همیشه تعدیل ها با زنان آغاز می شود
هر برامد مشترکی بین جنبش های اجتماعی از نظر من می تواند اقدامی راهگشا باشد در هر زمینه ای. در مورد جنبش زنان و کارگری هم همین گونه است، گفتگو و تعامل و داشتن استراتژی مشخص بین فعالان زنان و کارگری هم ضروری است و هم می تواند روزنه هایی را برای بهبود وضعیت زنان کارگر و به طور کلی کارگران ایجاد کند …
***
هر برامد مشترکی بین جنبش های اجتماعی از نظر من می تواند اقدامی راهگشا باشد در هر زمینه ای. در مورد جنبش زنان و کارگری هم همین گونه است، گفتگو و تعامل و داشتن استراتژی مشخص بین فعالان زنان و کارگری هم ضروری است و هم می تواند روزنه هایی را برای بهبود وضعیت زنان کارگر و به طور کلی کارگران ایجاد کند …
اخبار روز: در آستانه ی اول ماه مه هستیم. وضعیت کارگران و زحمتکشان در جامعه به چه صورتی است، امیدی به بهبود وضعیت معیشتی آنان هست؟
مریم رحمانی: متاسفانه وضعیت کارگران روز به روز در حال بدتر شدن است و اعتراضات آنان نیز با سرکوب مواجه می شود. حداقل دستمزد کارگران در سال ۹۷ با افزایش ۱٨۶ هزار تومانی، به «یک میلیون و ۱۱۶ هزار تومان» رسید که عملا زیر خط فقر است و با توجه به تورم کفاف زندگی خانواده های کارگران را نمی دهد. از طرفی با توجه به بسته شدن کارگاه ها و کارخانه ها و عدم محقق شدن وعده های دولت برای اشتغالزایی به نظر می رسد وضعیت معیشتی کارگران بدتر خواهد شد. در این میان به مراتب وضعیت زنان کارگر بدتر از مردان است زیرا همیشه تعدیل ها با زنان اغاز می شود. و دستمزدهای کمتری هم به انان تعلق می گیرد. حتی ما نمی دانیم در سال گذشته از بین تعطیلی ها و اخراج ها چند درصد زنان کارگر را شامل شده است. بیشتر زنان هم دارای بیمه نیستند یا در کارهای غیررسمی که استثمار بیشتری وجود دارد شاغل اند. هیچ قانونی هم برای جلوگیری از ازار جنسی نه در محیط های رسمی نه در عیررسمی وجود ندارد. بنابراین از هر سو که نگاه کنید زنان نه دستمزد برابر به ازای کار یکسان می گیرند نه بیمه دارند نه فضای امنی برای کارکردن.
اخبار روز: در یک سال و نیم اخیر شاهد گسترش اعتراضات و اعتصابات کارگری بوده ایم. به نظر می آید دستاورد ها، چشمگیر و متناسب با کثرت اعتراضات نبوده است. ضعف کار کجاست و برای از میان بردن آن چه باید کرد؟
مریم رحمانی: به نظرم مهم ترین مساله بحث سازماندهی و نبود رهبری واحد است. اگر به تاریخ ایران برگردیم بهترین سازماندهی را حزب توده در اعتصابات انجام می داد اما بعد از انقلاب با از بین رفتن تشکل های مستقل و احزاب دیگر توان سازماندهی به شکل سابق نداریم و از دیگر سو اتمیزه شدن جامعه نیز در این میان مهم است. مثلا وضعیت اقتصادی کارمندان (معلمان، پرستاران، بازنشستگان…) خوب نیست اما متاسفانه ما شاهد بهم گره خوردن این افشار در حمایت از یکدیگر نیستیم. هرکدام از این گروه ها به تنهایی تجمع می کنند در حالی که همه انها مطالباتشان صنفی است. اگر سازماندهی وجود داشت تا همه با هم اعتراض کنند به نظر وضعیت بهتری به وجود می آمد. حتی کارگران هم باهم متحد نیستند و هر کارخانه ای که تعطیل می شود یا حقوق کارگرانش را پرداخت نمی کند تنها همان کارگران اعتراض می کنند. و ما حمایت دیگر کارگران را از هم نداریم. این پیوند نخوردن اقشار متوسط و کارگران به هم سبب می شود این اعتراضات بی نتیجه بماند و سرکوب شود.
اخبار روز: مبارزات کارگران از نبود تشکل های قدرتمند کارگری آسیب می بیند، حکومت با تشکل های دست ساخته به این وضعیت دامن می زند. چشم انداز ایجاد و تقویت تشکل های کارگری را در کشور چطور می بیند؟ تشکل های مستقل موجود چه میزان فعالیت دارند و از چه جهاتی تحت فشار هستند؟
مریم رحمانی: اندک تشکل های مستقل کارگری نه تنها تحت فشار حکومت هستند که مانند سایر جنبش های اجتماعی پیوند مستحکمی میان آنان نیست. در حقیقت تشکل های دولتی از یک سو، عادات و رفتارهای ما ایرانیان که در کار جمعی ضعیف هستیم و ترجیح می دهیم هر کدام ساز خودمان را بزنیم تا اینکه در راستای اهدافمان با هم متشکل شویم سبب می شود فعالیت این تشکل های مستقل تاثیر به سزایی نداشته باشند.
