طبقات سرمایه‌دار حاکم در نقاط مختلف جهان سال‌هاست تلاش دارند، با تقلیل و تحریف ریشه‌های طبقاتی و سوسیالیستی «روز جهانی زنان کارگر» و سانسور پیشینه مبارزات خونینی که این روز در اصل به گرامیداشت آن‌ها اختصاص دارد، آن را در حد یکی دیگر از مناسک کمیک و رمانتیک غربی، همچون هالووین و ولنتاین پایین بیاورند و تبدیل به کالای دیگری در صنعت فرهنگ کنند…

همچنین در این سال‌ها بخش دیگری از تلاش نیروهای بورژوایی، معطوف به حذف پسوند کارگر از این مناسبت و القای توهم‌آلود کلیتی همگون و یکپارچه تحت عنوان روز جهانی «زن» بوده، تا بدین ترتیب این روز از ظرفیت‌ش برای تعمیق آگاهی طبقاتی زنان کارگر تهی شود و دیگر تداعی‌گر نبردهای خونین میان زنان طبقه کارگر با طبقات استثمارگر، و از جمله زنان طبقه بورژوا که همواره منافعی در تضاد با منافع زنان زحمتکش داشته‌اند، نباشد، بلکه آیینی باشد برای «تبریک و تهنیت گویی» پتی‌بورژواهای ذوب در هژمونی امپریالیسم به یکدیگر و سرپوش گذاشتن به تضاد عمیق طبقاتی میان زنان پرولتر و زنان بورژوا، یا در بهترین حالت، طرح مطالبات و مسائلی انحرافی و دست‌چندم، از منظر منافع بورژوازی، و در نتیجه زمینه‌سازی برای کالایی‌سازی هر چه بیشتر زنان و تحکیم پایه‌های مردسالاری. از این رو، بازخوانی و واکاوی ریشه‌های کمونیستی این روز را ضروری‌تر از هر زمان می‌دانیم.

در هشتم مارس ۱۸۵۷، زنان کارگر کارگاه‌های پارچه‌بافی و لباس دوزی در نیویورک آمریکا به خیابان‌ها ریختند و خواهان افزایش دستمزد، کاهش ساعات کار و بهبود شرایط بسیار نامناسب کار شدند. این تظاهرات با حمله پلیس و کتک‌زدن زنان کارگر برهم خورد.

سال ۱۹۰۷ در دوره‌ای که مبارزات زنان کارگر برای تأمین حقوق سیاسی و اجتماعی اوج گرفته بود، بمناسبت پنجاهمین سالگرد تظاهرات نیویورک در هشتم مارس، زنان زحمتکش دست به تظاهرات زدند.

ایده انتخاب روزی از سال تحت این عنوان، نخستین بار در جریان مبارزه زنان نیویورک با شعار “حق رای برای زنان” مطرح شد. دو هزار زن تظاهر کننده در ۲۳ فوریه ۱۹۰۹ پیشنهاد کردند که هر سال در روز یکشنبه آخر فوریه، یک تظاهرات سراسری در آمریکا بمناسبت «روز زنان» برگزار شود.

در سال ۱۹۱۰، “دومین کنفرانس زنان سوسیالیست” که کلارا زتکین از رهبران آن بود، به مسئله تعیین “روز بین المللی زنان کارگر” پرداخت. زنان سوسیالیست اتریشی قبلا روز “اول ماه مه” را پیشنهاد کرده بودند. اما اول ماه مه، جایگاه و مفهومی داشت که می‌‌توانست اهمیت و جایگاه مبارزه مشخص بر سر مسئله زنان را تحت الشعاع قرار دهد.

زنان سوسیالیست آلمان، روز ۱۹ مارس را پیشنهاد کردند. مناسبت این روز، مبارزات انقلابی در سال ۱۸۴۸ علیه رژیم پادشاهی پروس بود که به عقب نشینی لفظی حکومت در نوزدهم مارس همان سال، منجمله در مورد مطالبات زنان، انجامید.

“دومین کنفرانس زنان سوسیالیست” تاریخ برگزاری نخستین مراسم «روز زنان کارگر» را ۱۹ مارس ۱۹۱۱ تعیین کرد. تصمیم گیری قطعی برای تعیین «روز جهانی زنان کارگر» به بعد موکول شد. بعد از انتشار قطعنامه کنفرانس در مورد تعیین «روز جهانی زنان کارگر»، انترناسیونال دوم از این تصمیم حمایت کرد، و نخستین تشکیلاتی بود که این روز را برسمیت شناخت.

۱۹ مارس ۱۹۱۱ خیابانهای آلمان، اتریش، سوئیس و دانمارک با مارش زنان به لرزه در آمد. شمار زنان تظاهر کننده در اتریش به ۳۰ هزار نفر می‌‌رسید. نیروهای پلیس به تظاهرات حمله بردند و به زدن زنان پرداختند و گروهی را دستگیر کردند.

