بازیافت لباس‌ها و کیسه‌های پارچه‌ای وابستگی به واردات را کاهش می‌دهد و همچنین به‌معنای ضایعات پارچه‌ای کمتر در سواحل و اقیانوس‌هاست. کیسه‌های پارچه‌ای جایگزین بسیار خوبی برای پلاستیک‌های یکبارمصرف هستند و این کار با طرح حذف پلاستیک یکبارمصرف توسط دولت مالدیو که با حمایت بانک جهانی توسعه یافته است، مطابقت دارد…./

***

بانک جهانی در گزارشی از وضعیت مبارزه زنان با آلودگی‌های پلاستیکی در جنوب آسیا، نمونه‌هایی را بیان می‌کند که در آن زنانی یک‌تنه برای مهار این آلودگی‌ها با وجود سختی‌ها و تبعیض‌ها گام برداشته‌اند. «سیسیل فرمن» و «دینا اُمالی» در این گزارش به نمونه‌هایی می‌پردازند که با کمک بانک جهانی توانسته‌اند در راه مهار آلودگی پلاستیکی گام بگذارند. اما این یکی از گزارش‌ها درباره فعالیت زنان برای مقابله با آلودگی پلاستیکی است. نمونه‌های این فعالیت‌ها در کشورهای مختلف متفاوت است، نمونه‌اش زیمباوه و مالاوی در آفریقاست که آنجا هم برای مدیریت پسماند جامد زنان با جدیت در این عرصه حضور دارند.

«سومی دهار»، مادر ۳۴ساله دو فرزند که در شهر ساحلی بازار کاکس (Cox’s Bazar) در بنگلادش زندگی می‌کند، مظهر قهرمانان جدید محیط‌زیست است که با آلودگی پلاستیکی در سراسر آسیای جنوبی مقابله می‌کنند. این شهر طولانی‌ترین ساحل طبیعی جهان را دارد و با بحران آلودگی شدید مواجه است.

سومی زمانی یک تجارت ضایعات پلاستیکی را اداره می‌کرد، اما وقتی شریک تجاری او در طول همه‌گیری کووید-۱۹ استعفا داد، همه پول را گرفت و او را در بحران مالی عمیق فرو برد و به‌این‌ترتیب، تغییرات غم‌انگیزی در زندگی سومی به‌وجود آمد.

اما او کسی نبود که تسلیم شود و بار دیگر به کار بازیافت زباله، کاری که مردانه است و انگ‌های اجتماعی ریشه‌داری دارد، بازگشت. سومی به‌طور پیوسته کسب‌وکار خود را به جمع‌آوری ۲۰۰ کیلوگرم زباله در روز رساند. او از سازمان غیرانتفاعی، BRAC کمک دریافت کرد، سازمانی که حامی پروژه آزادسازی رودخانه‌ها و دریاهای جنوب آسیا از پلاستیک بود. این برنامه که توسط برنامه محیط‌زیست تعاونی آسیای جنوبی (SACEP) اجرا و توسط بانک جهانی تأمین می‌شود، برای مهار آلودگی پلاستیک دریایی در جنوب آسیا و افزایش نوآوری‌های محیط‌زیستی برای استفاده مجدد از پلاستیک کار می‌کند و در تلاش است تا مشارکت زنان در این حوزه افزایش یابد.

امروزه سومی چهار کارمند دارد و ماهیانه ۱۲۸ دلار حقوق می‌گیرد. این درحالی‌است که براساس گزارش بانک جهانی درباره آینده زنان در مدیریت زباله‌های پلاستیکی جنوب آسیا در سال ۲۰۲۳ نشان می‌دهد زنانی مانند سومی در بخش مدیریت زباله غیررسمی از آسیب‌پذیرترین کارگران جنوب آسیا هستند. آنها برای رقابت با مردان تلاش می‌کنند و درصورت مواجهه با اختلالات اقتصادی وضعیت بدتری دارند. این گزارش از رویکرد فراگیر جنسیتی برای مدیریت زباله حمایت می‌کند که شامل درک زمینه‌ای است که تجارب مردان و زنان در این بخش را شکل می‌دهد.

زنان جنوب آسیا مانند سومی نه‌تنها از هنجارهای اجتماعی سرپیچی می‌کنند، بلکه رهبران جوامع خود هستند. در این روند، آنها از مبارزه با آلودگی پلاستیکی دفاع می‌کنند. این امر در مکان‌هایی مانند کاکس‌بازار مورد استقبال قرار گرفته و قرار است تا سال ۲۰۲۸، ۱۰.۲۴ میلیارد دلار یا ۲.۱ درصد از درآمدهای گردشگری ناشی از اکوسیستم دریایی، ایمنی مواد غذایی و سلامت مردم را به کل تولید ناخالص داخلی بنگلادش کمک کند.

