مهناز افضلی یکی از مستندسازان برجسته‌ای است که آثارش بر مسائل اجتماعی و محیط زیستی تمرکز دارد. او با ساخت مستندهایی تأثیرگذار، نقش مهمی در آگاهی‌بخشی عمومی ایفا کرده و دغدغه‌های زیست‌محیطی و انسانی را به تصویر کشیده است. یکی از شاخص‌ترین آثار او مستند مادر زمین است که تولید ۱۳۹۵ می باشد و به زندگی و فعالیت‌های هایده شیرزادی، یکی از فعالان محیط زیست در کرمانشاه، می‌پردازد…./

***

مهگان فرهنگ

این مستند نشان می‌دهد که چگونه تلاش‌های یک زن می‌تواند تأثیر عمیقی بر جامعه بگذارد و با مدیریت اصولی پسماند، هم به حفظ محیط زیست کمک کند و هم برای زنان کم‌برخوردار فرصت‌های شغلی ایجاد نماید.

تمرکز مستند “مادر زمین” بر بحران‌ها و راهکارها

مستند مادر زمین نه‌تنها چالش‌های زیست‌محیطی ایران را بررسی می‌کند، بلکه به ارائه راه‌حل‌های ممکن نیز می‌پردازد. این فیلم بر تأثیر فعالیت‌های شیرزادی در بهبود وضعیت زباله و بازیافت و ایجاد اشتغال پایدار برای زنان سرپرست خانوار تمرکز دارد. او تلاش کرده است تا با استفاده از روش‌های نوین بازیافت و آموزش جوامع محلی، فرهنگ تفکیک زباله را در جامعه گسترش دهد. تلاش‌های هایده شیرزادی به‌عنوان یک حامی محیط زیست و تلاش او برای به‌کارگیری دانش در راستای حفظ زمین، که مادر همه محسوب می‌شود، در این فیلم با دقت و هوشمندی به نمایش گذاشته شده است.

یکی از جنبه‌های برجسته این مستند، نمایش نقش زنان در حفظ محیط زیست است. هایده شیرزادی نمونه‌ای از یک زن فعال و تأثیرگذار در این حوزه است که توانسته است با ایجاد کارگاه‌های بازیافت، نه‌تنها به کاهش آلودگی کمک کند، بلکه فرصت‌های شغلی نیز برای زنان کم‌برخوردار فراهم سازد. این فیلم همچنین به مشکلاتی مانند نبود حمایت‌های دولتی و بی‌توجهی برخی از مسئولان به بحران زباله در ایران می‌پردازد و تلاش دارد تا با برجسته کردن چالش‌ها و ارائه نمونه‌های موفق، افکار عمومی را نسبت به این موضوع حساس‌تر کند.

رویکرد انسانی و اجتماعی در مستندسازی

مهناز افضلی در مستندسازی خود از رویکردی انسانی بهره می‌گیرد. او نه‌تنها به مشکلات محیط زیستی می‌پردازد، بلکه تلاش دارد چهره‌هایی را معرفی کند که برای حل این مشکلات اقدام کرده‌اند. این سبک مستندسازی، به‌جای نمایش صرف یک بحران، بینندگان را به اقدام و تغییر تشویق می‌کند.

رویکرد انسانی در مستندسازی بر روایت داستان‌هایی تمرکز دارد که احساسات، تجربیات و چالش‌های افراد را به تصویر می‌کشد. برخلاف روش‌های صرفاً اطلاعاتی، این سبک مستندسازی بر همذات‌پنداری مخاطب تأکید دارد و تأثیر عمیق‌تری بر آگاهی و رفتار اجتماعی می‌گذارد. در جامعه‌شناسی، مستندهای انسانی ابزاری برای تحلیل ساختارهای اجتماعی، نابرابری‌ها و تغییرات فرهنگی محسوب می‌شوند. این رویکرد با نمایش زندگی واقعی افراد و گروه‌ها، نه‌تنها اطلاعات ارائه می‌دهد، بلکه افراد را به کنشگری اجتماعی ترغیب می‌کند.

مستند اجتماعی به‌عنوان ابزاری برای کنشگری

مستند اجتماعی می‌تواند نوعی کنشگری باشد زیرا با نمایش واقعیت‌های نادیده‌گرفته‌شده، آگاهی عمومی را افزایش می‌دهد و افکار عمومی را به چالش می‌کشد. این مستندها مسائل اجتماعی، اقتصادی و سیاسی را برجسته کرده و مخاطبان را ترغیب می‌کنند تا نسبت به بی‌عدالتی‌ها واکنش نشان دهند. با روایت‌های مستند و ارائه شواهد عینی، این آثار می‌توانند تغییرات فرهنگی و سیاسی ایجاد کرده و حتی سیاست‌گذاران را تحت فشار قرار دهند. مستندسازان، با انتخاب موضوعات حساس و انتقال صدای گروه‌های به حاشیه رانده‌شده، به‌عنوان فعالان اجتماعی عمل می‌کنند و مردم را به مشارکت در تغییرات اجتماعی تشویق می‌کنند.

افضلی علاوه بر مادر زمین، مستندهای مهم دیگری نیز ساخته است که به موضوعات اجتماعی و انسانی پرداخته‌اند. برخی از آثار او عبارت‌اند از:

بدون شاهد (۱۳۷۹)

زنانه (۱۳۸۰)

کارت قرمز (۱۳۸۶)

فریم سوم (۱۴۰۳)

سه روز (۱۳۹۱)

او با روایت‌های تأثیرگذار خود، اعتقاد دارد که مستند می‌تواند ابزاری قوی برای آگاهی‌بخشی و ایجاد تغییرات مثبت در جامعه باشد.

مستند اجتماعی نه‌تنها روایتی از واقعیت‌های تلخ و مشکلات جامعه است، بلکه ابزاری قدرتمند برای ایجاد تغییر محسوب می‌شود. فیلم‌هایی مانند مادر زمین نشان می‌دهند که چگونه می‌توان با نمایش نمونه‌های موفق، افکار عمومی را تحت تأثیر قرار داد و آن‌ها را به مشارکت در حل مشکلات اجتماعی ترغیب کرد. مستندسازان با پرداختن به موضوعات حساس، نه‌تنها صدای افراد بی‌صدا را به گوش دیگران می‌رسانند، بلکه مسیرهای جدیدی برای تغییر و پیشرفت ایجاد می‌کنند. مهناز افضلی نمونه‌ای از مستندسازان متعهدی است که هنر را در خدمت آگاهی‌بخشی و تغییرات مثبت اجتماعی به کار گرفته است. آثار او ثابت می‌کنند که سینمای مستند می‌تواند الهام‌بخش کنشگران اجتماعی باشد و به‌عنوان ابزاری برای بهبود شرایط جامعه نقش‌آفرینی کند.

کانون زنان ایرانی

۴ اسفند ۱۴۰۳

نظرات بسته است