گزارش ماهانه؛ نگاهی اجمالی به وضعیت حقوق بشر – فروردین ماه ۱۴۰۴
گزارش ماهانه مرکز آمار مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران در فروردین‌ماه ۱۴۰۴، تصویری گسترده و تکان‌دهنده از نقض حقوق بشر در ابعاد مختلف در ایران را ارائه می‌دهد. از اجرای حکم اعدام تا نقض آزادی‌های فردی و اجتماعی، از خشونت نظامی و قضایی تا مشکلات کارگری و اعتراضات و خشونت‌های خانگی و ناموسی علیه زنان، همگی نشان‌دهنده چالش‌های جدی در زمینه رعایت حقوق بشر در ایران هستند…
***
خبرگزاری هرانا – آنچه در پی می‌آید گزارش ماهانه و اجمالی از وضعیت حقوق بشر در ایران در دوره زمانی فروردین ماه ۱۴۰۴ است که به همت نهاد آمار، نشر و آثار مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران تهیه شده است، این گزارش، تصویری گسترده و تکان‌دهنده از نقض حقوق بشر در ابعاد مختلف ارائه می‌دهد. از اجرای حکم اعدام تا نقض آزادی‌های فردی و اجتماعی، از خشونت نظامی و قضایی تا مشکلات کارگری و اعتراضات، همگی نشان‌دهنده چالش‌های جدی در زمینه رعایت حقوق بشر در ایران هستند. این گزارش همچنین بر میزان بالای اعدام‌ها، بازداشت‌ها، و محکومیت‌های سنگین بر اساس اتهامات مختلف تاکید دارد و نشان می‌دهد که این رویدادها در سراسر کشور گسترده‌اند.
خلاصه اجرایی
در طول فروردین ماه ۱۴۰۴، شاهد گستره‌ای از نقض‌های حقوق بشر در سراسر ایران بودیم. با ارزیابی‌های دقیق و گزارش‌های دریافتی، مجموعاً صدها مورد نقض حقوق بشر شناسایی و ثبت شده است که شامل نقض حقوق زندانیان، آزادی بیان، حق تحصیل، حقوق کودک، خشونت‌های خانگی، خشونت مبتنی بر جنسیت، بهداشت و محیط زیست، حقوق کار، و خشونت نظامی و قضایی میشود.
یافته‌های کلیدی این گزارش عبارت‌اند از:
⚫️ اجرای حکم اعدام در مواردی که فرآیندهای عدالتی منصفانه رعایت نشده است.
⚫️ سرکوب گسترده آزادی بیان و بازداشت‌های خودسرانه.
⚫️ خودکشی‌های ناشی از فشار و ناامیدی در بین کودکان و نوجوانان.
⚫️ افزایش نگران‌کننده قتل‌های ناموسی و خشونت علیه زنان.
⚫️ تداوم نقض حقوق کار و شرایط کاری ناعادلانه.
⚫️ استفاده بی‌رویه از زور توسط نیروهای انتظامی و امنیتی
دوره گزارش‌دهی این گزارش فروردین ۱۴۰۴ است و تعداد کل موارد نقض گزارش شده بیانگر یک وضعیت نگران‌کننده و فوریت برای توجه جامعه بین‌المللی و دولت ایران به این مسائل است.
مقدمه
هدف از تهیه و انتشار این گزارش، افزایش آگاهی و فراهم آوردن شواهد مستدل برای تاثیرگذاری بر سیاست‌گذاری‌ها و اقدامات ملی و بین‌المللی به منظور مقابله با نقض حقوق بشر در ایران است. مجموعه فعالان حقوق بشر بر این باور است که نظارت دقیق و مستمر بر وضعیت حقوق بشر و انتشار گزارش‌هایی از این دست، زمینه‌ساز ایجاد تغییر و پاسخگویی در برابر نقض‌های رخ داده است. از این رو، ما بر اهمیت اطلاع‌رسانی مستقل و دقیق تاکید داریم تا از طریق آگاهی‌بخشی و فشارهای بین‌المللی، شاهد بهبود وضعیت حقوق بشر در ایران باشیم.