وضعیت کاکس‌بازار نشان‌دهنده یک مشکل فراگیر آلودگی پلاستیکی در سراسر منطقه است. براین‌اساس، آسیای جنوبی یکی از بزرگترین مشارکت‌کنندگان در تولید زباله‌های پلاستیکی در سطح جهان است و هشت درصد از زباله‌های جامد منطقه از پلاستیک تشکیل شده است. با نرخ کنونی، انتظار می‌رود میزان زباله تولیدشده در سراسر جنوب آسیا از ۲۶۵ میلیون تن در سال ۲۰۲۰ به ۵۶۰ میلیون تن در سال ۲۰۵۰ افزایش یابد. کشورهای جنوب آسیا این مشکل را درک می‌کنند و مبارزه با آلودگی پلاستیکی با رویکردی منسجم دلیل اصلی پروژه PLEASE بوده است.

زنان راه‌حلی پایدار برای زباله‌های پلاستیکی مالدیو

در مجمع‌الجزایر مالدیو، مشکل آلودگی پلاستیک بسیار مهم است و زنان بخشی از راه‌حل‌های پایدار برای ایجاد یک اقتصاد دایره‌ای هستند.

شهروندان، زباله‌ها را اغلب در نزدیکی ساحل دریا دفن می‌کنند و این زباله‌های پلاستیکی با مدیریت ضعیف، اکوسیستم دریایی و اقتصاد گردشگری مالدیو را تهدید می‌کند. این درحالی‌است که پروژه محیط‌زیست پاک مالدیو (MCEP) با بودجه بانک جهانی از ساخت مراکز مدیریت زباله که زباله‌ها را برای حمل‌ونقل، پردازش و بازیافت بیشتر پردازش می‌کنند، حمایت می‌کند.

بانک جهانی با رویکرد برابری جنسیت برای مدیریت ضایعات پلاستیکی، کمکی به انجمن تعاونی صنایع‌دستی معتبر مالدیو (MACCS) تحت رهبری زنان اعطا کرد تا به زنان آموزش دهد در کوله‌دوفوشی، چهارمین جزیره بزرگ مالدیو، کیسه‌های قابل‌ استفاده مجدد از لباس‌های دست دوم و پارچه‌های دست دوم تولید کنند.

زنان تقریباً نیمی از جمعیت کوله‌دوفوشی را تشکیل می‌دهند و این ابتکار آنها را قادر می‌سازد تا راه‌های جدیدی برای معیشت‌ کشف کنند. مانند بسیاری از کشورهای درحال‌توسعه و کوچک، افزایش گردشگری، جمعیت و کالاهای وارداتی منجر به ضایعات بیشتر در مالدیو شده است.

بازیافت لباس‌ها و کیسه‌های پارچه‌ای وابستگی به واردات را کاهش می‌دهد و همچنین به‌معنای ضایعات پارچه‌ای کمتر در سواحل و اقیانوس‌هاست. کیسه‌های پارچه‌ای جایگزین بسیار خوبی برای پلاستیک‌های یکبارمصرف هستند و این کار با طرح حذف پلاستیک یکبارمصرف توسط دولت مالدیو که با حمایت بانک جهانی توسعه یافته است، مطابقت دارد.

آلودگی میکروپلاستیک در مالدیو بالاترین میزان آلودگی در جهان را دارد. نوار بهداشتی یکبارمصرف حاوی تقریباً ۹۰ درصد پلاستیک است که تجزیه آن بین ۵۰۰ تا ۸۰۰ سال طول می‌کشد. مقدار زیادی زباله از این محصولات به اقیانوس راه پیدا می‌کند و به همین دلیل با حمایت PLEASE MACCS اولین دوره آموزشی برای کارکنان، پرستاران و دستیاران بالینی در مورد محصولات قاعدگی پایدار در مرکز بهداشت باروری Kulhudhuffushi برگزار شد. بعد از این آموزش، یکی از پرستاران گفت که حالا اطلاعات مناسبی دارد. این آگاهی جدید در میان زنان کوله‌دوفوشی یک پیروزی در جامعه‌ای است که در آن گفت‌وگو در مورد سلامت قاعدگی پنهان مانده است. چنین آموزش‌هایی به زنان قدرت می‌دهد تا انتخاب‌هایی داشته باشند که تأثیری ماندگار بر محیط‌زیست داشته باشند.

جنوب آسیا کمترین مشارکت زنان در نیروی کار در جهان را دارد و از هر چهار زن تنها یک نفر مشغول به کار است. درحالی‌که از هر چهار مرد سه نفر نیروی کار فعال است. ایجاد کار پایدار برای زنان در اقتصاد غیررسمی باید در مرکز مدیریت پسماند، آلودگی پلاستیکی و سلامت عمومی باقی بماند. داستان سومی و همچنین زنان کوله‌دوفوشی نشان می‌دهد آینده مدیریت زباله‌های پلاستیکی می‌تواند فرصت‌های کاری معناداری برای آنها ایجاد کند که هم زنان را توانمند کند و هم از محیط‌زیست حمایت کند.