اخبار روز: بخش اعظم کارگران ایران و به ویژه زنان کارگر در واحدهای تولیدی و کارگاه های کوچک کار می کنند، برای سازماندهی اینها چکار باید کرد، تلاش هایی که توسط فعالان جنبش کارگری و جنبش زنان انجام می گیرد تا چه اندازه در بازتاب مطالبات و بسیج این بخش از کارگران موفق بوده است؟
مریم رحمانی: ارتقای اگاهی مهم ترین راهی است که زنان کارگر را می تواند متحدتر کند تا انان خود در راستای بهبود شرایط خود گام بردارند و در مرحله بعد این اگاهی طبقاتی و جنسیتی به کنش می رسد. به نظر من فعالان زنان و کارگری تنها می توانند به ارتقای اگاهی زنان کارگر کمک کنند و از دیگر سو با انعکاس وضعیت انان در رسانه هایی که دارند حساسیت جامعه را برانگیزند.
اخبار روز: آیا همکاری هایی که بین تشکل های کارگری موجود صورت می گیرد، کافی است؟ می توان گام های بیشتری در این جهت برداشت؟
مریم رحمانی: من در مورد همکاری های بین تشکل های کارگری اطلاعات زیادی ندارم اما مساله ای که در جنبش های اجتماعی ایران مشهود است عدم گفتگو بین گروه های مختلف است که هدف مشترکی را دنبال می کنند.
اخبار روز: در بازار کار غیر رسمی در ایران، زنان نقش بزرگی دارند و بخش اعظم زنان کارگر با مزد ناچیز و در شرایطی بسیار دشوار کار می کنند، همزمان این بخش از زنان کارگر نقش بیشتری در اعتراضات و دفاع از حقوق خود و هم طبقه ای های خود به عهده می گیرند. برای تقویت حضور زنان در جنبش کارگری و تامین حقوق زنان چه راه کارهایی را می توان ارایه داد؟
مریم رحمانی: معمولا زنان به دلیل مسائلی که با ان دست به گریبان هستند منظورم فرزندپروری و کارهای خانگی است که در حقیقت برامده از تقسیم کار جنسیتی سنتی است، کمتر در تشکل های کارگری حضور پیدا می کنند. از دیگر سو جو مردانه نیز پذیرای حضور زنان نیست به نظرم جنبش کارگری باید تلاش کند که تشکل های کارگری پذیرای زنان باشند و مردان و زنان کارگر باهم متحد شوند. معمولا چون به زنان دستمزد کمتری داده می شود، مردان کارگر زاویه ای با انان دارند که اتحاد این کارگران با هم، قدرت چانه زنی انها را افزایش می دهد و این بر عهده جنبش کارگری است که مردان و زنان کارگر را اگاه تر کند. تلاش برای ارتقا اگاهی زنان کارگر از مزایای حضور در تشکل ها می تواند به انها برای تحقق اهدافشان کمک کند.
اخبار روز: در خارج از کشور، فعالان حقوق کارگری و حقوق زنان فعالیت های چشم گیری برای جلب حمایت بین المللی از مبارزات کارگران و زنان ایران انجام می دهند، این فعالیت ها را تا چه حد موفق می دانید و برای سازماندهی یک مبارزه کارآمد برای جلب حمایت بین المللی از جنبش کارگری و جنبش زنان ایران چه پیشنهادی دارید؟ به نظرتان این حمایت بین المللی را کجاب باید متمرکز کرد؟
مریم رحمانی: مسلما فعالان خارج از ایران به دلیل نبود شرایط سرکوب می توانند مبارزات فعالان کارگری و زنان (منظورم تنها افرادی که به عنوان فعال زنان یا کارگری شناخته شدند نیست. منظورم دقیقا زنان و مردانی است که برای دستیابی به حقوق خود هر روز در حال مبارزه هستند) را انعکاس دهد و از پتانسیل نهادهای مدنی خارج از کشور سود برد. اما انچه که مسلم است فعالان خارج بهتر است با فعالان داخل کشور و نیازها و مشکلاتی که واقعا فعالان داخل با ان روبرو هستند ارتباط بگیرند. اولویت را داخل کشور تعیین می کند چرا که عملا فعالان داخل هستند که در شرایط نامساعد همراه با سرکوب زندگی می کنند. و این امر هم ممکن نمی شود مگر با یادگیری گفتگو با همدیگر، رواداری و پذیرش همدیگر. فعالان خارج با حمایت از فعالان داخل می توانند صدای انان را بهتر منعکس کنند.
اخبار روز: فکر می کنید برآمد مشترک چهره های فعال کارگری و جنبش زنان اقدامی راهگشا و سازنده برای طرح و دفاع از خواسته های کارگران و جلب توجه به ضرورت همکاری جنبش کارگری و جنبش زنان باشد؟
مریم رحمانی: اصولا هر برامد مشترکی بین جنبش های اجتماعی از نظر من می تواند اقدامی راهگشا باشد در هر زمینه ای. در مورد جنبش زنان و کارگری هم همین گونه است گفتگو و تعامل و داشتن استراتژی مشخص بین فعالان زنان و کارگری هم ضروری است و هم می تواند روزنه های را برای بهبود وضعیت زنان کارگر و به طور کلی کارگران ایجاد کند.
دوشنبه ۱۰ اردیبهشت ۱٣۹۷ – ٣۰ آوریل ۲۰۱٨