درباره مساله ازدواج کودکان

براساس تحقیقات صورت گرفته ، بیشتر زنان همسرکش در سنی پیش از ۲۵سالگی ازدواج کرده اند و به طور متوسط تنها ۱۰سال زندگی مشترک داشته اند. همچنین بیشتر ازدواج های آنها در سنین زیر ۱۲سال ناخواسته و اجباری بوده است که این عامل در همسرکشی مردان کمتر مشاهده شده است.براساس تحقیقات صورت گرفته ، بیشتر زنان همسرکش در سنی پیش از ۲۵سالگی ازدواج کرده اند و به طور متوسط تنها ۱۰سال زندگی مشترک داشته اند. همچنین بیشتر ازدواج های آنها در سنین زیر ۱۲سال ناخواسته و اجباری بوده است که این عامل در همسرکشی مردان کمتر مشاهده شده است

***

در رابطه با همین موضوع با سارا باقری وکیل دادگستری و فعال حقوق کودک مصاحبه ای انجام داده ایم که در زیر می خوانیم:

– با توجه به اینکه براساس کنوانسیون بین المللی حقوق کودک افراد زیر ۱۸ سال کودک محسوب می شوند و با توجه به اخبار نگران کننده درباره ازدواج کودکان، این موضوع تا چه حد دغدغه فعالان حقوق کودک است؟

آمارها حکایت از آن دارد که دختران بیش از پسران در فهرست ازدواج زودهنگام قرار می‌گیرند و بیشترین قربانیان این مسئله هستند و این امر در شهرهای مختلف به صورت متفاوت خود را نشان می دهد به عنوان مثال در شهرهای جنوبی ایران بالاخص سیستان و بلوچستان این پدیده به لحاظ فرهنگی همچنان رکوددار می باشد و یا اخباری که در بهمن ماه سال ۹۴ منتشر شد و حکایت ازبرگزاری جشن ازدواج آسان ۵۰ زوج دانش آموز هرمزگانی در مقطع دبیرستان می داد که با هدف تسهیل امر ازدواج مطابق با آداب و فرهنگ اسلامی صورت گرفته بود که با موجی از مخالفت ها از سوی نهادهای مدنی مواجه شد. فعالان حوزه کودکان سعی در بررسی و حل این معضل اجتماعی در کنار سایر نهادهای دولتی دارند تا بتوانند راه حلی مناسب و پیشگیرانه در این زمینه ارائه دهند.

– دلایل این موضوع را در چه می دانید وچه آسیب هایی متوجه این افراد است؟

بررسی های انجام شده نشان می دهد که دخترانی که در سن کودکی ازدواج میکنند عموما در خانواده هایی بزرگ شده اندکه پدر معتاد، بیمار روانی، بیسواد یا کودک تک والد یا والد ناتنی داشته باشند و از لحاظ اقتصادی و اجتماعی در سطح پایینی قراردارند. معمولا خانواده های فقیر با کودکان خود معامله می کنند و نهایتا منجر به ازدواج های زودهنکام آنها می شود. علاوه بر این مسائل فرهنگی نیز به صورت فرهنگ های محلی وتعصبات قومی و مذهبی نیز در این امر نقش به سزایی دارند. بعد از ازدواج هم به دلیل عدم توانمندی کودکان و آمادگی برای ورود به زندگی مشترک باعث می شود که مشکلات عدیده ای گریبانگیر آن ها شود. در این میان دختران بیشتر از پسران دچار آسیب های جسمانی و روانی می شوند. ازدواج دختران در سنین پایین ممکن است به بارداری زودرس منجر شود در حالی که بدن مادر نوجوان هنوز از رشد کافی برای بارداری، زایمان و شیردهی برخوردار نبوده و بقا و سلامت مادر و کودک هر دو به خطر می‌افتد. به علاوه این نوع ازدواج معمولا به سقط‌های مکرر نوزادان و مرگ و میر مادران منجر می‌شود. مضاف بر این، اینگونه افراد در قالب نقش های همسری و مادری قرار می گیرند و از حلقه های دوستان و همسالان خود دور می شوند و حیطه حامیانشان فقط به خانواده و دوستان صمیمی محدود می‌شود. این موضوع منجر به خشونت ، کاهش “عزت نفس” و “اعتماد به نفس” ، انزوای اجتماعی و مشکلات روحی و روانی در بین این قشر می شود.
از آن گذشته ما با مقوله کودکان بیوه، کودکان مطلقه و مادر کودکان بی سرپرست مواجه هستیم که از نتایج ازدواج هایی است که در آن همسر فوت نموده و یا ازدواج به شکست منجر می شود.

– بار حقوقی این مسئله چگونه است و اساسا تا چه میزان می توان به بازدارندگی سیستم قضایی کشورمان برای مقابله با موارد ازدواج کودکان امیدوار بود؟

به لحاظ حقوقی قانونگذار در ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی ازدواج دختر قبل از ۱۳ سال تمام شمسی و پسر قبل از ۱۵ سال تمام شمسی منوط به اجازه ولی به شرط رعایت مصلحت با تشخیص دادگاه خواهد بود. مصلحتی که در هیچ جای قانون از آن صحبت نشده است که معیار این مصلحت به چه صورتی قابل تشخیص است ضمانت اجرای این ماده، مواد ۴۹ و ۵۰ قانون حمایت از خانواده است. ماده ۴۹ می‌گوید اگر مردی ازدواج خود را ثبت نکند (فارغ از سن ازدواج) به موجب قانون علاوه بر الزام وی به ثبت، جریمه نقدی و حبس تعزیری برای وی در نظر گرفته شده است. ماده ۵۰ قانون حمایت خانواده هم به‌طور خاص به‌عنوان ضمانت اجرای ماده ۱۰۴۱ نام برده شده و تصریح شده است که اگر مردی برخلاف ماده ۱۰۴۱ ازدواج کند، حبس از ۶ ماه تا یک‌سال دارد و در تبصره نیز به حبس تعزیری ولی قهری، مادر و سرپرست قانونی، عاقد که در ارتکاب این جرم تاثیر داشته است، اشاره می کند.

کانون شهروندی ـ ۲۲ شهریور ۱۳۹۵

نظرات بسته است