جنگ و درگیری میان روسیه و اوکراین که در کنار هم، بیش از یک چهارمِ گندم جهان را تولید می‌کنند موجب شده تا قیمت گندم به بالاترین حد در ۱۳ سال اخیر برسد. مساله‌ای که در نوع خود آژیر خطر و هشدار را در کشور‌های خاورمیانه‌ای که تا حد زیادی به واردات کالا‌های اساسی از جمله گندم وابسته هستند، به صدا درآورده است….

پایگاه خبری “میدل ایست مانیتور” در گزارشی، به تاثیرگذاری عمیق “جنگ اوکراین” بر قیمت مواد غذایی بویژه “نان” در کشور‌های خاورمیانه‌ اشاره کرده است.

این پایگاه خبری در گزارش خود با اشاره به این مساله که روسیه و اوکراین در زمره تامین کنندگان اصلی گندم و روغن خوراکیِ کشور‌های خاورمیانه‌ای نظیر یمن، لبنان و مصر هستند تاکید دارد که وقوع جنگ اوکراین، عملا موجب شده تا این دسته از کشورها، با چالش اساسی و جدی افزایش بهای مواد غذایی رو به رو شوند. مساله‌ای که بویژه در بحبوحه پاندمی کرونا و با توجه به این مساله که قیمت‌های مواد غذایی حتی قبل از آغاز پاندمی و جنگ اوکراین نیز برای مردم کشور‌های خاورمیانه بالا بودند، می‌تواند نشان دهنده ایجاد بحرانی فراگیر در آینده نزدیک از حیث به خطر افتادنِ جدی امنیت غذایی مردم خاورمیانه باشد.

به گزارش فرارو، میدل ایست مانیتور در این رابطه می‌نویسد: «جنگ اوکراین می‌تواند آثار و تبعات خود را حتی هزاران مایل دور‌تر از میدان‌های این نبرد، نشان دهد. در این رابطه “الهام” زنی ۳۲ ساله از اتباع کشور یمن شدیدا ابراز نگرانی می‌کند که تبعات ویرانگر جنگ اوکراین می‌تواند به وضوح در وضعیت غذاییِ خانواده وی اثرگذار باشد.

الهام به “بنیاد تامسون رویترز” می‌گوید (وی در خواست کرده که نام وی به طور کامل ذکر نشود): “قیمت گندم و نان حتی قبل از جنگ اوکراین نیز برای ما به شدت گران بود. از این رو، من نمی‌توانم تصور کنم که چه بر سر ما خواهد آمد وقتی قیمت‌ها حتی از وضعیت کنونی نیز فراتر روند. ”

در بخشی دیگر از خاورمیانه یعنی لبنان نیز (که از حیث دسترسی به مواد غذایی فقیر محسوب می‌شود)، مردم این کشور تلاش‌های زیادی برای خریدِ بیش از نیاز خود در زمینه نان انجام می‌دهند تا از آسیب‌های احتمالی افزایش قیمت ناگهانی این ماده غذاییِ مهم در امان بمانند. این در حالی است که نانوایان در مصر از افزایش قیمت آرد در این کشور که در نوع خود می‌تواند منجر به افزایش قیمت نان نیز شود خبر می‌دهند.

یک مقام ارشدِ “برنامه جهانی غذا” سازمان ملل متحد می‌گوید: “در اقصی نقاط خاورمیانه و شمال آفریقا، افزایش قیمت مواد غذایی که تا حد زیادی ناشی از جنگ اوکراین و تحولات مرتبط با آن است می‌تواند میلیون‌ها انسان را بیش از هر زمان دیگری به دامان فقرِ غذایی گسیل کند”.

باید توجه داشت که منطقه خاورمیانه به طور خاص نسبت به افزایش قیمت پایه مواد غذایی به دلیل تولید محلیِ ناکافی و نرخ‌های بالای فقر آسیب پذیر است. نباید فراموش کرد که جرقه “بهار عربی” (درسال ۲۰۱۱) نیز در ابتدا به دلیل اعتراض مردم به افزایش بهای مواد غذایی خورد.

مصر که در نوع خود بزرگترین واردکننده گندم جهان است، قریب به ۹۰ درصد از گندم مورد نیاز خود را از روسیه و اوکراین وارد می‌کند. در این راستا، مقام‌های مصری با نگرانیِ تمام شاهد تحولات اوکراین هستند.

جنگ در اوکراین: افزایش بی‌سابقه بهای غلات و دانه‌های روغنی، امنیت غذایی در جهان را تهدید می‌کند.