تحلیل دقیق نقض حقوق بشر
حق حیات (اعدام)
تعریف اجمالی: حق اساسی هر فرد برای داشتن زندگی، بدون تهدید به مرگ به دست دیگران یا دولت. این حق شامل حمایت از افراد در برابر اعمالی است که می‌تواند منجر به مرگ غیرقانونی شود، از جمله قتل عمد، مرگ‌های ناشی از نادیده گرفتن معیارهای ایمنی، و اعدام‌های بدون دادرسی منصفانه است.
گزارش تخلفات: هرانا در فروردین ۱۴۰۴، ۵۸ مورد را ثبت کرد که شامل ۷۰ مورد اجرای حکم، ۵ مورد محکومیت و ۵ مورد تایید حکم اعدام است.
نمونه‌ها:
- حکم اعدام حمید حسین‌نژاد حیدرانلو، زندانی سیاسی محبوس در زندان ارومیه، توسط دیوان عالی کشور تایید شد.
- دستکم ۱۰ زندانی در زندان وکیل آباد مشهد اعدام شدند.
- سخنگوی قوه قضاییه از صدور حکم اعدام برای امیرحسین مقصودلو ملقب به “تتلو” توسط شعبه شش دادگاه کیفری یک استان تهران خبر داد.
- حکم چهار زندانی که عمدتا پیشتر از بابت اتهامات مرتبط با جرائم مواد مخدر به اعدام محکوم شده بودند، در زندان زاهدان به اجرا درآمد.
تأثیر: نقض حق حیات می‌تواند پیامدهای ویرانگری برای جامعه داشته باشد، از جمله ایجاد حس ناامنی و بی‌ثباتی. این نقض‌ها می‌توانند به فرهنگ خشونت دامن بزنند و اعتماد عمومی به دستگاه‌های حکومتی و قضایی را کاهش دهند. هنگامی که حق حیات تضمین نمی‌شود، افراد ممکن است در سایه هراس از بهره برداری از حقوق دیگر خود خودداری کنند.
آزادی اندیشه و بیان
آزادی بیان: حق ابراز آزادانه اندیشه و عقاید از طریق گفتار، نوشتار و سایر اشکال ارتباط بدون ترس از انتقام یا مجازات قانونی است.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۸۴ مورد نقض آزادی بیان را ثبت کرد که شامل ۵۶ مورد بازداشت، صدور ۶۴۹ ماه حبس و ۵۰۰ میلیون تومان جزای نقدی برای ۳۱ شهروند، ۴ مورد اجرای حکم، ۴ مورد مجرم شناختن نشریه، ۱۶ مورد احضار به مراجع قضایی، ۱ مورد بازجویی، ۱ مورد تفتیش منزل، ۲ مورد ضرب و شتم، ۶ مورد تجمع و محاکمه ۴ نفر است.
نمونه‌ها:
- شعبه پنج دادگاه انقلاب مشهد، عنایت الله کرامتی، کاظم چزگی، سحر دشتی، مهدی محمد حسینیان، سجاد جوادی، امیردخت بهاره برزگر، فرزانه صفری، امین شهلا، محمدرضا یزدانی، روح‌الله حسینی، فائزه سیدی و میترا ایزدی‌فر، وکلای دادگستری را مجموعا به سه سال حبس و پرداخت ۲۴۰ میلیون تومان جزای نقدی محکوم کرد.
- فرامرز سه دهی، شاعر و عضو کانون نویسندگان ایران، توسط شعبه اول دادگاه انقلاب ماهشهر، به بیش از ۲۲ ماه حبس محکوم شد.
- سهراب پاکزاد، خواننده پاپ، به دلیل آنچه که رسانه های رسمی “انتشار کلیپ غیراخلاقی از کنسرت وی”ذکر کرده اند، بازداشت شد.
- سخنگوی هیات منصفه دادگاه‌های سیاسی و مطبوعاتی از رسیدگی به پرونده‌های اتهامات مدیران مسئول روزنامه‌های شرق، ابتکار، پایگاه خبری نبض بازار و خبرگزاری فارس خبر داد. به گفته وی، متهمان این پرونده‌ها مجرم شناخته شده‌اند.
تاثیر: این نقض‌ها نه تنها صدای افراد را سرکوب می‌کند، بلکه فضایی از ترس ایجاد کرده و مانع از بحث‌های آزاد و انتقادی میشود که برای یک جامعه سالم ضروری است.
