بر اساس داده های معتبر نهادهای جهانی همچون بانک جهانی و فائو در سرتاسر جهان، تقاضا برای آب به سرعت در حال افزایش است و هزینه توسعه و احیای منابع آب در بسیاری از کشورها هزینه هنگفتی است که متأسفانه آن هم عادلانه توزیع نمی گردد….

مهتاب ذرافکن

در هرصورت به طور همزمان، افزایش آلودگی آب‌های سطحی، برداشت های بی‌رویه آب‌های زیرزمینی و عدم تعادل بین عرضه و تقاضای آب؛ وضعیت دسترسی به آب شیرین و سالم را سخت‌تر می کند. به این دلایل، در جهان آینده حفاظت از منابع آب و توسعه پایدار آبیاری درجهت تلاش برای بهبود امنیت غذایی و تولید پایدار غذا از اهمیت حیاتی برای جوامع برخوردار است.

علی رغم نادیده گرفتن جنسیت در مدیریت منابع آب در تمام جهان بویژه کشورهای درحال توسعه؛ نقش پنهان زنان در مدیریت آب غیرقابل انکار است.

زنان در بخش شرب اغلب جمع آوری کننده، استفاده کننده و مدیر آب در خانه اند و در بخش کشاورزی نیز آنها کارگران اغلب بدون دستمزد و بدون حق مالکیت در تولیدات محلی و کشاورزی معیشتی اند. و درست به دلیل این نقش ها، زنان دانش قابل توجهی در مورد منابع آب و مدیریت مصرف، کیفیت و قابلیت اطمینان بودن، محدودیت ها و روش های ذخیره سازی و تقسیم و توزیع عادلانه دارند که به دلیل سلطه مردان بر منابع آب همواره حذف شده اند. اما در جهان پیش رو باید از این قابلیت و مهارت وظرفیت به عنوان یک راه حل کلیدی در پیاده سازی سیاست ها و برنامه های توسعه پایدار منابع آب و آبیاری مورد توجه قرار گیرد.

شوربختانه تا به امروز سهم زنان در مدیریت منابع فقط ۷ درصد است و در تمام جهان سیاست‌ها و برنامه‌های منابع آب توانمندی و حقوق زنان را نادیده گرفته و حتی حذف کرده اند.

در مدیریت منابع آب؛ قوانین و رسوم با فقدان توازن و تعادل بین حقوق مالکیت، تقسیم کار و درآمد بین زنان و مردان روبروست. دسترسی به آب موجب افزایش ارزش زمین‌های کشاورزی شده و تغییرات اجتماعی را به وجود می آورد که البته تاکنون به نفع مردان بوده است.

به عنوان مثال سیستم‌های آبیاری ناعادلانه همچنان تمایل به کشاورزی تک‌کشتی و تولید محصولات مورد تقاضای بازارهای بزرگ و معمولا نقدی با مصرف میلیاردها متر مکعب آبی که متعلق به تمام آحاد جامعه است دارد و درنتیجه این شیوه غارتگرایانه و ناعادلانه سهم کوچک کشاورزی معیشتی متعلق به زنان از جریان اصلی اقتصاد حذف شده است. اما آنچه بیشتر باید مورد توجه قرار گیرد این است که بیم آن می رود که اساسا این رویکرد مردانه پنداری منابع آب و خاک احتمالا زنان را از سیاست‌ها و مقررات کلان الگوی کشت نیزحذف نمایند.

از آنجایی که محصولات نقدی و محموله های بزرگ معمولاً توسط مردان کنترل می شود، تصمیمات مربوط به برنامه ریزی آبیاری هم بدون توجه به فعالیت های مزارع کوچک زنان اتخاذ می شود.

در این بین زنان روستایی صاحب مزارع کوچک که اغلب سرپرست خانوارند با جایگاه متزلزل درجهت مقابله با فقر در شرایط تنش آبی درمانده خواهند شد و از آنجا که موضوع جنسیت و منابع آب اساسا موضوعی در حاشیه حتی در مطالعات زنان است این زنان هیچ نماینده و فریادرسی نیر ندارند./مطالعات زنان

۴مرداد , ۱۴۰۲

نظرات بسته است