در هشتادمین سالگرد بنیان‌گذاری حزب توده ایران
نماینده تشکیلات دمکراتیک زنان ایران در سخنرانی خود با اشاره به نقش مؤثر مبارزان برجسته‌ای مانند ملکه محمدی، مریم فیروز و رفقای قهرمانی مانند هما نصر زنجانی و فاطمه مدرسی و سایر زنان پیشرو در عرصه‌های گوناگون فعالیت در صفوف حزب گفت: «طرح خواست‌های مترقی و فمینیستی مانند بهبود اوضاع مادّی و تأمین استقلال اقتصادی زنان، حق مشارکت سیاسی زنان، تساوی حقوق زوجین و تجدیدنظر در قوانین زناشویی و طلاق، استفادهٔ زنان کارگر و کارمند از مرخصی با حقوق در دوره زایمان.. و مطالباتی از این دست در اولین برنامهٔ حزب، نشان از ماهیت انقلابی حزبی دارد که ۸ دههٔ پیش با شجاعت اعلام کرد که زن و مرد باید در همهٔ شئون حقوقی، اجتماعی، اقتصادی، و سیاسی از حق برابر برخوردار باشند…»

‌***

متن سخنرانی شهین دوستدار، نماینده تشکیلات دمکراتیک زنان ایران:

با درود و شادباش به همهٔ رفقای گرامی و شنوندگان عزیز این وِبینار
اجازه بدهید که به نمایندگی از تشکیلات دموکراتیک زنان ایران هشتادمین سالگرد بنیان‌گذاری حزب تودهٔ ایران را تبریک بگویم؛ حزبی که به گواهی دوست و دشمن، در پیشبُرد اندیشه‌های مترقی و انسان‌دوستانه در عرصه‌های گوناگون جامعهٔ ایران نقشی پیشرو و انکارناپذیر داشته است: از عرصهٔ هنر و ادبیات و فرهنگ گرفته تا گسترش اندیشه‌های برابرطلبانه و دفاع از صلح. من به دو موضوع اخیر اشارهٔ کوتاهی می‌کنم. برای اینکه ببینیم حزب تودهٔ ایران در چه شرایطی برای دگرگونی جامعهٔ سنّتی مردسالار و جوّ عقب‌مانده و ارتجاعی آن روز مبارزهٔ خود را شروع کرد، کافی ست یادآوری کنم که روزی که فراکسیون پارلمانی حزب تودهٔ ایران در سال ۱۳۲۲ لایحهٔ برابری حقوق زن و مرد را به مجلس برد، با مخالفت همهٔ نمایندگان، حتیٰ نمایندگان مترقی مجلس روبرو و آن لایحه رد شد!

رفقا و دوستان عزیز!

طرح خواست‌های مترقی و فمینیستی مانند بهبود اوضاع مادّی و تأمین استقلال اقتصادی زنان، حق مشارکت سیاسی زنان ( حق انتخاب شدن و انتخاب کردن)، تساوی حقوق زوجین و تجدیدنظر در قوانین زناشویی و طلاق، استفادهٔ زنان کارگر و کارمند از مرخصی با حقوق در دورهٔ زایمان برای حداقل ۳ ماه، تساوی مزد کارگران زن و مرد، تأسیس و افزایش مؤسسات حمایت از مادران و کودکان بی‌بضاعت، و مطالباتی از این دست در اولین برنامهٔ حزب، نشان از ماهیت انقلابی حزبی دارد که ۸ دههٔ پیش با شجاعت اعلام کرد که زن و مرد باید در همهٔ شئون حقوقی، اجتماعی، اقتصادی، و سیاسی از حق برابر برخوردار باشند. با توجه به این سمت‌گیری است که زنان به ندای حزب تودهٔ ایران پاسخ مثبت داده و وارد عرصهٔ مبارزه در کنار حزب تودهٔ ایران شده‌اند. تشکیلات دموکراتیک زنان ایران در سال ۱۳۲۲به همّت زنان مبارز و شجاعی مثل مریم فیروز، زهرا اسکندری، صدیقه امیرخیزی، جمیله صدیقی، و دیگران پایه‌گذاری شد و نقش برجسته‌ای در پیشبُرد گفتمان برابرطلبی و رفع تبعیض در جامعهٔ ما ایفا کرد. حضور شجاعانهٔ زنان در مبارزه، در برخی از عکس‌های تاریخی آن زمان به ثبت رسیده است. در تظاهرات و «میتینگ»‌های حزب یا تشکیلات زنان، هزاران زن، گاه با لباس‌های سفید، در خیابان‌ها حضوری پُرشور داشتند، یا ۸ مارس، روز جهانی زن، را در مقیاسی وسیع جشن می‌گرفتند. این تلاش زنان به‌خصوص در زمان تجدیدنظر در قانون اساسی و پشتیبانی حزب تودهٔ ایران از حق رأی زنان که با ابتکارهای گوناگون از طرف تشکیلات زنان سازمان‌دهی می‌شد، مشهود بود.

