حیات مدرن برده‌داری – ٢٠٠ میلیون نفر قربانی برده‌داری مدرن و کار کودک
سه دهه پس از پایان برده‌داری سنتی و غیرقانونی اعلام‌شدنِ آن ازسوی جامعه‌جهانی، برده‌داری با شکل‌وشمایلی جدید همچنان حی‌و‌حاضر است. گزارش اخیر سازمان بین‌المللی کار که نهادی وابسته به سازمان‌ملل است، نشان می‌دهد حدود ٢٠٠میلیون‌نفر در جهان قربانی برده‌داری مدرن و کار کودک‌اند. ./
*****
سه دهه پس از پایان برده‌داری سنتی و غیرقانونی اعلام‌شدنِ آن ازسوی جامعه‌جهانی، برده‌داری با شکل‌وشمایلی جدید همچنان حی‌و‌حاضر است. گزارش اخیر سازمان بین‌المللی کار که نهادی وابسته به سازمان‌ملل است، نشان می‌دهد حدود ٢٠٠میلیون‌نفر در جهان قربانی برده‌داری مدرن و کار کودک‌اند. بر اساس این گزارش، در سال ٢٠١۶، ۴٠میلیون‌و٣٠٠هزار نفر مرد، زن و کودک در سراسر جهان قربانی برده‌داری مدرن بوده‌اند و حدود ١۵١میلیون‌و ۶٠٠هزار نفر هم قربانی کار کودک؛ این یعنی از هر ١٠ کودک، یک نفر به‌نوعی درگیر کار اجباری است. این گزارش، «برده‌داری مدرن» را این‌چنین تعریف می‌کند: اشکال گوناگون اجبار که در اسناد بین‌المللی حول حقوق بشر و استانداردهای کار ممنوع اعلام شده‌اند. این تعریف شامل بردگی، کار اجباری اعمال‌شده ازسوی دولت‌ها، ازدواج اجباری و قاچاق انسان است. طبق این گزارش که از حقایق هولناکی پرده برمی‌دارد، از هر چهار قربانی کار اجباری، یکی‌شان کودک است و ٧١ درصد کل قربانیان هم زن هستند. در هر روز از سال ٢٠١۶، تقریبا ١۶ میلیون نفر مجبور به کار در بخش خصوصی شده‌اند. بیش از نیمی از این کارها در بخش‌های داخلی، ساختمانی و تولیدی بوده است و به‌طور متوسط، قربانیان پیش از فرار یا آزادشدن، چیزی حدود ٢٠ ماه کار کرده‌اند. با‌این‌حال، به‌نظر می‌رسد می‌توان در طنزی تلخ این ١۶ میلیون را بخش خوشبخت قربانیان خواند، چراکه بر پایه این گزارش ۴٨ میلیون نفر قربانی استثمار جنسی اجباری بوده‌اند. در این مورد قربانیان پیش از فرار یا آزادشدن بیش از ٢٣ ماه مجبور به تحمل این شرایط بوده‌اند؛ اکثریت قریب‌به‌اتفاق قربانیان زنان و دختران بوده‌اند و کودکان هم بیش از ٢٠درصد قربانیان را شامل می‌شده‌اند.
در گزارش جدید سازمان بین‌المللی کار، بر پایه طبقه‌بندی منطقه‌ای، بار دیگر بالاترین میزان برده‌داری از آنِ آفریقا بود و از هر هزار نفر، ٧,۶ نفر در این منطقه به بردگی گرفته شده‌اند. در آسیا و اقیانوسیه از هر هزار نفر، ۶.١ نفر قربانی برده‌داری مدرن بوده‌اند و در اروپا و آسیای مرکزی این میزان ٣.٩ نفر از همان تعداد است. کشورهای عربی با اختلافی ٠.٣ درصدی در رده بعد قرار دارند و در آمریکا هم از هر هزار نفر، ١.٩ نفر قربانی شناخته شده‌اند. این گزارش می‌گوید کشورهایی که درگیر جنگ‌اند یا بر اثر جنگ تخریب شده‌اند، سطح بالاتری از استثمار را تجربه می‌کنند. سازمان بین‌المللی کار در تعریف خود از کودک کار، آن‌دست کودکانی را که به‌گفته این سازمان در اشکال قانونی اشتغال کار می‌کنند، به حساب نیاورده و تعریف مستند این تحقیق هم شامل کارهایی است که خطرناک‌اند، ساعت کار زیادی را شامل می‌شوند، اغلب کودکان را از بازی و آموزش محروم می‌کنند و سلامت آنها را در معرض خطر قرار می‌دهند. باوجود محدودبودن طیف تعریف این سازمان، گزارش اخیر گویای میزان بالای کار کودکان در سراسر جهان است. بر پایه این تحقیق، اندکی کمتر از نصف کودکان کار (٧٢.۵ میلیون‌نفر) مشغول کار خطرناکی هستند که سلامت، امنیت و رشد معنوی آنها را در معرض خطر قرار می‌دهد و از این تعداد ١٩ میلیون کودک بین پنج تا ١١ سال، بیش از ١۶.٣ میلیون کودک ١٢ تا ١۴ سال و ٣٧ میلیون کودک ١۵ تا ١٧ سال دارند. تقریبا ۶٣.٣درصد کودکان کار بین ١۵ تا ١٧ سال مجبورند ۴٣ ساعت یا بیشتر در هفته کار کنند.
نزدیک به یک‌سوم کودکان کار از حق تحصیل محروم‌اند و آن‌دست کودکان کار نیز که هم‌زمان مشغول تحصیل هستند، عملکردی ضعیف‌تر از هم‌کلاسی‌های دیگر خود دارند. مانند برده‌داری مدرن، بخش زیادی از کودکان کار اهل کشورهایی هستند که به‌نوعی تحت تأثیر جنگ و فاجعه قرار داشته‌اند. به‌طورمتوسط ١٧درصد کودکان کشورهای جنگ‌زده مشغول کارند که تقریبا دوبرابر متوسط جهانی است.
در آفریقا هم از هر پنج کودک یک نفر مشغول کار است و همین آمار این منطقه را به متمرکز‌ترین منطقه کار کودک تبدیل می‌کند. با‌این‌همه، کار کودک فقط مختص کشورهایی با دستمزد پایین نیست و ١,٣درصد کودکان در کشورهایی با درآمد بالا نیز به کار کودک مشغول‌اند.
اپیدمی برده‌داری مدرن و کار کودک یکی از جنبه‌های استثمار سرمایه‌داری است. براساس برآوردهای سازمان بین‌المللی کار، ١۵٠ میلیارد دلار از سود سالانه بخش خصوصی از طریق کار اجباری به‌دست می‌آید. سازمان ملل و رهبران کشورهای صنعتی برای حل مشکل برده‌داری مدرن و کار کودک گام‌های اندکی برداشته‌اند و این درحالی است که بسیاری می‌گویند این اپیدمی نه مسئله قانون و اصلاح بلکه عواقب سرمایه‌داری است.