سال ۱۹۱۳ “دبیرخانه بین المللی زنان” (یکی از نهادهای انترناسیونال سوسیالیستی دوم)، هشتم مارس را با خاطره مبارزه زنان کارگر در آمریکا، به‌عنوان «روز جهانی زنان کارگر» انتخاب کرد. در همان سال، زنان زحمتکش و زنان روشنفکر انقلابی در روسیه تزاری و در سراسر اروپا، مراسم «۸ مارس» را بشکل تظاهرات و میتینگ برگزار کردند.

در سال ۱۹۱۴ جنگ جهانی اول درگرفت. در اروپا که مرکز جنگ بود، زنان انقلابی تلاش کردند تظاهرات ۸ مارس ۱۹۱۵ و ۱۹۱۶ را تحت شعار مرکزی “علیه جنگ امپریالیستی” برگزار کنند. در کشورهای درگیر جنگ، طبقات مختلف به موافقان و مخالفان جنگ تقسیم شده بودند و انشعاب در صفوف جنبش زنان، مانع از برگزاری سراسری و گسترده «روز جهانی زنان کارگر» شد.

در سال ۱۹۱۷ تظاهرات زنان کارگر در پتروگراد به ابتکار و رهبری بلشویک‌ها علیه گرسنگی و جنگ و تزاریسم، بانگ آغازین انقلاب روسیه بود. کارگران شهر در پشتیبانی از این تظاهرات، اعلام اعتصاب عمومی کردند. ۸ مارس ۱۹۱۷ به یک روز فراموش نشدنی در تاریخ انقلاب روسیه تبدیل شد.

سال ۱۹۲۱، “کنفرانس زنان انترناسیونال سوم کمونیستی” که توسط لنین و بلشویک‌ها در مسکو برگزار شد. در آن کنفرانس، روز ۸ مارس به‌عنوان «روز جهانی زنان کارگر» بتصویب رسید. کنفرانس، زنان سراسر دنیا را به گسترش مبارزه علیه نظم موجود و برای تحقق خواسته هایشان فرا خواند.

از اواسط دهه ۱۹۳۰، دنیا یک بار دیگر بسوی جنگ جهانی جدید روان شد. برگزاری تظاهرات «روز جهانی زنان» در کشورهایی که تحت سلطه فاشیسم بودند، غیر قانونی اعلام شد. علیرغم این ممنوعیت، در هشتم مارس ۱۹۳۶، زنان در برلین تظاهرات کردند. در همان روز، اسپانیای فاشیست شاهد تظاهرات هشتم مارس در مادرید بود. ۳۰ هزار زن کمونیست و جمهوریخواه، شعار “آزادی و صلح” سر دادند.

در پی جنگ جهانی دوم، انقلاب‌ها و جنبش‌های رهایی‌بخش در کشورهای چندی درگرفت. چین با شمار عظیم زنان و مردانش در زمانی کوتاه گامهای بزرگی در جهت رهایی زنان به پیش برداشت. در آن سال‌ها، عمدتاً دولت‌ها و تشکیلات مترقی و انقلابی در بر پایی «روز جهانی زنان کارگر» می‌کوشیدند.

در دهه ۱۹۶۰، در کشورهای آسیا و افریقا و آمریکای لاتین جنبش‌های رهایی‌بخش بپا خاسته بود. در کشورهای سرمایه‌داری پیشرفته نیز جنبشها و مبارزات انقلابی و ترقیخواهانه بالا گرفته بود و جنبش رهایی زنان نیز اوج و گسترشی چشمگیر یافت.

در آمریکا و اروپا، زنان علیه سنن و قیود و قوانین مردسالارانه و احکام اسارت بار کلیسایی بپا خواستند. در جنبش زنان موضوعاتی نظیر حق طلاق، حق سقط جنین، تامین شغلی، منع آزار جنسی، ضدیت با هرزه‌نگاری، کاهش ساعات کار روزانه و غیره مطرح شد. این جنبش موفق شد در برخی از این زمینه‌ها پیشروی کند. در تظاهرات هشتم مارس ۱۹۶۹ زنان دردانشگاه برکلی در آمریکا گرد آمدند و علیه جنگ در ویتنام تظاهرات کردند.

در سال ۱۹۷۵ سازمان ملل هشتم مارس را به‌عنوان «روز جهانی زنان» برسمیت شناخت. بعد از خاتمه جنگ جهانی دوم و بالاخص از اواخر دهه ۱۹۷۰، با توسعه سرمایه‌داری به کشورهای عقب مانده، بخش‌های بزرگ‌تری از زنان درگیر کار و تحصیل گشتند. در عین حال، زنان همچنان در جامعه موقعیتی درجه دوم داشته و اسیر نظام سرمایه‌دارانه مردسالار هستند.

@MadaarSorkh

۲۰ اسفند ۱۴۰۲

نظرات بسته است