از ۷۰۰ زن خبرنگار شاغل در کابل تنها کمتر از ۱۰۰ نفر کار می‌کنند
با وجود تعهد طالبان برای رعایت آزادی رسانه‌ها و بازگشت به کار زنان خبرنگار در افغانستان، چشم‌انداز ترسیم شده آینده نبود آن‌ها را در رسانه‌ها را نشان می‌هد. گزارش‌گران بدون مرز (RSF) طالبان را فرا می خواهند که آزادی و امنیت و امنیت شغلی خبرنگاران زن را تضمین کنند…/
****
بنا بر داده‌های تحقیقی گزارش‌گران بدون مرز در میان حادثه‌هایی که برای خبرنگاران افغانستانی پس از به قدرت رسیدن طالبان رخ داده است و تلاش برای تحمیل رعایت قوانین اسلامی، کمتر از صد خبرنگار زن به شکل رسمی در افغانستان به کار مشغول هستند. داده‌های این تحقیق که در سال ۲۰۲۰ در همکاری با مرکز حمایت از زنان خبرنگار در افغانستان که از سوی سازمان حمایت می شود، انجام شده است نشان می‌دهد در کابل ۱۰۸ رسانه وجود داشت که ۴۹۴۰ تن در آن‌ها به کار مشغول بودند، از آن میان ۱۰۸۰ زن که ۷۰۰ تن از آن ها خبرنگار بودند. همچنین در میان ۵۱۰ خبرنگار زن که در ۸ گروه رسانه‌ای و رسانه‌های بزرگ کار می‌کردند امروز و پس از ۲۴ اسد ۱۴۰۰ تنها ۷۶ نفر (۳۹ خبرنگار) همچنان به کار خود ادامه می‌دهند. اینگونه می توان از ناپدید شدن زنان خبرنگار در چشم انداز رسانه ای پایتخت سخن گفت.
کریستف دولوار دبیر اول RSF در این باره می‌گوید : « محترم شماردن حقوق بنیادین زنان و از آن میان زنان روزنامه‌نگار از سوی طالبان داوی اصلی است. این مهم است که زنان خبرنگار بتوانند هر چه زودتر به کار خود بازگردند. مهم است چرا که حضورشان در جامعه حق آن‌هاست. و در عرصه مطبوعات هر آنجا که آن‌ها نباشند زنان افغان به سکوت وادار می‌شوند. ما از رهبران طالبان می‌خواهیم حضور آزاد و امنیت زنان خبرنگار را تضمین کنند. »
در ولایات تقریبا همه رسانه‌های خصوصی با پیشرفت تدریجی طالبان به فعالیت خود پایان دادند و زنان خبرنگار نیز مجبور شدند به کار حرفه‌ای خود پایان دهند. طبعا برخی از آن‌ها با محدودیت‌هایی به کار خود ادامه می‌دهند. تحقیقات مرکز حمایت از زنان خبرنگار در افغانستان و گزارش‌گران بدون مرز در سال ۲۰۲۰ نشان داده بود که بیش از ۱۷۰۰ زن در رسانه‌های کشور کار می‌کنند از این میان کابل و هرات و بلخ سه ولایت پرشمار خبرنگاران بودند.
تا چهل و هشت ساعت پس از مهار پایتخت از سوی طالبان شبکه‌های تلویزیونی خصوصی به مانند طلوع نیوز، آریانانیوز، کابل نیوز، شمشاد و خورشید خبرنگاران زن خود را همچنان برای تهیه گزارش به خیابان‌ها می فرستند. اما آرام آرام مسولان رسانه‌ها متوجه فشارهای بر خبرنگاران زن شدند. ناهید بشر دوست خبرنگار خبرگزاری مستقل پژواک به هنگام تهیه گزارش از میدان هوایی مورد لت و کوب قرار گرفت. چند خبرنگار در ویدیوهایی با چهر‌های گریان از ممانعت برای تهیه گزارش و یا حتا خارج شدن از محل کار خود شکایت شدند.
اگر حضور در ساحه و خیابان مجاز نیست، اما حضور در برنامه‌ها نیز به سختی تحمل می‌شود. یکی از خبرنگاران زن در ولایت غزنی بهRSF می‌گوید :« دو روز پس از مهار غزنی از سوی طالبان آن‌ها به رادیوی ما آمدند و گفتند شما یک رادیو خصوصی هستید و می‌توانید به کار خود ادامه دهید. اما بدون حضور صدای زنان و موسیقی.» در رادیو تلویزیون ملی همان شب نخست یکی از طالبان به جای مجری زن این شبکه نشست و به زنان گفته شد که چند روز را درخانه بمانید. تلویزیون ملی افغانستان دارای ۱۴۰ زن روزنامه‌نگار و همکار مطبوعاتی است که امروز هیچ‌کدام کار نمی‌کنند.
برخی شبکه‌های تلویزیونی خصوصی از همکاران زن خود خواسته‌اند که در خانه بمانند. برخی دیگر رسانه ی خود را تعطیل کرده‌اند، از این میان شبکه‌های زن و بانو که شبکه‌های از زنان و برای زنان بودند و به ترتیب ۳۵ و ۴۰ همکار داشتند. این دو شکبه در همان روز ورود طالبان به کابل فعالیت‌های خود را متوقف کرده‌اند. یکی از خبرنگاران شبکه زن با نگرانی می‌گوید : « برای من کار بسیار خوبی بود و می‌خواستم به زنان کمک کنم. اما حال نمی‌دانم روزی دوباره می‌توانم کار کنم یا نه؟ »
با وجودد تعهدات سخنگوی طالبان ذبیح‌الله مجاهد که « برای خانم‌ها در چارچوب شریعت اسلامی زمینه فعالیت فراهم می شود و تا زمانی که چارچوبی در این باره تهیه و تنظیم می‌شود خواهش ما این است که تشویش نداشته باشند. زمانی که زمینه فراهم شد چون همه خبرنگاران به سرکار خود و رسانه خود بر خواهند گشت. » اما زنان خبرنگار همچنان در عدم اطمینان بسر می برند.
به تاریخ ۲۴ اگوست میشل باشله کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل اعلام کرد « یک خط قرمز بنیادین برای چگونگی رفتار طالبان با زنان و دختران ترسیم شده است و آن محترم شمردن حقوق‌شان است. آزادی رفت و آمد، تحصیل، آزادی فردی و امنیت شغلی و آن نیز مطابق با موازین جهانی حقوق بشر»
در رده بندی جهانی آزادی رسانه‌ها در سال ۲۰۲۱ افغانستان از میان ۱۸۰ کشور جهان در رده ۱۲۲ قرار دارد.
۱۱ شهریور ۱۴۰۰