالش‌ها به جلو حرکت کنیم؟

این اولین واکنش علیه برابری جنسیتی نیست و آخرین آن نیز نخواهد بود. این یک چرخه است: ما به چیزی دست می‌یابیم و سپس واکنش‌هایی به آن صورت می‌گیرد. راحت است که دلیل آن را درک کنیم – ما در تلاش هستیم تا فضایی را به خود اختصاص دهیم، قدرتی را بگیریم، اما این فضا هم‌اکنون اشغال شده است. هیچ‌کس نمی‌خواهد کنار زده شود، بنابراین واکنش نشان می‌دهند. این یک واکنش خودکار است.

مردان و پسران ممکن است احساس تهدید کنند و نتوانند نقش خود را تغییر دهند. ما باید با آنها صحبت کنیم و درگیر نگرانی‌های آنها شویم تا بتوانیم با هم نقش‌های جنسیتی سنتی را که برای همه، مردان و زنان، مضر هستند تغییر دهیم. ما باید این کار را بدون دادن امتیاز در زمینه حقوق برابر انجام دهیم. نباید برای قدرت نمادین، نمادگرایی یا به ما گفته شود که باید چه باشیم و چه کنیم، راضی شویم. البته رسانه‌های اجتماعی و حباب‌ها یا دایره‌هایی که ایجاد می‌کنند، ارتباطات را دشوار می‌سازد، اما این فقط به این معنی است که ما باید استراتژی‌های خود را به طور مداوم تنظیم کنیم. راهی جز پیشروی وجود ندارد.

به عنوان اکتیویست، ما می‌خواهیم هرچه سریع‌تر تغییر ایجاد کنیم. نیروی ارزش‌های ما که ما را مصمم و متعهد می‌کند، می‌تواند باعث شود که صبر نداشته باشیم. اما ما باید صبور باشیم و به یاد داشته باشیم که در طول تاریخ، هیچ‌گاه اوضاع ساده نبوده است. این مبارزه برای حقوق زنان یک ماراتن است، نه یک دویدن سریع. ما باید روحیه خود را بالا نگه داریم، امید را زنده نگه داریم و من می‌بینم که ساختن جامعه‌ای با دیگر زنان و هم‌پیمانان بسیار مفید است. تنها نباشید و اطراف خود را نگاه کنید تا ببینید آیا می‌توانید برای کسی حضور داشته باشید. و همیشه به یاد داشته باشید که صبر به معنای تسلیم شدن نیست، صبر یعنی استقامت. با هم ادامه می‌دهیم.

 

شورای هماهنگی تشکل‌های صنفی فرهنگیان ایران

 

۱۵ فروردین ۱۴۰۴

نظرات بسته است