۳۸ درصد کودکان ایران زیر خط فقر
بررسی عوامل گسترش فقر چندبُعدی و تاثیر آن بر آینده کودکانی که در خانواده‌های نابرخوردار متولد می‌شوند؛ نتایج یک پژوهش نشان می‌دهد که حدود ۲۳ میلیون نفر (معادل ۶/۵ میلیون خانوار) در فضاهایی زندگی می‌کنند که می‌توان آنها را «تله‌های فضایی فقر شهری» نامید. درواقع سکونتگاه‌های غیررسمی به‌دلیل شهروندزدایی رخ می‌دهد و ساکنان آنها دچار فقر متراکم یا «تله‌های سخت فضایی فقر» می‌شوند. آنها حدود هشت میلیون نفر جمعیت دارند و جمعیت ساکن در بافت‌های فرسوده نیز حدود پنج میلیون نفر تخمین زده می‌شود…
***
نسیم سلطانبیگی: کودکانی که در چرخه خشونت زاده می‌شوند، در بزرگسالی همان خشونت را بازتولید می‌کنند. این را حالا دیگر سال‌هاست که جامعه‌شناسان، فعالان حقوق کودکان و حتی سیاست‌گذاران اجتماعی، هرجا که بشود، یادآوری می‌کنند. تولد کودکان در خانواده‌های نابرخوردار و حاشیه‌نشین و نوع زیست و چالش‌هایی که در آینده با آنها روبه‌رو می‌شوند، در سال‌های گذشته، موضوع مطالعات اجتماعی مختلفی بوده. این مطالعات نشان می‌دهند کودکان بخش مهمی از جمعیت و عاملان اجتماعی‌اند که نقطه عطف تغییرات اجتماعی آینده است، اما سیاست‌گذاری‌هایی که پیوندهایشان با الگوهای توسعه را از دست داده‌اند، منجر به افزایش فقر و حاشیه‌نشینی شدند که درنتیجه آن کودکان در خانواده‌های نابرخوردار یا کم‌برخوردار متولد می‌شوند و رشد می‌کنند.
اختلاف طبقاتی که هر روز بیشتر می‌شود، عدالت را هدف گرفته و محرومیت‌های بیشتری را سبب می‌شود که درنهایت می‌تواند سازنده اعتراض‌های اجتماعی باشد. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که با ادامه روند فعلی، در سال‌های آینده شاهد افزایش ۱۰ میلیونی جمعیت حاشیه‌نشین خواهیم بود و به‌باور کمال اطهاری، پژوهشگر اقتصاد و توسعه، خروج از این وضعیت نیازمند پیوند میان گروه‌های اجتماعی مختلف، کاهش نابرابری‌های جنسیتی، افزایش اشتغال و در یک کلام، شکل‌گیری «دولت رفاه توسعه‌بخش» است؛ دولتی که برای محقق‌شدن، نیازمند خروج از انزوا و مقابله با رانت است و به گفته او، گام برداشتن در این مسیر تا امروز از سوی دولت‌ها با غفلت روبه‌رو شده است.
مهتاب حاجی‌محمدی، عضو انجمن علمی مطالعات صلح ایران هم که همراه با کمال اطهاری در نشستی به‌بهانه روز جهانی خانواده درباره آینده کودکان در خانواده‌های نابرخوردار صحبت کرده، بر این باور است که کودکان فاقد عاملیت، نیازمند حمایت و تربیت‌اند و تحت‌تاثیر وضعیت خانواده خود قرار می‌گیرند: «در تعریف کنوانسیون کودک یونیسف کودکی زیر ۱۸ سال تعریف می‌شود، اما دلالت مفهوم کودکی به مناسبات خانواده‌ها واگذار می‌شود. ما در محیط‌ها و فضاهای اجتماعی با کودکانی مواجه‌ایم که در خانواده‌های کم‌برخوردار در حومه شهر زندگی می‌کنند، حاشیه‌نشین‌اند و در روستاها پراکنده هستند./ هم‌میهن
۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۴