کودکانی که قدشان به‌کوره نمی‌رسد
دختران و پسران کوچک نان‌آوری که دست‌های باریکشان قدرت نگهداری بلوک و آجر را ندارد، حرارت، گرما و مواد شیمیایی صورت گلگون آنها را بی‌قواره می‌کند، قوز می‌کنند و قد نمی‌کشند چون سوءتغذیه و کار زیاد رشد و نمو آنها را بی‌تناسب می‌کند. حسرت مدرسه‌رفتن دارند! ۲۵۰ میلیون کودکی که در جهان کودکی نمی‌کنند. بر طبق آمار سال ۲۰۲۱ یونیسف و سازمان بین‌المللی کار، سن بیش از نیمی از کودکان کار در سراسر جهان بین ۵ تا ۱۱ است…
***
شرق؛ زهره جوهرچی: «کارگران کوچولو، روزتان خرم! چند روز است که سرِ کارید؟ چند ساعت کار می‌کنید؟ صاحب‌کارتان مهربان است یا خشن؟ عصرها پیش مامان و بابا برمی‌گردید یا اینکه در رؤیاهایتان جست‌وجویشان می‌کنید؟ چندساله هستید؟ آیا تا حالا اسباب‌بازی داشته‌اید، مدرسه رفته‌اید و با همسالان و دوستانتان بازی کرده‌اید؟ آیا پدرتان در پریشانی فقر و اعتیاد بود که شما را به ازای مبلغ ناچیزی فروخت یا خواست از نان‌خور اضافی خلاص شود و روی شما معامله کرد؟». اینها را از کارگران کوچک می‌پرسم، دختران و پسران کوچک نان‌آوری که قدشان به سختی به کوره می‌رسد، دست‌های باریکشان قدرت نگهداری بلوک و آجر را ندارد، حرارت، گرما و مواد شیمیایی صورت گلگون آنها را بی‌قواره می‌کند، قوز می‌کنند و قد نمی‌کشند چون سوءتغذیه و کار زیاد رشد و نمو آنها را بی‌تناسب می‌کند. حسرت مدرسه‌رفتن دارند! این درد متعلق به یک جامعه و یک کشور نیست. کارگران کوچک در هند، مصر، اتیوپی، ایران و… مشغول به کار هستند. ۲۵۰ میلیون کودکی که در جهان کودکی نمی‌کنند و شوربختانه طبق آمار یونیسف و سازمان بین‌المللی کار (ILO ) در سال ۲۰۲۱، بیش از نیمی از کودکان کار در سراسر جهان بین ۵ تا ۱۱ سال دارند. ۶۱ درصد از کودکان کار در آسیا زندگی می‌کنند. سازمان ملل متحد متعهد شده تا سال ۲۰۲۵ به معضل کار کودکان پایان دهد. این تعهد تنها با اجرای قوانین کار در همه کشورهای متعهد عملی می‌شود. عواملی چون فقر، بدسرپرستی، اعتیاد، جنگ، آوارگی، از‌دست‌دادن خانواده و سرپناه، حاشیه‌نشینی، نبود سیاست‌های کارآمد یا عدم اجرای درست این سیاست‌ها بر شمار کودکان کار می‌افزاید.
مرتضی دیاری، پژوهشگر اجتماعی، با توجه به سرشماری‌ها و گزارش سال‌های ۱۳۹۰ و ۱۳۹۵ می‌گوید که بیشترین کودک کار در ایران در خراسان رضوی است. کودکان مهاجر کوچولو که توسط قاچاقچیان انسان جابه‌جا می‌شوند، اغلب در آمارهای رسمی محاسبه نمی‌شوند. کارهای مخاطره‌آمیزی مانند جمع‌آوری زباله، کارهای ساختمانی یا کارکردن در محیط‌های غیراستاندارد مطابق قوانین بین‌المللی و کشورهای متعهد خلاف قانون است و کارفرما باید پاسخ‌گو باشد. ماده ۸۴ قانون کار پیش‌بینی کرده که در مشاغل و کارهایی که ماهیت آن برای سلامتی یا اخلاق کارآموزان و نوجوانان زیان‌آور است، حداقل سن کار ۱۸ سال تمام خواهد بود و براساس ماده ۷۹ قانون کار ایران، اشتغال به کار کودکان زیر ۱۵ سال ممنوع است. تأمین حداقل نیازهای خانواده‌ها گامی اساسی در جلوگیری از افزایش کودکان کار است که موجب لذت آنها از دوران کودکی و مدرسه‌رفتن می‌شود. سواد کودکان تأمین آینده جامعه است و اگر به این چرخه پیشگیری از جرم و بزهکاری را هم بیفزاییم، به اهمیت این مسئله بیشتر واقف می‌شویم. تولید ثروت و رفاه جامعه که با تدبیر مسئولان اقتصاد و مدیران مرتبط و اجرای قوانین قابل اجراست. مسئولان باید شرایطی فراهم کنند تا کارآفرینان در محیط امن برای تولید کار و پیشرفت تلاش کنند. افزایش ثروت کشور و اقتصاد توانمند گامی مهم برای تأمین خانواده‌ها و تربیت فرزندانشان است. یک‌پنجم جمعیت ایران حاشیه‌نشین هستند و فقیر. اغلب آنها چندین فرزند دارند اما نگهداری و پرورش آنها مستلزم پول و امکانات است. خانواده بی‌سواد و فقیر تنها به امروز و گذران زندگی فکر می‌کند. سال‌هاست که انجمن‌های حمایت از کودکان در راستای تعلیم و پرورش جسمی و فرهنگی کودکان گام‌هایی برداشته‌اند اما اجرای قوانین کار و حمایت دولت‌ها از کودکان کار درخواست اغلب آنهاست. با آرزوی اینکه «کودکان کوچک، کودکان کار» باسواد شوند، امکان بازی و شادی را داشته باشند و کسانی تلاش کنند تا حقِ کودکی را به آنها برگردانند.
۱۴ اردیبهشت ۱۴۰۱