کارگاه‌های کوچک – کانون استثمار پنهان زنان کارگر
در کارگاه‌های کوچک که اغلب شرایط کاری سخت‌تر از کارگاه های بزرگ است، کارفرمایان برای کسب سود بیشتر زنان کارگر را بدون قرارداد رسمی با دستمزدهای پایین استخدام می‌کنند. در نبود نظارت کافی و ناایمنی محیط کارگاه، موارد تبعیض جنسیتی و آزارهای شغلی افزایش می‌یابد و عدم امکان تشکیل سندیکا در کارگاه‌های کوچک کمتر از ۱۰ نفر، زنان کارگر ار هرگونه حمایت قانونی محروم هستند. با این‌همه ایجاد همبستگی و تقویت آگاهی طبقاتی و تشدید مبارزه به‌صورت اعتصاب می‌تواند گامی مهم در مسیر بهبود شرایط کار زنان باشد…
***
زنان همواره در طول تاریخ در فعالیت‌های اقتصادی مشارکت داشته‌اند و از کارگاه‌های کوچک گرفته تا کارخانه‌های بزرگ، نقش کلیدی ایفا کرده‌اند. بااین‌حال، همواره از مزایای کمتری نسبت به مردان برخوردار بوده‌اند. با مصوبه مجلس برای خروج کارگاه‌های کوچک کمتر از ۱۰ نفر از شمول قانون کار عملاً منجر به محرومیت کارگران، به‌ویژه زنان، از حمایت‌های قانونی شده و آن‌ها را به یکی از آسیب‌پذیرترین گروه‌های جامعه تبدیل کرده است. در چنین ساختاری، زنان حدود دو سوم از نیروی کار این مشاغل را تشکیل می‌دهند، اما از حداقل حقوق و مزایا محروم‌اند.
کارفرمایان برای کسب سود بیشتر، از این موقعیت استفاده کرده و زنان را در مشاغل با مهارت کمتر و دستمزد پایین‌تر به کار می‌گیرد؛ مشاغلی که اغلب به لحاظ اجتماعی کم‌ارزش تلقی می‌شوند. از سوی دیگر، مسئولیت‌های خانوادگی که به زنان تحمیل شده، شکلی مضاعف از استثمار را رقم زده است. این دوگانگی، زنان را در شرایطی قرار می‌دهد که هم باید کار کنند و هم به وظایف خانگی بپردازند، بدون آنکه سیستم حمایتی مناسبی برای آن‌ها وجود داشته باشد. استثنائات قانونی‌ای که به بهانه‌ی رونق مشاغل کوچک تصویب شده‌اند، عملاً امکان نقض حقوق اساسی کارگران را فراهم کرده‌اند. مواردی مانند حداقل دستمزد، بیمه تأمین اجتماعی، مرخصی زایمان و ساعات کار استاندارد، به دلیل عدم شمول این قوانین در کارگاه‌های کوچک، به‌آسانی نقض می‌شوند.
در کارگاه‌های کوچک، شرایط کاری می‌تواند سخت‌تر از کارگاه‌های بزرگ باشد، زیرابسیاری از زنان در این کارگاه‌ها بدون قرارداد رسمی مشغول به کارند، که پیگیری حقوقشان را دشوار می‌کند. به دلیل نبود نظارت کافی، کارفرمایان اغلب حداقل حقوق را رعایت نمی‌کنند و زنان را با دستمزدهای پایین‌تر استخدام می‌کنند. در کارگاه‌های کوچک، امکان تشکیل سندیکا تقریباً ناممکن شده‌است که این امر باعث می‌شود زنان نتوانند به‌طور جمعی از حقوق خود دفاع کنند. زنان کارگر، به‌ویژه در دوران بارداری و پس از زایمان، از حداقل حمایت‌ها برخوردارند. آن‌ها حتی از حق مرخصی زایمان محروم‌اند و مجبورند در شرایط نامناسب جسمی به کار بازگردند. عدم نظارت کافی باعث می‌شود که محیط‌های کاری ناایمن‌تر باشند و موارد تبعیض جنسیتی و آزارهای شغلی افزایش یابد. با وجود همه‌ی این چالش‌ها، یکی از راه‌های مؤثر برای مقابله با استثمار، ایجاد همبستگی میان کارگران است. اما پراکندگی کارگران در کارگاه‌های کوچک، ترس از اخراج و فشارهای اجتماعی، مانع از شکل‌گیری تشکل‌های کارگری قوی می‌شود. بااین‌حال، تقویت آگاهی طبقاتی و تشدید مبارزه به‌صورت اعتصاب می‌تواند گامی مهم در مسیر بهبود شرایط کار زنان باشد.
به نقل از «نامۀ مردم» شمارۀ ۱۲۳۳، ۱۵ اردیبهشت ۱۴۰۴
۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۴