مدیریت پسماند جامد یکی از مهمترین چالش‌های محیط‌زیستی زیمباوه

«باربارا تیکی» در کنار جاده‌ای در حومه گلن ویو هراره، باید برچسب‌ها را از ظروف و بطری‌های پلاستیکی جدا کند. نقطه کنار جاده ویلو ویل در پایتخت زیمبابوه از سال ۲۰۲۱ محل کار تیکی و شش زن دیگر بوده است که همگی کت‌وشلوارهای کاری نارنجی و آبی با نام تجاری Zero Waste پوشیده شده‌اند.

در سال ۲۰۱۰، زیمبابوه کیسه‌های پلاستیکی با ضخامت کمتر از ۳۰ میکرون را ممنوع کرد، اگرچه برخی از بسته‌بندی‌های مواد غذایی، مانند نان، معاف بودند. استفاده از کیسه‌های ممنوعه جریمه سنگین پنج هزار دلار آمریکا یا یک سال زندان را در پی دارد

آن‌طورکه وب‌سایت world economic forum در گزارشی با عنوان «ابتکار زنان برای مقابله با زباله‌های پلاستیکی در زیمبابوه و مالاوی» می‌نویسد، تیکی، ۵۷ساله، به یاد می‌آورد که وقتی شروع کردند، زنان صبح زود از خواب بیدار می‌شدند تا زباله‌های پلاستیکی را از سراسر شهر جمع‌آوری کنند. امروزه، مردم هراره زباله‌های پلاستیکی را به جاده Willowvale می‌آورند تا زنان از آنها بخرند و به شرکت‌های بازیافت بفروشند.

این مکان به محلی با انبوهی از گونی‌های پر از مواد پلاستیکی تبدیل شده که در انتظار جمع‌آوری توسط افراد و شرکت‌ها در تجارت رو به رشد بازیافت شهر است. او می‌گوید «ما می‌دانیم که در حال انجام کاری برای کاهش ضایعات در جوامع خود هستیم، اما درعین‌حال تلاش می‌کنیم تا زندگی خود را تأمین کنیم؛ زیرا اکثر ما بیوه، مطلقه و مادران مجرد هستیم.»

زنان می‌توانند پلاستیک را به‌ترتیب به قیمت ۰.۴۰ و ۰.۴۵ دلار در هر کیلوگرم بفروشند. آنها به‌عنوان بخشی از گروه آفتاب زیمبابوه (ZSG) آموزش دیده‌اند، جایی که آنها انتخاب و درجه‌بندی زباله‌های پلاستیکی را آموختند. خود ZSG توسط شورای شهر هراره و آژانس مدیریت محیط‌زیست زیمبابوه (EMA) تأسیس شد.

جین چیچوو، ۵۳ساله توضیح می‌دهد: «برای به صفر رسیدن زباله‌ها، تعداد فزاینده‌ای از مردم، از جمله کودکان را مشاهده کرده‌ایم که ظروف پلاستیکی مختلفی را به ما می‌فروشند. بنابراین، جدای از کمک به کسب درآمد، این امر همچنین به مردم کمک کرده است فرهنگ تمیز نگه داشتن محیط اطراف خود را با پرتاب نکردن زباله‌های قابل‌ استفاده مجدد در هر جایی تمرین کنند.»

براساس گزارش EMA، مدیریت پسماند جامد یکی از مهمترین چالش‌های محیط‌زیستی برای این کشور است. تقریباً ۱.۶۵ میلیون تن زباله سالانه در زیمبابوه تولید می‌شود که ۱۸ درصد آن را پلاستیک تشکیل می‌دهد.

تجزیه پلاستیک بسیار طولانی است و نسبتاً مقدار کمی از آن بازیافت می‌شود. Amkela Sidange، سخنگوی EMA می‌گوید در سطح جهانی، ۷۹ درصد از زباله‌های پلاستیکی تولیدشده در سطح جهان تنها یک‌بار استفاده شده است. «در سال ۲۰۱۰، زیمبابوه کیسه‌های پلاستیکی با ضخامت کمتر از ۳۰ میکرون را ممنوع کرد، اگرچه برخی از بسته‌بندی‌های مواد غذایی، مانند نان، معاف بودند. استفاده از کیسه‌های ممنوعه جریمه سنگین پنج هزار دلار آمریکا یا یک سال زندان را در پی دارد و طبق گزارش Joseline Wadzanai Chitotombe، این ممنوعیت باعث کاهش زیادی در استفاده از کیسه‌ها شده است. /پیام ما

نظرات بسته است