با ادامه جنگ در اوکراین، بهای غلات و دانه‌های روغنی به رشد بی‌سابقه و تاریخی خود ادامه می‌دهد. روسیه و اوکراین، دو کشور بزرگ صادرکننده گندم در جهان بوده و در مجموع ۲۹ درصد از صادرات جهانی را تشکیل می‌دهند. عمده این صادرات از طریق بنادر واقع در دریای سیاه انجام می‌شود. همچنین اوکراین با صادرات حدود ۴.۵ میلیون تن در ماه، یکی از چهار صادرکننده بزرگ دانه ذرت در جهان است

به گزارش ار. اف. ای، حمله روسیه به اوکراین و ادامه جنگ در خاک این کشور، موجب افزایش بی‌سابقه بهای غلات و دانه‌های روغنی شده است. همزمان، نگرانی از بروز اختلال در مسیر عبور کشتی‌ها از تنگه‌های بسفر و داردانل که به دریای سیاه منتهی می‌شود، همچنین تحریم‌های اقتصادی فزاینده علیه روسیه، از جمله عوامل افزاینده بهای غلات و دانه‌های روغنی در جهان است.

هر چند که بر اساس اعلام مولود چاووش اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه، آنکارا، عبور هر گونه «کشتی جنگی» از مسیرهای منتهی به تنگه‌های بسفر و داردانل را ممنوع اعلام کرده است، با این وجود، بخش عمده‌ای از بازارهای جهانی، در شرایط بحرانی کنونی، امکان دسترسی به بازارهای روسیه و اوکراین را غیرممکن می‌دانند، موضوعی که عرضه جهانی غلات و دانه‌های روغنی را برای مدت نامحدودی به شدت کاهش می‌دهد.

مولود چاووش اوغلو، با بیان اینکه آنکارا به این نتیجه رسیده است که وضعیت در اوکراین به جنگ تبدیل شده است، اعلام کرد: ترکیه مقررات کنوانسیون مونترو را به طور شفاف اعمال خواهد کرد. بر اساس کنوانسیون مونترو، ترکیه هر دو تنگه بسفر و داردانل را کنترل می‌کند. بر طبق این کنوانسیون، ترکیه این اختیار را دارد که عبور کشتی‌های جنگی روسیه و اوکراین را که پایگاه دائمی آنها در دریای سیاه نیست، مسدود کند.

کشورهای غربی، به‌ویژه در روزهای اخیر، با اقدامات تحریمی علیه روسیه و قطع دسترسی موسسات مالی روسیه به نظام جهانی مبادلات بین بانکی، سوییفت، همچنین، بستن حریم هوایی خود بر روی شرکت‌های هواپیمایی روسی، گامی فراتر برداشته‌اند که خود عاملی بر افزایش این بحران است.

از جمله دیگر عوامل تاثیرگذار بر این بحران، درخواست ولودیمیر زلنسکی،  از جامعه جهانی، مبنی بر بستن بنادر خود بر روی تمامی کشتی‌های روسیه و اعلام توقف هرگونه فعالیت دریایی اوکراین تا پایان جنگ است.

همچنین، با ادامه جنگ در اوکراین، گزارش‌هایی مبنی بر انفجار در بنادر اوکراین منتشر شده است.

از دیگر عوامل تاثیرگذار بر صادرات غلات و دانه‌های روغنی، زمان کشت این محصولات است. شروع کاشت جو بهاره و ذرت که برای چند هفته آینده در اوکراین برنامه‌ریزی شده بود، به دلیل تهاجم روسیه و بروز جنگ در این کشور زیر سوال رفته است. همین موضوع خطری جدی برای دوره آتی عرضه این محصولات به بازار خواهد بود.

کشورهایی در حوزه خاورمیانه و آفریقا، از جمله الجزایر، مصر، لبنان، سوریه و یمن از جمله بزرگترین واردکنندگان گندم از کشورهای اوکراین و روسیه هستند. این کشورها به دلیل افزایش بهای دانه‌های روغنی و گندم، همچنین توقف صادرات از مبادی اوکراین و روسیه، نسبت به کاهش ذخایر خود ابراز نگرانی می‌کنند.

بر اساس اعلام وزارت سیاست ارضی اوکراین، این کشور در سال ۲۰۲۱ بالغ بر ۸۴ میلیون تن غلات و دانه‌های روغنی برداشت کرده است. این میزان برداشت، بر اساس بیانیه روز ۲۱ دسامبر ۲۰۲۱ وزارت سیاست ارضی اوکراین، طی ۳۰ سال گذشته، از زمان فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی بی‌سابقه بوده است.