زندان
حقوق زندانیان: تضمین کرامت و حقوق اساسی افراد زندانی، از جمله دسترسی به درمان مناسب و عدالت. این شامل حمایت از زندانیان در برابر شکنجه، بی‌عدالتی و شرایط نامناسب نگهداری است.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۷۱ مورد نقض حقوق را در بخش زندانیان ثبت کرد که شامل ۲۸ مورد انتقال زندانی به انفرادی، ۱۴ مورد بی خبری از سرنوشت بازداشت شده، ۴۰ مورد بلاتکلیفی، ۶ مورد اعتصاب غذای زندانی، ۳ مورد عدم دسترسی به وکیل، ۱۷ مورد عدم رسیدگی پزشکی، ۱ مورد نقل و انتقال اجباری، ۱۴ مورد اعمال فشار، ۲ مورد محرومیت از حق تماس زندانی، ۱ مورد قتل زندانی، ۲ مورد خودکشی و ۵ مورد مرخصی استعلاجی است.
نمونه‌ها:
- وریشه مرادی، زندانی سیاسی محکوم به اعدام محبوس در زندان اوین، علیرغم حال نامساعد جسمی از اعزام به بیمارستان و رسیدگی پزشکی مناسب محروم مانده است.
- منوچهر بختیاری، زندانی سیاسی محبوس در زندان چوبیندر قزوین، ۱۷ روز است که از برقراری تماس تلفنی با خانواده محروم مانده است. وی همچنین ایام عید را در سلول انفرادی به سر برده است.
- داوود حدادی‌نیا، شهروند ساکن شهرستان بهمئی محبوس در زندان یاسوج، در اعتراض به تداوم بازداشت و عدم رسیدگی به پرونده‌اش دست به اعتصاب زد.
- لاله ساعتی، نوکیش مسیحی محبوس در زندان اوین، علیرغم حال نامناسب جسمی، از رسیدگی پزشکی مناسب محروم مانده است.
تأثیر: نقض حقوق زندانیان می‌تواند به تضعیف حاکمیت قانون و اعتماد به نهادهای عدالت منجر شود. این نقض‌ها می‌توانند بر سلامت و بهبود زندانیان تأثیر منفی گذارده و چشم‌انداز بازگشت موفقیت‌آمیز آنها به جامعه را کاهش دهند.
اقلیت‌های ملی
حقوق اتنیک‌ها: حفاظت از اقلیت‌های قومی یا اتنیک ها در برابر تبعیض و ارتقاء حقوق برابر برای آنها. این شامل حفظ فرهنگ، زبان و هویت آنها است.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۴ مورد نقض را در بخش اقلیت های ملی ثبت کرد که شامل ۵ مورد بازداشت و ۱ مورد بازداشت بدون ارائه حکم قضایی می‌باشد.
نمونه‌ها:
- امیر ابراهیم‌لو و سهیل دئیری، فعالین ترک (آذربایجانی) توسط نیروهای امنیتی بازداشت و به مکان نامعلومی منتقل شدند.
تأثیر: چنین نقض‌هایی می‌تواند منجر به از دست دادن زمین، استحاله فرهنگی، به حاشیه رانده شدن، فقر و درگیری شود و بافت اجتماعی و هویت جوامع بومی را از بین ببرد.
آزادی مذهب
حقوق اقلیت‌های مذهبی: تأمین آزادی مذهبی و حمایت از افراد برای پیروی از اعتقادات مذهبی خود بدون ترس از تبعیض یا آزار.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۳ مورد نقض را در این بخش ثبت کرد که شامل ۱۰ ماه حبس برای ۱ نفر، ۲ مورد اجرای حکم حبس، ۱ مورد احضار به مراجع قضایی و محاکمه ۱ نفر است.
نمونه‌ها:
- مریم ذبیحی، شهروند بهائی ساکن قائم شهر توسط دادگاه کیفری این شهرستان به تحمل ۱۰ ماه حبس محکوم شد.
- لقمان امینی، روحانی اهل سنت ساکن سنندج، با دریافت ابلاغیه‌ای به دادگاه ویژه روحانیت همدان احضار شد.
