در یکصد سال گذشته در آموزش زنان گاهی تلاقی ساختار و عاملیت رخ داده که به شکل گیری مدارس دولتی دخترانه انجامیده و گاه ساختار سیاسی عاملیت زنان را به حاشیه رانده و گاهی برای گریز از تغییری که عاملیت زنانه در صدد آن بوده، کوشش کرده آموزش زنان را به امری بی حاصل تبدیل کند تا نظم اجتماعی و جنسیتی مبتنی بر تبعیض و فرودستی زنان حفظ شود…./

سیمین کاظمی

🔸زنان در دوره پیشامدرن از آموزش منع می شدند. در غرب آنچه موجب مخالفت با آموزش زنان می شد، ظرفیت ویرانگری آن بود. آموزش سبب می شد، تفاوتهای میان زنان و مردان رنگ ببازد و این اصل  که استعداد عقلانی خصیصه ای مردانه است زیر سوال برود. آموزش زنان خلاف عفت و پاکدامنی به حساب می آمد. علاوه بر این سنت یهودی- مسیحی نیز ممنوعیت آموزش زنان را ترویج می کرد.

🔸 در ایران نیز آموزش زنان به خصوص نوشتن ممنوع بود. در دوره های مختلف تنها معدودی از زنان اشراف و خانواده سلطنتی سواد خواندن و نوشتن داشتند و برای بقیه زنان هیچ آموزشی وجود نداشت.

🔸 بررسی وضعیت تحصیل و آموزش زنان ایران نشان می دهد، پس از دوره ای از تاریکی و مخالفت با آموزش زنان، عاملیت زنان در شکل گیری آموزش و تحصیل زنان نقش مهم و برجسته ای داشته است، به طوری که با وجود مخالفت های شدید سنت گرایان اولین مدارس به همت زنان تأسیس شد و توانستند با تلاش و مبارزه مستمر ساختار سیاسی را به پذیرش حق تحصیل دختران وادار کنند.

🔸 در دوره پهلوی اول آموزش زنان به عنوان جزیی از روند مدرنیزاسیون دنبال شد. در این دوره تحصیل دختران نمایشی از ترقی و پیشرفت به شمار می رفت؛ هر چند محتوای آموزشی چندان مترقی نبود و مروج و بازتولید کننده نقش های جنسیتی و تداوم تقسیم کار مبتنی بر جنسیت بود.

🔸 در دوره پهلوی دوم تعداد دختران در حال تحصیل نسبت به قبل افزایش یافت اما محدودیت های ساختاری، مانع عمومیت یافتن تحصیل دختران به ویژه در مناطق محروم و روستایی بود.

🔸 در دوره بعد ازانقلاب، محدودیت آموزش دختران به ویژه در میان اقشار مذهبی و سنتی کمتر شد ولی ساختار سیاسی با اقبال گسترده زنان به تحصیلات عالیه، کمر به ایجاد محدودیت برای تحصیل زنان بست و با سهمیه بندی جنسیتی راه ورود زنان به دانشگاه ها را محدود کرد. همچنین زمینه برای اشتغال زنان فراهم نشد تا زنان نتوانند از دانش و مهارت هایی که در دانشگاه کسب کرده اند استفاده کنند.

🔸 در یکصد سال گذشته در آموزش زنان گاهی تلاقی ساختار و عاملیت رخ داده که به شکل گیری مدارس دولتی دخترانه انجامیده و گاه ساختار سیاسی عاملیت زنان را به حاشیه رانده و گاهی برای گریز از تغییری که عاملیت زنانه در صدد آن بوده، کوشش کرده آموزش زنان را به امری بی حاصل تبدیل کند تا نظم اجتماعی و جنسیتی مبتنی بر تبعیض و فرودستی زنان حفظ شود.

♦️ متن کامل مقاله در شماره ۹ مجله محیط زیستی بلوط منتشر شده است. فایل پی دی اف مجله در همین کانال در دسترس است.

۷ مرداد

نظرات بسته است