هرچند که پس از این کارزارها زنان طبق قانون همچنان در ردیف دیوانگان و نابالغان باقی ماندند، اما این روشنگری‌ها سبب شد که بعدها رژیم استبدادی شاه برخی از حقوق زنان را به رسمیت شناسد و تعدیل‌هایی هرچند کوچک در قوانین مدنی به نفع زنان اعمال شود.

و اما  مورد صلح. نخستین سال‌های حیات حزب تودهٔ ایران مصادف بود با جنگ جهانی دوّم و خطر گسترش فاشیسم در اروپا و آسیا. حزب تودهٔ ایران یگانه سازمان سیاسی در آن زمان بود که  تلاش برای حفظ صلح را در دستور کار خود قرار داد. جمعیت هواداران صلح، یکی از جمعیت‌های هوادار حزب تودهٔ ایران، علیه خطر فاشیسم دست به تجهیز و تهییج افکار عمومی زد. یکی از فعالیت‌های صلح‌آمیز تشکیلات زنان در این عرصه، جمع‌آوری امضا در تأیید بیانیهٔ صلح استکهلم بود که فراکسیون صلح برای بردن گفتمان صلح به میان مردم ترتیب داده بود. یادآوری می‌کنم که فراکسیون صلح، جمعی متشکل از نمایندگان تشکیلات زنان، شورای متحدهٔ مرکزی کارگران و زحمتکشان، و سازمان جوانان توده بود. دختری که  آن روزها هزاران امضا جمع کرده بود، جایزهٔ صلح را گرفت.

در سال‌های بعد از انقلاب بهمن ۱۳۵۷، بار دیگر گفتمان صلح و پایان دادن به جنگ ایران و عراق به شعار محوری حزب تبدل شد. در آغاز جنگ، اعضا و هواداران حزب تودهٔ ایران در دفاع از خاک میهن حضوری پُرشور داشتند. اما پس از پیروزی‌های ایران در خرمشهر، و در جوّ شدید تبلیغاتی رسانه‌های حاکم و طرح شعار «جنگ، جنگ، تا پیروزی»، حزب تودهٔ ایران این شعار را نادرست و ضرورت پایان دادن به جنگ از طریق مذاکره را مطرح کرد. البته پاسخ مرتجعان رژیم ولایی به این موضع صلح‌دوستانهٔ حزب، یورش وحشیانه و سرکوب خونین حزب بود.
در پایان، مایلم که در این روز خجسته، به نقش مؤثر مبارزان برجسته‌ای مانند رفیق ملکه محمدی و سایر زنان پیشرو در عرصه‌های گوناگون فعالیت در صفوف حزب اشاره کنم که در پیشبُرد اندیشه‌های ترقی‌خواهانه و مبارزه با استبداد و در راه تغییر فرهنگ مردسالارانهٔ متأثر از تاریک‌اندیشی مذهبی نقش بزرگی داشته‌اند. در سال‌های پس از انقلاب، شمار زیادی از مبارزان توده‌ای، از جمله رفقای قهرمانی مانند هما نصر زنجانی و فاطمه مدرسی عضو مشاور کمیتهٔ مرکزی حزب تودهٔ ایران، در کنار مبارزان سایر نیروهای سیاسی در سال‌های سیاه دههٔ ۱۳۶۰،  در راه آرمان‌های انسانی خود جان باختند، یا در شکنجه‌گاه‌ها اسیر و شکنجه شدند.

در هشتادمین سالگرد تأسیس حزب تودهٔ ایران، یاد همهٔ عزیزان به خون خفته را گرامی می‌داریم و با آرزوی پیروزی جنبش مردمی ایران در نبرد پیش رو، و آزادی همهٔ زندانیان سیاسی ایران، این روز را به همهٔ‌ مبارزان راستین راه آزادی و عدالت اجتماعی، به‌ویژه به اعضا و هواداران حزب تودهٔ ایران خجسته باد می‌گویم.

با تشکر از توجه شما.

به نقل از «نامهٔ‌مردم»، شمارهٔ ۱۱۴۰، ۱۹ مهر ۱۴۰۰

۲۳ مهر ۱۴۰۰

تظاهرات زنان در سال های قبل از کودتای ۲۸ مرداد/ عکس از آرشیو مازنان

نظرات بسته است