تأثیر: نقض آزادی مذهبی می‌تواند منجر به شکاف اجتماعی، درگیری و به حاشیه‌نشینی جوامع مذهبی شود. این امر اصول تنوع و مدارا را در جامعه تضعیف می‌کند.
حق تحصیل
حق تحصیل: دسترسی برابر و فراگیر به آموزش با کیفیت برای همه افراد، بدون تبعیض. این حق همچنین شامل دسترسی به آموزش ابتدایی رایگان و اجباری است.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۵ مورد نقض را در این بخش ثبت کرد که ۱ مورد بازداشت، ۴ مورد تجاوز و آزار جنسی و ۷ مورد تنبیه فیزیکی را شامل می شود.
نمونه‌ها:
- امیرحسین باقری علویجه، دانشجوی دانشگاه اراک، توسط نیروهای امنیتی در منزل شخصی خود در اصفهان بازداشت شد.
- دستکم ۹ تن از دانش‌آموزان یک دبستان پسرانه در شهرری، توسط معلم خود مورد آزار جسمی و جنسی قرار گرفته‌اند.
- دانش آموزان یک دبستان در روستای کرجو سنندج توسط معلم خود مورد تنبیه بدنی قرار گرفتند. در پی این رویداد یکی از دانش آموزان بر اثر شدت ضرب و شتم زخمی و در بیمارستان بستری شده است.
تأثیر: محرومیت از آموزش می‌تواند بر رشد اقتصادی و اجتماعی جامعه تأثیر منفی گذارد، فقر را تشدید کند و مانع از رسیدن افراد به پتانسیل کامل خود شود. آموزش نقش کلیدی در توسعه شهروندان آگاه و مسئول دارد.
حقوق کودک
حق سلامت و امنیت کودکان: اطمینان از حمایت و حفاظت کودکان از هرگونه آزار، بهره‌کشی و خطرات بهداشتی.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۱۵ مورد نقض را در بخش حقوق کودک ثبت کرد که شامل ۳ مورد بازداشت، ۴ مورد قتل کودک، ۴ مورد تجاوز و آزار جنسی، ۷ مورد خشونت فیزیکی، ۳۴ مورد مصدومیت کودکان در پی سهل انگاری مسئولان و ۳ مورد خودکشی است.
نمونه‌ها:
- یک دختر ۱۲ ساله در روستای سرخک واقع در اسلام آباد غرب، توسط پدر خود با استفاده از سلاح گرم به قتل رسید.
- روز گذشته، یک دختر نوجوان ۱۶ ساله در شهرستان راسک، از طریق حلق آویز کردن اقدام به خودکشی کرد و به زندگی خود پایان داد.
- عادل صفرزایی، نوجوان ۱۶ ساله ساکن زاهدان توسط نیروهای امنیتی در این شهر بازداشت و به مکان نامعلومی منتقل شد.
تأثیر: عدم تأمین سلامت و امنیت کودکان می‌تواند تأثیرات ماندگاری بر رشد و توسعه آنها داشته باشد، مانع از دستیابی به پتانسیل کامل آنها شود و به چرخه‌های فقر و بی‌عدالتی دامن بزند.
قتل‌های ناموسی
قتل‌های ناموسی: حفاظت از افراد، به ویژه زنان و دختران، در برابر خشونت و قتل به بهانه‌های ناموسی و حفظ حیثیت خانوادگی.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه ۲ مورد قتل ناموسی که شامل قتل ۲ مرد میشود را ثبت کرد.
نمونه‌ها:
- یک دختر ۱۸ ساله تبعه افغانستان و ساکن پاکدشت، با انگیزه ناموسی توسط برادرش به قتل رسید.
- مردی در بندرعباس با انگیزه ناموسی، از طریق بریدن سر همسرش، او را به قتل رساند. او سپس با پریدن از ارتفاع اقدام به خودکشی کرد و به زندگی‌اش پایان داد.
تأثیر: قتل‌های ناموسی نه تنها جان افراد را می‌گیرند بلکه نشان‌دهنده عمیق‌ترین سطوح تبعیض جنسیتی هستند، ترس و محدودیت‌های شدیدی بر زنان و دختران تحمیل می‌کنند و به نقض فراگیر حقوق بشر منجر می‌شوند.
خشونت خانگی
خشونت‌های خانگی: پیشگیری از خشونت در خانه و محافظت از قربانیان آن. شامل حمایت قانونی و اجتماعی برای زنان، کودکان و سایر اعضای آسیب‌پذیر خانواده است.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه ۱۴ مورد قتل زنان ناشی از خشونت خانگی را ثبت کرد.
نمونه ها:
- یک مرد در مشگین‌شهر با استفاده از سلاح گرم همسرش را به قتل رسانده و سپس با شلیک به سمت خود، اقدام به خودکشی کرد. انگیزه متهم از این اقدام، اختلافات خانوادگی عنوان شده است.
- مردی در شهرستان شازند، همسر ۵۱ ساله خود را به دلیل اختلافات خانوادگی به قتل رساند.
- مردی در شهرستان نور همسرش را به دلیل اختلافات خانوادگی با طناب دار به قتل رساند.
تأثیر: خشونت خانگی می‌تواند پایه‌های اساسی خانواده و جامعه را تضعیف کند، باعث آسیب‌های جسمی و روانی بلندمدت بر قربانیان شود و الگوهای خشونت‌آمیز را برای نسل‌های آینده تکرار کند.
زنان
خشونت مبتنی بر جنسیت: خشونت علیه فرد به دلیل جنسیت او یا خشونت که عمدتاً بر افراد با جنسیت خاص تأثیر می‌گذارد.
گزارش تخلفات: علاوه بر نقض های سیستماتیک ناشی از وجود قوانین تبعیض آمیز، هرانا در این ماه، ۱۷ مورد نقض را در این بخش ثبت کرد که شامل شامل ۷ مورد احضار به اطلاعات، ۷ مورد بازجویی، ۱۴ مورد تجاوز و آزار جنسی و ۱ مورد ضرب و شتم است.
نمونه ها:
- الهه احدی، مهسان احترامی، نگین منصوری نژاد، آذردخت طاهر‌‌‌پور، رامش سید، مژده نصیری و زلفا جماشیانی، هفت خواننده زن ساکن شهرستان بهبهان، به صورت تلفنی توسط اطلاعات سپاه و بسیج ناحیه این شهرستان احضار شدند. این افراد پس از بازجویی همراه با تهدید، از ادامه فعالیت هنری منع شدند.
- یک مرد در تهران که متهم است دستکم ۱۰ زن میانسال را در قالب مسافر سوار تاکسی اینترنتی خود کرده و مورد آزار و اذیت جنسی قرار داده، بازداشت شد. یکی از زنان قربانی برای رهایی از دست متهم به دلیل بیرون پریدن از خودرو و سقوط از ارتفاع پل، جان خود را از دست داده است.
تأثیر: این نقض می‌تواند منجر به آزار و اذیت فیزیکی، جنسی، روانی یا رنج، از جمله تهدید، اجبار و محرومیت خودسرانه از آزادی، چه در ملاء عام و چه در زندگی خصوصی شود. این امر نابرابری جنسیتی را تداوم می‌بخشد، مانع توسعه میشود و می‌تواند منجر به آسیب‌های جسمی و روانی بلندمدت شود.
بهداشت و محیط زیست
بهداشت و محیط زیست: در معرض قرار دادن ناعادلانه جوامع در برابر خطرات زیست‌محیطی و انکار حق دسترسی به منابع طبیعی، اغلب بر اساس نژاد یا وضعیت اجتماعی و اقتصادی.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۹۰ مورد نقض را در بخش بهداشت و محیط زیست ثبت کرد که شامل ۱ مورد بهره‌برداری نادرست، ۱ مورد عدم حفاظت از منابع طبیعی، ۱ مورد حیوان آزاری، ۲۳ مورد مرگ حیوانات، ۷۹ مورد آلودگی محیط زیستی، ۳ مورد تجمع، ۳ مورد مجروح شدن محیط بان و ۷ ماه حبس برای ۱ نفر است.
نمونه‌ها:
- حر منصوری عبدالملکی، عکاس محیط زیست توسط دادگاه کیفری دو شهرستان نور به هفت ماه حبس تعزیری محکوم شد.
- یک محیط بان در منطقه حفاظت شده مند واقع در استان بوشهر، بر اثر تیرانداری مستقیم شکارچیان متخلف مصدوم شد.
- مدیرکل حفاظت محیط زیست استان بوشهر با اشاره به انتشار فیلمی در فضای مجازی که نشان‌دهنده آزار یک حیوان بود، گفت: برای این فرد حیوان‌آزار در شهرستان گناوه پرونده قضایی تشکیل شده و موضوع از سوی مراجع قضایی در حال بررسی است.
- شماری از شهروندان نطنز در استان اصفهان، در اعتراض به آسیب رسانی شرکت‌های معدنی به محیط زیست، برداشت بی رویه از آب کشاورزی روستاها و پشتیبانی وزارت صمت و سازمان منابع طبیعی از این شرکت‌ها، در مقابل ساختمان دادگستری این شهر تجمع کردند.
تاثیر: بی‌عدالتی زیست‌محیطی می‌تواند منجر به مشکلات بهداشتی، نابرابری‌های اقتصادی و ناآرامی‌های اجتماعی شود. این امر به طور نامتناسبی جوامع به حاشیه رانده شده را تحت تاثیر قرار می‌دهد، نابرابری‌ها را تشدید می‌کند و آنها را از حق داشتن محیط زیستی سالم و ایمن محروم می‌کند.
حقوق کار
حقوق کار: نقض حقوق کارگران، از جمله شرایط کاری ناایمن، دستمزد ناعادلانه، ساعات کاری غیرمنطقی و انکار حق سازماندهی و چانه‌زنی جمعی.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۹۹ مورد نقض را در بخش کارگران و اصناف ثبت کرد که شامل ۲۸ مورد مرگ به دلیل نبود ایمنی در محیط کار و ۴۲ مورد مصدومیت کارگر، ۶۵ مورد تجمع، ۱ مورد ممانعت از تجمع، ۱ مورد بازداشت، ۱۰ مورد اخراج و تعدیل، ۱ مورد پلمب اماکن، محاکمه ۱ نفر، ۴ مورد اعتصاب، ۱۷۳ مورد بلاتکلیفی و ۲۶ ماه معوقات مزدی است.
نمونه ها:
- بر اثر گازگرفتگی در معدن مهماندویه دامغان، هفت نفر از کارگران و پیمانکاران این معدن جان باختند.
- اصغر امیرزادگان، معلم و فعال صنفی فرهنگیان استان فارس توسط نیروهای امنیتی بازداشت و به مکان نامعلومی منتقل شد.
- جلسه دادگاه رسیدگی به اتهامات منصوره عرفانیان، فعال صنفی معلمان در شعبه چهار دادگاه انقلاب مشهد برگزار شد.
- نزدیک به ۴۰ کارگر کارخانجات مخابراتی ایران (آی‌تی‌ام‌سی) در شیراز که از ابتدای سال جاری با اتمام قرارداد بیکار شده‌اند، همچنان منتظر بازگشت به کار خود هستند.
- گروهی از کارگران فصلی مجتمع نیشکر هفت تپه در اعتراض به عدم رسیدگی به مطالبات خود دست به تجمع زدند.
- جمعی از رانندگان کمپرسی و پیمانکاران در اسلامشهر دست به اعتصاب زدند و از ادامه کار خودداری کردند. این رانندگان با توقف خودروهای خود در کنار جاده، خواستار رسیدگی به وضعیت معیشتی و افزایش کرایه‌ها شدند.
- دادستان عمومی و انقلاب کاشمر از پلمب یک تالار پذیرایی در این شهر به دلیل آنچه “برگزاری مراسم مختلط و انجام رفتارهای خلاف عفت عمومی” عنوان کرده است، خبر داد. به گفته وی، برگزارکنندگان و شرکت کنندگان این مراسم به مراجع قضایی احضار شدند.
تاثیر: نقض حقوق کار می‌تواند منجر به استثمار، فقر و نابرابری شود. این امر سلامت، عزت نفس و توانایی کارگران برای حمایت از خود و خانواده‌شان را تضعیف می‌کند.
خشونت نظامی و امنیت شهروندان
استفاده بیش از حد پلیس یا مرزبانی از زور و سلاح: اطمینان از اینکه نیروهای اجرایی قانون در استفاده از زور متناسب و مسئولانه عمل کنند، به منظور حفاظت از حقوق شهروندان.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۱۵ گزارش از نقض را دراین بخش ثبت کرد که شامل ۲ مورد مرگ کولبر، ۳ مورد مرگ سوختبر، ۴ مورد زخمی شدن سوختبر، ۱ مورد قتل شهروندان و ۱ مورد مصدومیت شهروندان بر اثر تیراندازی نیروهای امنیتی، مرگ ۴ شهروند و زخمی شدن ۱ شهروند دیگر براثر انفجار مین و صدور ۲۷ ضربه شلاق برای ۹ نفر است.
نمونه ها:
- تیراندازی بی ضابطه نیروهای نظامی در شهرستان سراوان منجر به آتش گرفتن خودرو سوختبران شد. در این رویداد یک سوختبر جان خود را از دست داد و یک سوختبر دیگر زخمی شد.
- انفجار مواد منفجره بر جای مانده از جنگ ایران و عراق در شهرستان دهلران، به جان باختن یک شهروند منجر شد.
- رئیس کل دادگستری آذربایجان غربی اعلام کرد که ۹ متهم در پرونده مربوط به جرائم اعضای شورای شهر سردشت، به تحمل ضربات شلاق در کنار سایر مجازات‌ها محکوم شدند.
تأثیر: استفاده بی‌رویه از زور توسط پلیس یا مرزبانی می‌تواند به نقض گسترده حقوق بشر منجر شود، اعتماد عمومی به نهادهای اجرایی قانون را کاهش دهد و منجر به نارضایتی و ناآرامی‌های اجتماعی شود. این عملکردها ضرورت بازبینی در رویه‌ها و آموزش‌های نیروهای اجرایی را نشان می‌دهد.
واکنش‌های دولتی و نهادی
در پاسخ به افزایش نقض حقوق بشر گزارش‌شده در فروردین‌ماه ۱۴۰۴، موضع رسمی و اقدامات دولت ایران و نهادهای آن متفاوت بوده است، هرچند عمدتاً در رسیدگی به ریشه‌های مشکلات یا تضمین پاسخگویی ناکافی بوده‌اند.
محمد بطحایی، معاون وزیر کشور بدون اشاره به عوامل ساختاری، فشارهای اجتماعی و تبعیض‌های جنسیتی، افزایش نرخ خودکشی در میان زنان را به “آسیب‌پذیری طبیعی‌تر” آنان نسبت داد و آن را پدیده‌ای جهانی توصیف کرد! این در حالی است که در اظهارات او به نقش محدودیت‌های قانونی و اجتماعی که می‌تواند بر سلامت روان زنان تأثیرگذار باشد، اشاره‌ای نشده است.
معاون اجتماعی و مطالبه‌گری ستاد امر به معروف و نهی از منکر با اشاره به حمایت دستگاه قضایی از افرادی که در نوع پوشش شهروندان دخالت می‌کنند، گفت: «پیشتر آمران به معروف در دادگاه‌ها به دلیل آغاز نزاع محکوم می‌شدند، اما اکنون وقتی ورود می‌کنیم و اعلام میشود موضوع مربوط به امر به معروف بوده، چارچوب و روش قضاوت نیز تغییر می‌کند.»
طرح اصلاح قانون محکومیت‌های مربوط به مهریه، این هفته در دستور کار صحن علنی مجلس قرار گرفته است. عثمان سالاری، دبیر کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس درباره جزئیات این طرح اعلام کرد که “سقف مهریه از ۱۱۰ سکه به ۱۴ سکه کاهش یافته است و حتی در صورت ناتوانی در پرداخت همین ۱۴ سکه، فرد دیگر به زندان نخواهد رفت و مشمول استفاده از پابند الکترونیک میشود.”
واکنش‌های بین‌المللی
اتحادیه اروپا هفت مقام مسئول و دو نهاد جمهوری اسلامی ایران را به دلیل نقش آنها در بازداشت شهروندان اروپایی در ایران، به فهرست تحریم‌های خود اضافه کرد. این تحریم‌ها شامل مسدود کردن دارایی‌ها در اتحادیه اروپا و ممنوعیت سفر به کشورهای عضو این اتحادیه است.
شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد در پنجاه و هشتمین نشست خود در ژنو، قطعنامه ماموریت گزارشگر ویژه حقوق بشر این سازمان در امور ایران و کمیته حقیقت‌یاب سازمان ملل را با ۲۴ رای مثبت، برای مدت یکسال دیگر تمدید کرده است. شورا با اشاره به «مصونیت ساختاری» عاملان سرکوب، این وضعیت را عامل تداوم خشونت و نقض حق دادخواهی قربانیان دانست. در این قطعنامه، همچنین نسبت به سرکوب زنان، اقلیت‌های قومی و مذهبی و افزایش اعدام‌ها ابراز نگرانی شده است.
در گزارش سال ۲۰۲۴ سازمان عفو بین‌الملل، ایران بار دیگر به‌عنوان کشوری با بیشترین تعداد اعدام در جهان معرفی شد. بر اساس این گزارش، از مجموع دستکم ۱۵۱۸ اعدام ثبت شده در سراسر جهان طی سال گذشته میلادی، ۹۷۲ مورد آن، یعنی حدود دوسوم اعدام‌ها در ایران اجرا شده است. در میان اعدام‌شدگان، دستکم ۳۰ زن نیز وجود داشته‌اند.
دیده بان حقوق بشر، در گزارش خود آزار و اذیت و سرکوب سیستماتیک بهائیان در ایران به دلیل تعلق مذهبیشان را “جنایت علیه بشریت” عنوان کرده است. در بخشی از این گزارش با اشاره به برخی از آزارهای سیستماتیک مانند “تخریب قبرستان های بهائیان، دستگیری های خودسرانه، مصادره اموال، محدودیت های تحصیلی و شغلی و محرومیت از دفن آبرومندانه”، آمده است: این سرکوب که شامل استفاده از قوانین امنیت ملی برای برچسب زدن بهائیان به عنوان اقلیتی غیرقانونی میشود، توسط نیروهای امنیتی و قضایی ایران اجرا میشود.
سازمان عفو بین الملل با انتشار بیانیه ای خواستار “آزادی فوری و بی قید و شرط” سسیل کولر، شهروند فرانسوی زندانی در ایران شد.
نتیجه‌گیری
گزارش ماهانه مرکز آمار مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران در فروردین‌ماه ۱۴۰۴، چشم‌اندازی نگران‌کننده از وضعیت حقوق بشر در ایران را ارائه داده است. شاهد نقض گسترده حقوق از جمله اجرای حکم اعدام بدون رعایت دادرسی منصفانه، سرکوب آزادی بیان، بازداشت‌های خودسرانه، نقض حق تحصیل، خودکشی کودکان و نوجوانان، خشونت‌های خانگی و ناموسی علیه زنان، نقض حقوق کارگران و استفاده بی‌رویه از زور توسط نیروهای امنیتی بوده‌ایم. این گزارش بر اساس شواهد موثق و گزارش‌های دقیق، تصویری واضح از الگوهای نقض حقوق بشر و تأثیر عمیق آن بر جامعه ایران را به نمایش می‌گذارد.
نتایج به‌دست آمده بر ضرورت اقدامات فوری و مؤثر بین‌المللی و داخلی برای رسیدگی به این نقض‌ها و حمایت از قربانیان تأکید می‌کنند. از جمله یافته‌های کلیدی، افزایش موارد خشونت نظامی و قضایی، به‌ویژه علیه زنان و اقلیت‌ها، نگرانی‌های عمیقی را در مورد تعهد ایران به رعایت حقوق بشر بین‌المللی ایجاد می‌کند. این گزارش بر اهمیت ایجاد تغییر از طریق مکانیزم‌های نظارتی مستقل، افزایش آگاهی عمومی، و فشارهای بین‌المللی به منظور ارتقاء حقوق بشر و حاکمیت قانون در ایران تأکید دارد.
در نهایت، این گزارش ماهانه نه تنها به عنوان یک اسناد تاریخی از وضعیت حقوق بشر در ایران عمل می‌کند بلکه به عنوان یک فراخوان عملی برای همه ذینفعان به منظور اتخاذ اقدامات فوری و مسئولانه در جهت بهبود وضعیت حقوق بشر در ایران محسوب میشود.
۲ اردیبهشت ۱۴۰۴